De vrijheid van een christen

‘Een christen is een zeer vrije heer over alle dingen, aan niemand onderworpen; een christen is een zeer dienstvaardige knecht van allen, onderworpen aan allen.’

Deze bekende woorden vertrouwde Maarten Luther in 1520 aan het papier toe. Met deze twee stellingen vatte hij heel zijn leer samen. Hij stuurde het vervolgens op naar paus Leo X, en gaf zijn publicatie de pakkende titel: De libertate christiana (Over de vrijheid van een christen). Het werd één van zijn beroemdste en bekendste werken. Wat bedoelde hij met deze paradoxale stelling? En ben ik zo’n vrije christen?

Vierde man

Het eerste antwoord vinden we in het Duradal. Nebukadnezar heeft een droombeeld opgericht. Maar de koning is woedend. Drie mannen blijven tot tweemaal toe staan terwijl ze moeten buigen. Nebukadnezar legt hun het vuur aan de schenen. Alleen zeggen ze zoiets als: ‘U kunt briesen en dwingen, maar wij willen en mogen niet buigen voor andere goden.’ Ze getuigen dat ze in hun God triomferen zullen, hoe hun lichamen ook vernederd zullen worden. Een ziedende koning trommelt de sterkste mannen op om hen gebonden in het vuur te werpen. Maar verschrikt kijkt de koning op, want hij ziet vier mannen vrij rondlopen. Hier zien we de vrijheid van Gods kinderen. Drie mannen zijn gebonden, maar blijken toch vrij te zijn. Er is namelijk een vierde Man in het spel. Het is de verschijning van Christus in het Oude Testament. Hij triomfeert over de dood en de vernietigende machten. Ineens is Gods Zoon bij die drie vrienden in de vurige oven om hen te verlossen. Hij tart het vuur, Hij daagt de dood uit, Hij snijdt de doodsbanden van Zijn kinderen los. Het is een preludium op Zijn triomftocht die via een vernederende weg van kruis en graf omhoog zal gaan. In die zegetocht zullen Zijn kinderen delen, hoe ze in dit leven ook geplaagd worden. Dat is de vrijheid van Gods kinderen.

Vrolijke ruil

Op fenomenale wijze ontvouwt Luther de vrijheid van een christen. Het betreft de vrijheid van de ziel. Met scherpe bewoording legt hij open dat onze ziel dood is door de zonde en daarom aan de verdoemenis is onderworpen. Zwaar maar waar. Wie dat werkelijk beseft, schrijft Luther, zoekt een medicijn. ‘Hier is Christus! Laat nu maar het geloof tussenbeide komen en laat het erop vertrouwen dat van Christus zijn de zonden, de dood en de hel en dat de ziel genade, leven en zaligheid deelachtig wordt.’ Waar deze vrolijke ruil plaatsvindt, zijn we met en in Christus een vrije heer. We zullen – al is het via een vernederende weg – delen in Zijn hemelse intocht. Ons lichaam kan getekend, gebroken en gebonden worden, maar onze ziel kan niet te gronde gaan. We blijven staande, omdat we anders in het leven staan.

Lakmoesproef

Hoe houdt de lakmoesproef van De libertate christiana het in ons leven? Zijn we gebonden of vrij? Luther is erop uit om de (religieuze) prestatiegerichte mens de pas af te snijden en uit te drijven in de armen van Christus. Deze sprankelende theologie heeft nog een immense zeggingskracht. Wat in onze dagen voor liberaal en vrij moet doorgaan, blijken afschuwelijke machten die miljoenen mensen binden. Machten buigen de mens naar zichzelf toe en van God af. Of het nu in opgelegde droombeelden of opdringerige mensbeelden is, het motto is: buigen of... Wat een pijnlijke gebondenheid, zeker als je beseft waar dat op uitloopt. Daarom zijn we geroepen om met dezelfde drive als Luther deze bevrijdende theologie in nieuwe woorden te vertolken: ‘Een christen is een vrije heer over alle dingen!’ Het is Christus – onze Heer – die de mens kan losmaken uit deze ellendige machten. In Christus zien we dat onze identiteit niet langer gebonden is aan wat we presteren, maar bestemd is in Hem. Waar de Geest deze blijde wetenschap en werkelijkheid in onze ziel legt, kunnen we staande blijven in het geweld van deze tijd, en zelfs staande blijven in het oordeel.

Hoe we zo’n vrije heer worden? Als een Evangelieheraut roept Luther: ‘Ziehier! Christus! Geloof dan in Hem, in Wie u is toegezegd, genade, gerechtigheid, vrede, vrijheid en alle dingen.’ Het kan niet anders of zo’n vrije heer is tegelijk een dienstvaardige knecht. Hij stelt zijn lichaam als tempel van de Geest ten dienste van God en naaste. Hoe hoog deze dienende prijs ook is. Het is misschien dikwijls uit de toon vallen (net als de drie vrienden), maar ach, wat geeft dat? Want dit sterven aan onszelf blijkt een triomftocht.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen