Lezen in de Institutie

Vele jaren geleden heb ik Calvijns Institutie helemaal gelezen. Ik had daar een goede reden voor. Nu ja, die hebben we allemaal. Ieder mens kan van de Institutie wijzer worden. Maar één goede reden is meestal niet genoeg als het gaat om een boek van meer dan duizend bladzijden. Mijn extra reden lag in de geschiedenis. Calvinisten hebben op Nederland hun stempel gezet. Wie ons verleden wil kennen moet de calvinisten kennen. Dus lees je de Institutie.
Wat valt je dan op, als je geen theoloog bent? Dat hangt er natuurlijk van af wie je zelf bent. Ik lees zo’n boek als historicus, en voel mij dus allereerst ondergedompeld in de zestiende eeuw. Dat was de eeuw van de Reformatie. Het kwam op kiezen aan. Calvijn wilde de gemeente daarbij helpen en haar het verschil leren tussen goed en verkeerd, waar en vals.
Wat mij telkens weer trof was dat Calvijn zijn tegenstanders alle kansen gaf. Ze mochten volledig uitspreken en al hun argumenten ontvouwen. Die werden dan vervolgens stuk voor stuk weerlegd, want Calvijn wilde zijn lezers duidelijkheid en zekerheid geven. Dat was nodig. Je kunt aan de Institutie denken bij Paulus’ beschrijving van de wapenrusting Gods: een schild des geloofs en een zwaard des Geestes. In de zestiende eeuw kon elke gelovige ter verantwoording geroepen worden. Misschien moest hij met zijn leven instaan voor zijn belijdenis. Dan moest hij tegenover zijn rechters vast staan in zijn geloof. Het was een grote steun als hij in de Institutie had gelezen.
Tegenwoordig gaan we met dat boek anders om. Het is ons tot een theologisch handboek geworden, dat in het polemische kleed van de zestiende eeuw een ouderwetse indruk maakt. Toch, als je de Institutie opslaat, begrijp je waarom Groen van Prinsterer kon zeggen dat de theologische wetenschap klaar was met haar werk: na de zestiende eeuw was geen verdere ontwikkeling meer nodig. In de Institutie herken je inderdaad overal het geloof dat we nog altijd belijden, in catechismus en confessie. Zo’n boek kan na ruim 450 jaar een vertaling nog waard zijn.

Het trof mij dat Calvijn zijn tegenstanders alle kansen gaf.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen