KLOOSTERS EN GEBED

Het was eind januari maar een klein berichtje in onder andere Trouw en De Telegraaf en al snel overgenomen door andere media:

Landgoed Doornburg in Maarssen is verkocht en dat betekent het einde voor het bijbehorende klooster van de Kanunnikessen van het Heilig Graf ‘Priorij Emmaüs’. Aanleiding voor de verkoop is het sterk afgenomen aantal zusters: er zijn er nog vier. De zusters zullen nog zeker tot het einde van het jaar in de Priorij blijven wonen. Binnenkort wordt het pand een rijksmonument en het is de bedoeling dat het op termijn een museum wordt.

Ds. G. van Meijeren is hoofd mobiliteitsbureau Predikanten & Kerkelijk Werkers van de Protestantse Kerk.

Priorij Emmaüs is een van de vele kloosters die de deuren moeten sluiten en dat is spijtig. Niet alleen voor de zusters maar ook voor de vele gasten die de jaren door zich in het klooster welkom wisten. Samen met een klein clubje collegapredikanten ga ik er elk jaar een etmaal naar toe. Niet alleen om elkaar weer te ontmoeten maar ook om te delen in de gebedsdiensten, de rust en de vrede die het gebouw en de gastvrijheid van haar bewoners – zuster Mirjam en de anderen – oproepen. Het is altijd goed om er te zijn en die ontdekking is de afgelopen jaren in toenemende mate, door veel meer protestanten gedaan.

Is daarmee ook het doek gevallen voor deze levenswijze dichtbij God? In Trouw van 18 januari sprak Gerrit-Jan Kleinjan in een mooie sfeerreportage met de initiatiefnemers van Nieuw Sion in Diepenveen. Zeven trappisten uit de abdij Sion verhuisden eind vorig jaar naar Schiermonnikoog. Nu wordt er in Diepenveen gebouwd aan een nieuwe christelijke leefgemeenschap in een idyllische omgeving.

TROUW

In de verte slaat de dieselmotor van een tractor aan. Het geronk onderstreept de stilte rondom Sion, de abdij in Diepenveen (Overijssel) waaruit de laatste monnike Peter Dullaert (59) is de voorzitter van de pas opgerichte stichting Nieuw Sion. Het is de bedoeling dat in de loop van het jaar zo'n vijf tot tien personen op het terrein komen wonen. Gezinnen maar ook alleenstaande mannen en vrouwen die zich aangetrokken voelen tot een contemplatief leven. De traditie die door de monniken is begonnen, moet zo verder gaan. ‘Wie wil’, vertelt Dullaert terwijl hij voorgaat naar binnen, ‘kan in de nabije toekomst een tijd in een van de gastenverblijven logeren.’ Het initiatief wordt gedragen door personen uit heel verschillende kerken:

‘Wij komen uit zo'n beetje de hele breedte van de kerkelijke kaart van Nederland’, zegt Mees te Velde (65). Hij heeft plaatsgenomen naast Dullaert en vertelt dat de initiatiefnemers uit kerkelijke stromingen komen die tot voor kort nog vaak met de rug naar elkaar stonden. Te Velde was tot zijn pensioen, afgelopen jaar, rector van de theologische universiteit van de vrijgemaakt- gereformeerde kerken in Kampen Dullaert is oud-pastor van de rooms-katholieke Lebuïnusparochie in het nabijgelegen Deventer. Ooit was het ondenkbaar dat ze aan één tafel zouden zitten. Bij de groep zit ook Harry Haagen (65), die al langer als leek bij abdij Sion betrokken was. De laatste die aanschuift is penningmeester Jan Banninga (52). Hij is in Deventer lid van de Nederlands Gereformeerde Kerk, eveneens een klein orthodox-gereformeerd kerkgenootschap.

Nieuw Sion toont een belangrijke ontwikkeling in christelijk Nederland. Na eeuwen van verdeeldheid zijn christenen de schroom om samen te werken voorbij. Ze moeten wel. Ontkerkelijking zorgt ervoor dat de christenen die overblijven elkaar omarmen. Voorzichtig wordt aan elkaars tradities en gebruiken gesnuffeld. ‘We leven in een tijd waarin er veel ruimte komt om samen aan de eenheid te werken’, zegt Harry Haagen. De anderen knikken. Te Velde: ‘We hebben het niet langer over wat ons verdeelt, maar wat ons bindt.’ Haagen: ‘Was het toeval dat we elkaar vonden? Ik denk het niet.’

De initiatiefnemers beseffen dat het noodzakelijk is om in de samenleving de stilte te zoeken en je te wenden tot God. Ook voor geheide protestanten uit de gereformeerde traditie is dat geen overbodige luxe.

Het valt Mees te Velde op dat veel medeprotestanten de laatste jaren af en toe enkele dagen in een klooster doorbrengen. Hij vindt het niet vreemd dat juist protestanten aangetrokken worden door de kloostertraditie met rituelen en een vast dagritme. ‘Wij wonen als gereformeerden vaak in een wolk van woorden. Maar daarmee heb je nog geen persoonlijk geloof. In een ritme van rust en stilte kun je God tegenkomen. Hier kun je in stilte nadenken over God.’

Wanneer ik om me heen kijk, is er binnen de kerk veel actiebereidheid en er wordt ontzettend veel georganiseerd en ondernomen. Maar je stuit ook op heel veel vermoeidheid over wat er allemaal moet en wat er allemaal bij christen- zijn komt kijken of bij gemeentezijn lijkt te horen. Misschien dat de kloostertraditie ons het belang leert van de rust en de verdieping en van de persoonlijke en gemeenschappelijke omgang met God. En dan niet als weer een nieuwe ‘hype’ maar als een aanwijzing voor wat wezenlijk is voor het geloof: ‘Mijn ziel is immers stil tot God.’

IN DE WAAGSCHAAL

De vorige keer citeerde ik al uit In de Waagschaal, uit de bijdrage van dr. M. den Dulk over het gebed bij ds. Miskotte. Hier nog een passage die mooi aansluit bij het voorafgaande. Den Dulk schrijft over het klassiek geworden boekje De weg van het gebed waarin Miskotte onder meer laat zien wat bidden werkelijk is:

Bidden gaat alleen als je iets beseft van de beweging van God als metgezel van dag tot dag. Bidden is een vorm van leren leven in gesprek met God. En voor wie ‘leren leven’ geen optie meer is, is ook het gebed overbodig. Vanuit dit inzicht ontvouwde Miskotte de verschillende aspecten van het gebed. Dat klonk aanvankelijk nog tamelijk bekend, vooral waar hij uitging van de notie ‘danken’. Maar halverwege veranderde de toon van de bespreking en tekende hij het gebed als een daad van verzet. De waan van de wereld laat niet toe dat je gelaten blijft doorgaan. Je moet er tegenin durven gaan. En precies dàt is bidden in de geest van de profeten. Het betekent dat het niet bij bidden alleen kan blijven. De kracht van zijn boek zit volgens mij in de stelling dat het gebed de wortel van de daad is. Hier wordt bidden direct verbonden met de ethiek.

‘Het betekent’, zegt Den Dulk, ‘dat wie bidt zich niet afwendt van de strijd om het bestaan maar ook altijd ‘met de poten in de modder staat’. Is dit een correctie op wat hierboven staat geschreven? Ik denk van niet. In het bijbelse geloof horen Maria en Martha, ora et labora helemaal bij elkaar. Maar alles heeft zijn uur, zijn bestemde tijd. Op de drempel van de tijd voor Pasen is het passend om stil te worden: ‘Tot U, o HEERE, hef ik mijn ziel op. Mijn God op U vertrouw ik.’ (Ps.25)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen