Globaal bekeken

Dinsdagochtend 11 november stond voor de bijeenkomst van het promovendiberaad van de Gereformeerde Bond een lezing gepland van dr. A. Noordegraaf over zijn theologische levensgang, een beknopte ‘theologische autobiografie’. Op 1 augustus overleed hij echter. Zijn lezing had hij voor een groot gedeelte al gemaakt. Uit het inleidende gedeelte volgt hier een fragment over het theologisch wetenschappelijk klimaat:

In 1952 begon ik in Utrecht met de studie theologie. Lang had ik geaarzeld tussen klassieke talen, geschiedenis en theologie. Het is theologie geworden, maar de liefde voor de geschiedenis en de antieke cultuur is tot op vandaag gebleven. De invloed van voortreffelijke docenten op het christelijk gymnasium is daaraan niet vreemd geweest. De theologische faculteit droeg een overwegend ethisch-gereformeerd stempel, met hoogleraren als Edelkoort, Van Unnik, Van Rhijn en Obbink. Severijn was aanvankelijk de enige hervormd- gereformeerde hoogleraar. Het feit dat hij na zijn emeritaat opgevolgd werd door de rechts-vrijzinnige Hannes de Graaf heeft op Voetius, waar ik toen lid van was, toch het besef versterkt dat we aan de gereformeerde theologiebeoefening aan de universiteiten verplicht waren stevig te studeren en ons ook te richten op de toen nog niet verplichte doctoraalstudie.
De studie aan een openbare universiteit met zijn ‘duplex ordo’ heb ik niet als een breuk ervaren die mijn geloof heeft aangetast. (…) Het zal wel komen omdat ik, afkomstig uit een kleine dorpsgemeenschap (het Zuid-Hollandse Noorden), toch in een open klimaat ben opgegroeid en op het gymnasium ook met verschillende stromingen en kerkelijke richtingen in aanraking kwam. Belangrijk was en is ook de verbondenheid met de christelijke gemeente en haar eredienst, terwijl ik op Voetius, dat ook toen al verschillende stromingen kende, een belangrijk stuk vorming ontving. En niet te vergeten de omgang met medestudenten van andere disputen die in de jaren ’50 groeiden en bloeiden.
De ‘duplex ordo’ betekende in die tijd overigens bepaald geen afstandelijke houding ten opzichte van de kerk. De hoogleraren, hierboven genoemd, waren allen kerkelijk betrokken en preekten regelmatig in de stad. Professor Edelkoort was zeer geliefd. En als hij, zoals men toen zei, ‘op was’ stroomde het kerkvolk, waaronder ook veel Bonders, massaal toe. Typerend is dat hij naast zijn vak ook een soort preekschetscollege gaf over oudtestamentische teksten. Maarten van Rhijn maakte diepe indruk, niet alleen door zijn boeiende kerkhistorische uiteenzettingen, maar vooral door zijn haast meditatieve bijbels-theologische uitstapjes. Zijn drie delen ‘Gedachten en gestalten uit de Evangeliën’ staan nog altijd in mijn boekenkast. Van Unnik kon wel eens snerend uithalen naar studenten die voor dominee leerden, maar hij had de kerk hoog en schaamde zich er ook niet voor op cruciale momenten openlijk voor zijn geloof uit te komen. Voor verbinding van ‘scientia’ en ‘pietas’ heb ik veel gehad aan deze voorname ethische theologen.
De kerkelijke hoogleraren die ik heb meegemaakt waren Van Ruler en Hoekendijk, van wie vooral de eerste op ons veel indruk maakte. De jaren ’50 hoorden nog tot de hoogtijdagen van de theologie van Barth. Daar merkte je in Utrecht niet zoveel van. Van Ruler liet hoe langer hoe meer een eigen geluid horen. Van Niftrik kenden we uit zijn boeken en artikelen, net als Miskotte, terwijl we voor het kerkelijk examen met name Berkouwers grote boek over Barth moesten bestuderen.
Persoonlijk heeft me juist de confrontatie van gereformeerde theologie (Calvijn, de confessies enz.) en de bredere theologie altijd geboeid. Zo heb ik me er met anderen voor ingezet ons in lezingen niet te beperken tot een herhaling van Calvijn, maar ons ook te oriënteren op andere stromingen en de gereformeerde theologie te beoefenen in rapport met de tijd.(…) Ik nam met vele anderen een positief-kritische houding aan ten aanzien van wat je in Utrecht beluisterde. We werden daarbij beïnvloed door wat er aan theologie verscheen vanuit de VU en Kampen (Apeldoorn was toen veel minder in beeld).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen