Vrucht van de passie

De vier stromingen en tijden die zijn onderzocht, zijn: de late Middeleeuwen, de Reformatie, het puritanisme en de Nadere Reformatie.

Hellenbroek

Uit de periode van de late Middeleeuwen worden eerst enkele kleinere werkjes geanalyseerd, daarna de Navolging van Christus van Thomas à Kempis. Uit de Reformatie komen Luther, Calvijn en Beza aan bod. Uit het puritanisme achtereenvolgens William Perkins, Thomas Goodwin, Isaac Ambrose en John Flavel. Ten slotte worden uit de Nadere Reformatie Willem Teellinck, Jodocus van Lodensteyn, Franciscus Ridderus en Abraham Hellenbroek behandeld. Samen omspant het globaal genomen het tijdvak tussen 1250 en 1750. Hierin vertoont het boek enige gelijkenis met het bekende Verborgen omgang van prof. dr. A. de Reuver. De Koeijer onderschrijft ook diens constatering dat de Nadere Reformatie weer enkele elementen opneemt van de late Middeleeuwen, zij het in een ander kader; dat betreft de elementen van de navolging en van de plastische weergave van Jezus’ (fysieke) lijden.

Aanbod van genade

Wie dit op zich laat inwerken, zal begrijpen dat er heel wat verschillende accenten in geloofsbeleving naar voren komen. Dr. De Koeijer geeft ze allemaal weer, wat bij elkaar een grote hoeveelheid elementen oplevert. Hierbij onthoudt hij zich van persoonlijke beoordeling, hoewel je als lezer soms nieuwsgierig kunt zijn of de Nadere Reformatie bijvoorbeeld nu gezien moet worden als afwijking, verbetering of uitwerking van de Reformatie. Dit wordt aan de lezer overgelaten, zodat die zelf kan nadenken over de verhouding tussen het geloof in Jezus’ plaatsvervangend lijden en de navolging in Diens lijden. Ook kan de lezer zelf nadenken over de constatering dat bij Hellenbroek de ongelovigen soms in de vorm van een wens en soms in de vorm van een oproep worden aangesproken. En hoe zit het bij hem met het aanbod van genade?

Niet alleen tussen de verschillende stromingen is er accentverschil. Ook tussen de verschillende vertegenwoordigers van eenzelfde stroming blijken nuances te bestaan, die De Koeijer concreet en onderbouwd weergeeft. Voor wie wil vergelijken, staat een grote hoeveelheid gegevens en citaten – gelukkig allemaal in hedendaags Nederlands – afgedrukt.

De grote waarde van dit boek ligt mijns inziens hierin dat er vele accenten van geloofsbeleving vanuit het kruis van Christus naar voren komen, waar je over na kunt denken, over kunt mediteren, waar je je aan kunt spiegelen en door kunt laten voeden, tot verrijking en verdieping van het geestelijk leven. Hiervoor mogen wij de auteur heel erkentelijk zijn. En zo hoop ik dat dit boek door velen gelezen zal worden tot persoonlijke geloofsopbouw.

Kruisdragen

Graag haal ik hiervan een aantal facetten naar voren. Rondom de plaatsvervanging – die vooral Luther accentueert – wordt benadrukt dat Jezus’ lijden moest plaatsvinden in Gods voorzienigheid (Calvijn,Beza, Van Lodensteyn, Ridderus), vanuit het eeuwige verbond der verlossing (Beza, Goodwin) en in volkomen gehoorzaamheid daaraan (Perkins). Zo laat Jezus’ lijden ons de grootte van Gods toorn zien (Flavel), de ernst van onze zonden, die oproept tot berouw (Perkins, Hellenbroek) en de immense liefde Gods (Ambrosius, Ridderus, Hellenbroek).

Vervolgens brengt de auteur naar voren dat dit gezicht op het lijden van de Heere Jezus roept om ons eigen vlees te kruisigen (Ridderus, Van Lodensteyn). Ten slotte wijzen vele auteurs ook op de oproep tot navolging die van Jezus’ lijden uitgaat (Thomas à Kempis, Perkins, Teellinck, Ridderus). Daarbij is aandacht voor zachtmoedigheid, kruisdragen, aanvaarden om te lijden (ook door vervolging) en de bereidheid om te sterven.

The Passion

Met name bij Beza en Hellenbroek komt het onderscheid tussen wie in de vrucht van Jezus’ lijden deelt en wie niet naar voren. Andere auteurs wijzen ook op het gevaar van medelijden met Jezus, in plaats van berouw over onze zonden.

Zoals gezegd: wie deze gedeelten en citaten aandachtig leest en (biddend) op zich laat inwerken, zal door dit boek gezegend en verrijkt worden.

In bepaald opzicht is het slothoofdstuk van conclusies en actualiseringen door dr. De Koeijer het span-nendst. Behalve een samenvatting van zijn boek traceert hij hierin ook ontwikkelingen door de verschillende stromingen heen. Verder zegt hij kort iets over het belijden van de plaatsvervanging van Jezus’ lijden in de breedte van de kerk, over de vertolking van dit lijden in The Passion, over het belang van niet alleen het priesterlijke maar ook het profetische en koninklijke ambt van Jezus, en het aspect van het mede-lijden van Jezus als Hogepriester, dat bij de onderzochte auteurs nauwelijks aan de orde komt.

Wensen

Dr. De Koeijer heeft ons een boek geschonken dat getuigt van grote belezenheid en veel studie. We mogen hem daarvoor heel erkentelijk zijn. Wat mij betreft zijn er twee wensen overgebleven na lezing van dit boek.

De eerste wens is – gelet op het pittige niveau dat al blijkt uit de titel en ondertitel – dat de schrijver een handzame, eenvoudige versie opstelt waarin vooral het nut en de vrucht van Jezus’ plaatsvervangend lijden uiteengezet wordt.

De tweede wens is dat de auteur ons een soortgelijk boek zou schenken over de geestelijke betekenis van Jezus’ opstanding en verheerlijking in dezelfde tijden en stromingen als in dit boek aan de orde zijn gekomen. Van de auteur begreep ik tot mijn vreugde dat hij hierover al aan het nadenken is.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen