GLOBAAL BEKEKEN

In Ecclesia, orgaan van de Vrienden van Kohlbrugge, troffen we ‘een woord van Kaj Munk’, de bekende Deense dominee:

In de tijd dat de kerk zo in beslag werd genomen door de godsdienstige uiterlijkheden, dat zij van louter godsdienst God vergaten, trad Maarten Luther op. 'Werp hem eruit', zeiden de kardinalen tot de paus en daarop wierp men hem eruit. Daar stond Maarten Luther; en het deed hem veel pijn. Dit was het laatste wat hij had gewild. Het was met hem zo gesteld, dat hij zonder God niet kon leven en nu had men hem weggejaagd uit de plaats waarvan hij wist dat God er zich bevond. Alleen maar zijn Bijbel had hij mee kunnen nemen. En dat was niet veel. Maar toen hij die Bijbel oudergewoonte opensloeg zag hij dat dat boek veranderd was: alle letters straalden, als waren zij van het zuiverste goud. Waar kwam die stralenglans toch vandaan? En toen ontdekte hij dat er iemand achter hem stond, hij durfde zich niet omdraaien want hij wist dat het daar lichter dan licht was. Hij begreep dat toen ze hem daar uitwierpen, er iemand met hem was meegegaan. Hij die hij daarbinnen zo ijverig had gezocht was hem naar buiten gevolgd. Wanneer zij dan daarbinnen niet samen konden zijn, dan konden ze het hier buiten wezen. En steunend van angst en geluk tegelijk boog hij zich over het boek met een 'Mijn Heiland en mijn Verlosser!'

In juli 1953 hield ds. J.T. Doornenbal een lezing voor de Rotary van Epe over de dichter Gerrit Achterberg (1905-1962). Deze is opgenomen in het vorige week besproken boek van Bart Jan Spruyt Als je eenmaal hebt liefgehad (Boekencentrum, Zoetermeer). Het begin:

(…) Een enkel woord moge voorafgaan ter verklaring van en verontschuldiging over het waagstuk, mij te begeven op een terrein, waar ik niet bevoegd ben, omdat de schone letteren mijn vak niet zijn en zelfs geen voorwerp van bepaalde studie.
Wel hadden ze in mijn jonge jaren mijn grote liefde. De tachtigers in mijn vroege jeugd, met hun heerlijke levensblijdschap en romantiek, Gorter, Perk, Kloos, van Eeden. – En in later jaren de na-tachtigers, Boutens en bovendien A. Roland Holst, met zijn Elysisch verlangen naar het eiland achter wind en golven. En enkele moderneren: Marsman, Nijhoff. Daarnaast ook de grote Duitse dichters, Goethe, Trakl, Rilke en veel Engelse en Franse - . Evenwel in de moeizame jaren van mijn domineeschap, dat al mijn tijd en krachten geheel opeiste, is deze voorliefde vrijwel geheel gestorven, ofschoon ze in de laatste jaren aarzelend herleefde door het opnieuw en bijna dagelijks lezen van Roland Holst.
Dat ik daarnaast sedert geruime tijd getracht heb mij te verdiepen in het werk van Achterberg had aanvankelijk bijzondere oorzaken, waarvan de eerste zeker wel is, de omstandigheid dat hij afkomstig is uit mijn eigen geboortestreek en ik zijn familie vanaf mijn jonge tijd heb gekend, hoewel ik hem zelf pas in de laatste jaren voor het eerst heb ontmoet. Wel wist ik, dat hij verzen schreef en dat ze 'goed' waren, volgens ’t oordeel van de predikant van zijn geboorteplaats, die het weten kan (wellicht ds. Hendrik Talsma), want hij had een zoon, die literator was. Zeer troffen mij in die tijd de berichten van zijn grote levensnoden en bange levensstrijd, maar tot een nadere kennisneming van zijn werk kwam ’t niet, hoezeer ik er lange tijd naar verlangde. (…) Pas toen ik de bundel: 'En Jezus schreef in het zand' onder ogen kreeg, werd het anders. Deze verzen troffen mij, wellicht in verband met de bepaalde omstandigheden van mijn eigen leven, als weinig verzen ooit te voren. De diepe, innerlijke noden waaruit ze opkwamen, de worsteling en strijd, die ze gestalte gaven, de verlossing en bevrijding die ze bedoelden, vonden diepe weerklank in bepaalde gebieden van het eigen gemoedsleven, waarbij kwam dat de taal en woordkeus van deze verzen mij onmiddellijk toespraken.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen