MAN, VROUW OF...?

Waren het Filles Deleuze en Felix Guattari die in de jaren zeventig met hun boek Anti-Oedipus de knuppel in het hoenderhok gooiden? Inmiddels zijn we een halve eeuw verder en we zitten midden in de genderturbulentie. De Duitse sociologe Gabriële Kuby spreekt zelf van ‘gendermainstream’ als heersende ideologie. In het nummer van 26 april schreef Tineke van der Waal hier al een indringend overzichtsartikel over.

GENDERHOKJES

Kleine belangenorganisaties boekten in korte tijd ongekende successen in hun ijveren voor ‘een politiek-correcte monocultuur’, schreef het Reformatorisch Dagblad kortgeleden. Weg met die genderhokjes en de daarbij passende typeringen tot in kleur en kleding toe. Het raakt ook de taal. Die beschrijft én schept immers werkelijkheden en heeft daarmee een in- en uitsluitend vermogen. Exclusieve taaluitingen houden ongewenste sociale verhoudingen in stand. Besef hoe denigrerend dat is voor transmensen, die zich niet thuisvoelen in hun lichaam, en dus ook niet in het hokje m/v. De ‘ophefmakers’ willen dan ook dat de overheid stopt met geslachtsregistratie, alsof er maar twee smaken bestaan. Duitsland is sinds 2013 het eerste Europese land met de mogelijkheid van geslachtsloze registratie van nieuwgeborenen. De voorhoede van de genderactivisten wordt al geruime tijd op zijn wenken bediend door de media, een machtig wapen om aandacht te trekken en de druk op te voeren.

Het aanhoudend lobbyen van organisaties als COC (een Nederlandse belangenorganisatie van homoseksuelen, lesbiennes, biseksuelen, transgenders en mensen met een intersekse-conditie, red.), die opkomen voor de belangen van seksuele minderheden, werpt zijn vruchten inmiddels af, ook binnen de kerken waar de klassieke ethische standpunten steeds vaker geherdefinieerd worden. Bij de Publieke Omroep zetten programma’s als ‘Hij is een zij’ (KRO/NCRV), ‘Geslacht!’ en ‘Love me Gender’ (EO) de genderdiversiteit nadrukkelijk op de kaart. In de digitale wereld werd recent hevig gediscussieerd over de vraag of stripheld Kuifje genderfluïd (wisselend van geslacht, red.) is. Hij lijkt zijn ‘genderscript’ bij tijden helemaal te vergeten, aldus de Franse filosoof Vincent Cepedes.

LHBTIQAP

Lange tijd stond sekse voor het geslacht waarvan werd verondersteld dat het biologisch vastlag. Gender daarentegen duidde de rol van vooral omgeving en cultuur aan. Inmiddels blijkt sekse gecompliceerder en minder eenduidig te zijn dan verondersteld.

Begrip, waardering en zelfs bewondering voor genderdiversiteit groeit onder de Nederlandse bevolking. Veel ophef veroorzaakte een jaar geleden het televisiespotje van Sire (Stichting voor ideële reclame) ‘Laat jij jouw jongen genoeg jongen zijn?’ Weer werden kinderen in hokjes geplaatst. Dat verfoeilijke jongen-meisje/ man-vrouw-denken! Er werd alom op dit ‘jaren vijftig-spotje’ gescholden.

Is hier sprake van de zoveelste hype of werd een serieus probleem aangeboord? In ieder geval staat het hip en progressief om voor genderneutrale opvoeding, kleding en taal te strijden. De bekende letterreeks van seksuele varianten groeit almaar door. LHBTIQ staat inmiddels voor lesbo, homo, bi-, trans- of interseksueel. En voor wie het nog niet weet is er de Q van queer of questioning (twijfelend). De meest recente toevoegingen zijn de A en de P, waarbij A staat voor aseksueel en P voor panseksueel (je valt op karakter en persoonlijkheid).

Volgens de progressieve ideologen ligt het geslacht niet vast in het lichaam, de biologische benadering. Geslacht blijkt cultureel bepaald te zijn. Vrouwen- en mannenrollen worden ons opgedrongen. Er wordt zelfs gesproken van ‘vergaande bevoogding’ en ‘bureaucratisch geweld’. Doet mijn sekse er toe als ik bus, tram of trein neem? Leve het ‘Beste reizigers’, echo van het ‘Hello everyone’ in de Londense metro.

HIPPE ONZIN

In NRC-Handelsblad (29-6-2017) hekelt Maxim Februari, ‘een man met een transverleden’ en auteur van De maakbare man, de huidige ‘hutsekluts van hippe onzin’. Hij schrijft: ‘De wens tot een genderneutrale samenleving komt niet van transseksuelen.’ Gangmakers zijn ‘al die progressieve hoogopgeleide vrouwen die tegenwoordig bij het minste geringste over LHBTIQ-gemeenschap beginnen’. In dit verband moet het werk van de Amerikaanse taalfilosoof Judith Butler (1956) genoemd worden. In haar eerste boek, Gender Trouble (1990), rekende zij drastisch af met het klassieke onderscheid m/v. ‘Je wordt niet als vrouw geboren, maar je wordt tot vrouw gemaakt.’ Hokjesdenken – lees: onderscheid maken op grond van biologische kenmerken – is een vorm van onderdrukking, van discriminatie en dus van uitsluiting. Stop met dat systematiseren. Destroy the system (Weg met het systeem).

‘Het is onzinnig te onderscheiden tussen homo- en heteroseksualiteit. Geen gelijkheid voor de wet, maar afschafing van die wet,’ licht dr. H.J. Prosman de opvatting van Butler en haar medestrijders toe (The Post Online, 2000). Eerder al baarde de Franse schrijfster Simone de Beauvoir opzien met haar revoltutionaire roman Le deuxieme sexe (1949).

Zijn we aan het begin van de 21e eeuw niet obsessief bezig met pigment (huidskleur) en seksuele identiteit? Met buitensporige aandacht voor seksuele minderheden? De bekentenis-, ofwel de ‘coming-out-cultuur’ heeft opmerkelijk sterke exhibitionistische trekken.

Een voorbeeld daarvan is de gemeente Amsterdam, waar kortgeleden de ambtenaren een reeks ‘genderneutrale taaltips’ ontvingen. Een volgende stap op de weg van het ‘omdenken’. Een kind wordt niet geboren als jongen of als meisje, maar als zodanig gezien. Het wordt daarvoor gehouden. Haalde Amsterdam zijn morele kompas misschien bij Butler? Dat een bijbelse visie haaks op dit alles staat, behoeft geen betoog. Religie sluit mensen op in hokjes, weigert voorbij het geboortegeslacht te zien. Met die benepen visie staat godsdienst individuele zelfontplooiing in de weg, én het recht op zelfbeschikking. ‘Uit angst onvrij te zijn scheppen we nieuwe onvrijheden,’ schreef hoogleraar filosofie Marli Huijer (in Beminnen (Ambo/Anthos, 2018)).

INTERSEKSUALITEIT

Intersex Society of North America gaat er van uit dat één op de duizend mensen bij zijn geboorte te maken heeft met interseksualiteit. Hun lichaam voldoet niet aan de normatieve definitie van man of vrouw zijn. Juiste aantallen zijn lastig te noemen, omdat intersekse mensen nauwelijks naar buiten treden. Het Sociaal en Cultureel Planbureau ging in 2014 voor Nederland uit van zo’n 80.000 personen bij wie het geslacht niet eenduidig is. Hun geslachtsontwikkeling verliep anders dan gebruikelijk. Zij hebben andere chromosomen, geslachtsklieren, voortplantingorganen en/of genitaliën dan wat typisch is voor man of vrouw. Zo kan een meisje geboren worden zonder eierstokken of baarmoeder. Of met baarmoeder maar zonder eierstokken. Er is eigenlijk sprake van een dubbel geslacht, man en vrouw, vandaar de term ‘intersekualiteit’. De meesten definiëren zichzelf als man of vrouw. Vroeger sprak men van hermafrodiet, dat letterlijk tweeslachtig betekent. Maar intersekse mensen kunnen niet zichzelf bevruchten, zoals slakken en regenwormen. De officiële term Disorder of sex development (geslachtsontwikkelingsziekte) – in 2006 door artsen in het leven geroepen – stuit op weerstand, omdat ze ‘intersekse’ medicaliseert. Voorkeur wordt gegeven aan Differences of sex development (verschillen in geslachtsontwikkeling). Meestal wordt interseksualiteit veroorzaakt door een gendefect, al zijn er ook suggesties van milieufactoren, zoals medicijnresten (oestrogeen) in drinkwater. Een intersekse conditie wordt niet altijd gelijk bij de geboorte ontdekt, soms pas veel later.

Er zijn er die er voor kiezen als zodanig door het leven te gaan, terwijl anderen gebruik maken van de medische mogelijkheden om volledig man of vrouw te zijn. Anders dus dan transgenders voelen interseksuelen zich ‘gewoon’ man of vrouw. Dus ook niet ‘iets er tussenin’. Een belangrijk percentage van hen is er niet gelukkig mee dat zij voorkomen in de befaamde regenboogaanduiding LHBTIQ(AP). De reden laat zich raden.

HERSTELINGREPEN

Vroeger werden meer dan nu ‘herstelingrepen’ gedaan snel na de geboorte. Die terughoudendheid heeft onder andere te maken met de steeds luider klinkende vraag of ouders en artsen daartoe het recht hebben zonder toestemming van de betreffende persoon. Worden dan geen mensenrechten geschonden? zoals onder meer VN-organisaties suggereren. In 2015 werd op Malta het ‘repareren’ van intersekse baby’s verboden. Ook Human Right Watch (zie internet, artikel: ‘Ik wil zijn zoals de natuur mij gemaakt heeft’) wil een verbod op cosmetische chirurgie bij baby’s en kinderen van wie het geslacht niet eenduidig is. Niettemin kunnen ouders voor lastige dilemma’s geplaatst worden. Zij moeten veel keuzes maken voor hun kinderen en doen dat met de beste bedoelingen. Een hazenlip laat je ook niet onbehandeld. Waar liggen de grenzen? Een punt van praktische aard is de registratie bij de burgerlijke stand en naamgeving. Wordt het Johan of Johanna? Peter of Petra? Is het: Hoera, een jongen? Een meisje? Of: een mensje?

Waar de meerderheid van de bevolking spreekt van een grillige speling van de natuur of variatie op de genderschaal, zullen christenen denken aan gebrokenheid in Gods goede schepping.

Ds. J. Belder uit Harskamp is emeritus predikant.

Volgende keer deel 2 (slot): transseksuelen in de kerk. Reageren?jbelder@kliksafe.nl

HANDVATTEN:

• De media vormen ons diepgaander dan het Evangelie. (dr. A.L.Th. de Bruijne)

• Zonder culturele ascese gaat de christelijke ethiek verloren. (dr. A.L.Th. de Bruijne)

• Het recht op zelfbeschikking kan doorslaan.

• Intersekse: speling van de natuur, of breuklijn in Gods schepping?

• Probeer allereerst duidelijk te hebben wat Gods bedoeling is met seksualiteit.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen