In het reine komen met

H et levensmenu geeft fijne gerechten, maar soms komen er dingen op ons bordje die we liever wegschuiven. Toch komen ze op je pad, ze overkomen je. Ik denk aan beschadigingen van het leven door anderen, in je jeugd of later. Aan mishandelingen in allerlei vormen, van incest tot materiële kwesties. Je bent de steek gelaten of de kinderen komen niet meer thuis. Door kerkscheuringen verloor je dierbare contacten. Je verliest vrienden, of als je nog contact hebt kun je niet meer vrijuit praten over het belangrijkste in je leven: geloof en kerk. Veel ouderen zitten hiermee. Hun leven kent diepe krassen, die moeilijk of helemaal niet weg te krijgen zijn. Hoe ga je daarmee om? Hoe kom je ermee in het reine?

Oplosbaar

Ik wil verschil maken tussen dingen die wel en dingen die moeilijk of niet op te lossen zijn. Eerst over dingen die je kunt oplossen. We hebben allen de neiging altijd de dingen bij de ander neer te leggen. Ook de schuldvraag. Denk aan de balk en splinter. Maar als je je leven overziet bij het licht van de Heilige Geest, worden we ook eerlijk. Eerlijk voor God en eerlijk voor de naaste. Dat heet zelfonderzoek – moeilijk, maar wel nodig.

Als je dan ontdekt dat verwijdering is ontstaan door eigen schuld of een beetje eigen schuld, omdat je te heftig hebt gereageerd, te boos, te driftig, gekwetst of wat ook, dan komt de vraag: kan ik daar nog wat aan doen? Wil ik dat zo laten? Wil ik doorgaan in bitterheid en wrok en zo eindigen? Kan ik op die manier sterven en voor God verschijnen? Hoe langer het duurt, hoe zwaarder het gewicht wordt dat we met ons meedragen. Het kan je in grote zielennood brengen.

Als je tijd van leven hebt wil ik dit zeggen: pak de telefoon, neem de auto, de trein of wat dan ook en ga naar hem of haar toe. Misschien wacht die ander wel. En ook al wacht de ander niet, probeer het toch. Praat het samen uit, wees de minste en leg het biddend voor God neer. Jezus gaf daarin het voorbeeld toen hij de voeten van Zijn dienaren waste. Er zijn ook mensen die klagen en praten over conflicten en kwesties, maar er op een bepaalde manier in leven, ervan genieten, er in ieder geval niet onder gebukt gaan.

En als het niet helpt dat je naar die ander bent toegegaan, als er geen verzoening komt? Dan heb je wel je best gedaan en je vrijgemaakt. Jezus nam het initiatief om het goed te maken tussen God en ons. Wat een liefde! Zie, Ik kom om Uw wil te doen. En God is steeds weer de eerste in ons leven. En bedenk dit: als God zoveel geduld heeft met ons, zouden wij dan niet een beetje geduld hebben met onze medemens? Ons medekerklid, of medegelovige, ons kind, onze vader of moeder? En zeker ook met een niet-gelovige of iemand van een ander kerkgenootschap? Daarin kunnen we een voorbeeld zijn.

Levenslang

Dingen die je niet of moeilijk kunt oplossen, hoe kom je daarmee in het reine? Er zijn zaken die je niet kunt oplossen. Ik denk aan wat vorig jaar op Koninginnedag in Apeldoorn gebeurde. Premier Balkenende zei bij de herdenking dat de mensen de tijd nodig hebben om het te verwerken of het nooit zullen kunnen verwerken. Wie kan klein krijgen dat je levenslang verminkt bent, lichamelijk of psychisch, of je man, vrouw of kind kwijtraakt door iemand die zo doet, die ook nooit spijt kan betuigen. Dan komt elk moment weer boven: waarom? Bij elke gebeurtenis laaien de emoties weer op, verdriet, boosheid, machteloosheid.

Er zijn veel mensen die in vergelijkbare situaties verkeren, wier leven verminkt is door het, soms bewuste gedrag van een vreemde, een bekende of zelfs familie. Zulke dingen kun je nooit meer overdoen of rechtzetten. Daar zijn geen woorden voor. Het zijn vaak processen van jaren of heel lange tijd geweest, die hun verwoestende uitwerking niet hebben gemist. Kun je dat afsluiten? Kun je daarmee in het reine komen of kun je met die wonden, die littekens leren leven?

Verzoening

En als iemand berouw toont? Echt berouw dat voel je, dat hoor je, dat proef je. Echt berouw wil geen strafvermindering, zoals je wel leest. Een dader toont berouw in de hoop enkele jaren minder cel te krijgen. Of om een taakstraf te ontgaan. Dat is opnieuw een klap in het gezicht van het slachtoffer. Veel dingen zijn niet af te sluiten, want bij het minste of geringste valt de zwarte bladzijde weer open. Ze komen weer boven, net als echt verdriet, gemis. Dat is ook niet af te sluiten. Je kunt proberen een weg te vinden om ermee te leven. Dat gaat je levenlang mee. Maar je hoeft ook je best niet te doen het uit te wissen, anders zouden we elkaar een onmogelijke last opleggen. Maar er staat toch in de Bijbel dat we elkaar zeven maal zeven maal moeten vergeven? En Stefanus zei

toch, vervuld van de Heilige Geest, op zijn executiedag: ‘Heere, reken hun deze zonde niet toe’? Hij kreeg op dat moment genade van God om dat te kunnen zeggen. Dat wij het in navolging van Christus zouden moeten doen, is waar. Of we het ook kunnen is wat anders.

Wie dat niet of nog niet kan, wordt nog dieper neergedrukt en krijgt opnieuw een schuldgevoel. Ik zou willen zeggen: bid erom of je het mag leren, met vallen en opstaan en door Zijn Geest geleid.

We zijn in de kerk algauw geneigd anderen lasten op te leggen die ze niet kunnen dragen. Dit moet, dat moet, en we noemen er een bijbeltekst bij. Dit is gemakkelijk praten, net als de farizeeën en Schriftgeleerden. De mensen gingen eronder gebukt. Zwaar gebukt. Jezus zegt in dat verband: ‘Komt allen tot Mij die vermoeid en belast zijt en Ik zal u rust geven.’ Je kunt er dan pas mee leren leven.

Jozef

In dit verband moet ik vaak denken aan Jozef. Als ik zijn geschiedenis lees word ik getroffen door de manier waarop Jozef omgaat met zijn frustraties. Gehaat door zijn broers, verkocht naar Egypte als een slaaf, vernederd, vals beschuldigd door de vrouw van Potifar, in de gevangenis terechtgekomen. Onrecht op onrecht wordt over hem uitgestort. En ondanks dit alles geen greintje bitterheid in het leven van Jozef. Als verwerking de stilte van de gevangenis, de woestijnperiode van zijn leven, maar ook het actief bezig zijn als onderkoning van farao voor het volk van Egypte en voor zijn eigen volk. Niets is beter dan die twee dingen: overdenken, bezinnen én actief zijn, je gedachten verzetten. In het leven van Jozef schittert vooral de trouw van God, die hem vasthoudt in alle levensomstandigheden. Door die trouw mag hij voor velen tot zegen zijn. En als hij zijn broers ontmoet geen wrok, geen wraakgevoelens, geen bitterheid, maar opvoedend, ontmaskerend zegt hij: ‘Ik ben Jozef.’ En God zegent; er komt verzoening.

Dat is genade, dat is bevrijdend als je zo mag leren omgaan met alles wat je is overkomen. Ook Jozef zal dagen en nachten gekend hebben van innerlijke opstandigheid, vragen, twijfels. Ook al zag niemand dat. In het verhaal van Jozef lezen we alleen de grote lijnen, maar daar springt uit dat hij Gods trouw ziet bij de brokstukken van zijn leven. Als verbittering en wrok in je hart blijven, is de prijs die we ervoor moeten betalen hoog.

Ermee leven

Als je altijd klaagt over wat je is overkomen, hoe begrijpelijk ook, komen de mensen niet graag meer bij je. Dan raak je geïsoleerd. Dit kun je voorkomen door deel te nemen aan het gewone leven. Dat is zwaar en gaat stap voor stap. Maar je zult zelf moeten beginnen. Probeer je verhaal te vertellen aan professionele hulp, aan een psychiater, maatschappelijk werker, huisarts, vertrouwenspersoon uit de kerk (in veel gemeenten zijn er gemeenteleden die daarvoor een opleiding hebben gehad en daarvan mag je gebruikmaken). Dan hoef je je verhaal niet steeds te vertellen aan je vrienden, buren, kennissen, familie. Het kan helpen te voorkomen geïsoleerd te raken.

Misschien een krom beeld, maar toch wil ik het gebruiken. Wanneer we lichamelijk diepe wonden hebben opgelopen door een operatie of door breuken, is het litteken meestal na jaren nog te zien en te voelen. Velen zullen dit herkennen. Maar je kunt ermee leren leven. Hiermee bedoel ik dat we onszelf niet op hoeven te leggen dat we aan het gebeurde nooit meer zullen denken of dat het ons nooit meer parten zal spelen. Dat willen we wel, maar we blijven ook mens en we hebben onze tekortkomingen.

Ik weet, soms wil je dingen vergeven en afsluiten. Soms kan dat ook. Maar door bepaalde gebeurtenissen kan het weer helemaal overhoop komen te liggen en dan ga je twijfelen of je wel echt vergeven hebt. Wat een troost dat ook diezelfde vragen en twijfels beschreven worden in de Bijbel en dat er Eén is die dit begrijpt.

Vertel het daarom in het gebed steeds weer aan God. Hij heeft áltijd spreekuur. Ik denk aan de discipelen van Johannes de Doper. Als ze horen dat hun geliefde meester door Herodes is vermoord, onthoofd, dan staat er eenvoudig en heel mooi: en zij bóodschapten het Jezus. Daarom zeg ik vrijmoedig: stort je hart bij Hem uit.

Schreeuw het uit of Hij je levensweg begaanbaar wil maken. Of Hij je wil helpen ermee te leven of in het reine te komen.

J. den Dikken

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen