BOEKBESPREKING

Anna Dlabacová, Rijcklof Hofman (red.)
De Moderne Devotie. Spiritualiteit en cultuur vanaf de late Middeleeuwen. Uitg. WBOOKS, Zwolle; 272 blz.; € 24,95.

De Moderne Devotie is een van de meest invloedrijke bewegingen in de geestelijke geschiedenis van ons land. Dit boek is het eerste overzichtswerk waarin deze stroming uit de late Middeleeuwen in haar veelkleurigheid en historische context wordt geplaatst. Het is prachtig uitgegeven, met vele kleurrijke foto’s van gebouwen, personen en kunstvoorwerpen. Wie weleens van de Moderne Devotie heeft gehoord, denkt hierbij waarschijnlijk aan Geert Grote, de uit Deventer afkomstige grondlegger ervan, of aan Thomas à Kempis, de schrijver van het wereldberoemde boek De Navolging van Christus (1441). Maar de beweging omvatte veel meer dan alleen Geert, Thomas en de Navolging. Maar liefst honderd bijdragen gaan in op uiteenlopende vertegenwoordigers van de Moderne Devotie: grondleggers, leiders, schrijvers, bestuurders en vele gewone broeders en zusters. Aan bod komen ook verschillende kenmerken van de beweging, zoals de boekproductie, de praktijk van lezen, schrijven en gebed evenals de omgang met emoties en kunst. Daarnaast krijgt ook de geografische verspreiding aandacht. De nadruk ligt op het oorsprongsgebied Deventer en het IJsseldal, maar ook de internationale vertakking wordt beschreven. Bovendien is er aandacht voor de huidige invloed van moderne devoten in het dagelijkse leven van talloze individuen, zowel binnen ordes en congregaties als daarbuiten.

Men kan het boek goed lezen als een chronologische geschiedenis van de Moderne Devotie. Maar wie liever af en toe een kort stukje tot zich neemt, kan hier ook goed terecht, want elke bijdrage geeft een kort overzicht van een persoon of een thema.

Twee thema’s zijn voor een protestantse lezer vooral interessant. Ten eerste de al genoemde Thomas à Kempis, de bekendste moderne devoot. Met zijn klassieker de Navolging van Christus heeft hij grote invloed uitgeoefend op de rooms-katholieke én protestantse traditie. Ten tweede de doorwerking van de Moderne Devotie. Door de Reformatie verdween deze laatmiddeleeuwse beweging, maar haar invloed werkte door. We zien dit in de Nadere Reformatie. Terwijl Gisbertus Voetius hoge achting had voor Thomas, is de invloed van de Navolging bij Willem Teellinck, de vader van deze gereformeerde vroomheidsbeweging, direct zichtbaar, bijvoorbeeld in zijn Sleutel der devotie (1626). Terwijl Teellinck typisch rooms-gekleurde onderdelen achterwege liet, maakte hij vrijmoedig gebruik van gedeelten over zelfverloochening, nederigheid, concentratie op Christus’ aardse weg evenals over verlangen naar God en naar de hemel. Het waardevolle van de Moderne Devotie was dat ze de kerk terugriep naar de kern van haar bestaan: het leiden van een oprecht christelijk leven in nederigheid, soberheid, naastenliefde en dienstbaarheid. Dit was een heilzame correctie in een tijd dat de kerk al te vaak bezig was met uiterlijke zaken als macht, weelde en aanzien. Tegelijk blijft na het lezen van alle innige vroomheid in dit boek dankbaarheid over voor de komst van de Reformatie. Hier was namelijk elke vorm van verdienste of opklimming tot God via een vroom leven verleden tijd.

R.W. DE KOEIJER, BILTHOVEN

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen