Genderkennis gevraagd

‘ Als een man zich nu echt vrouw voelt en daaronder lijdt, dan moet je er helemaal voor hem – of is het dan: haar? – zijn, hem steunen en meebewegen. We moeten elkaar toch liefhebben?’ Het zijn vaak de eerste gedachten die worden uitgesproken als het onderwerp transgender aan de orde komt. Is de eerste reactie terughoudender, dan moet je je al snel verdedigen en duidelijk maken dat je niet tegen transgenders bent.

Halve waarheden

Dergelijke stemmen klinken als een echo van de boodschappen die media en overheid de laatste jaren uitdragen. Ze communiceren dat transgender zijn net zoiets is als een seksuele geaardheid – zo ben je nu eenmaal. Dat transgenders een minderheid zijn en dat deze mensen er toch ook mogen zijn. En dat een geslachtstransitie de enige manier is waarop iemand met genderdysforie eindelijk zichzelf kan zijn en gelukkig kan worden.

Dit soort gedachten, die sinds een aantal jaren het denkklimaat in westerse landen vormen, lijken goed, eerlijk en vanzelfsprekend. Toch zijn het halve waarheden, die het brede zicht op dit onderwerp vertroebelen. Intussen beïnvloeden ze het denken over dit onderwerp, ook in christelijke kring.

Inzicht

Empathie, het er voor de ander zijn, is inderdaad essentieel. Iedereen die ongelukkig is of in de problemen zit, verdient oprechte belangstelling, liefde en hulp. Dat geldt zeker in de christelijke gemeente, en óók mensen die – zowel binnen als buiten de kerk – met transgendergevoelens zitten. Het is van groot belang om te luisteren, een arm om de schouder te leggen en zorgvuldig de woorden te kiezen.

Maar als empathie hetzelfde is als het bevestigen van de gevoelens van de ander, schiet ze tekort. Om de ander werkelijk te dienen, is meer nodig. Echt liefhebben kan pas als er ook inzicht is, en liefde is pas zuiver als ze gepaard gaat met waarheid. Oprechte naastenliefde en goed pastoraat vragen om wijsheid en kennis van zaken.

Non-binair

Het is daarom dringend nodig dat de christelijke gemeente investeert in ‘genderkennis’, om onderscheid te kunnen maken tussen queertheorie en genderproblematiek, tussen genderideologie en identiteit, tussen cultuur en persoonlijk lijden. Hier ontbreekt het op dit moment nog aan, is mijn waarneming. Opvallend vaak gaat een van de eerste vragen na een lezing ‘Geslacht en gender in onze cultuur’ over persoonlijk lijden. ‘Transgender gevoelens zijn toch echt?’, of: ‘Mijn zusje is non-binair en dat is binnen de familie heel lastig.’ Zo’n reactie is begrijpelijk, omdat persoonlijk leed aan het onderwerp een gezicht geeft. Toch laat ze vooral verwarring zien.

Iets vergelijkbaars gebeurde toen NPV - Zorg voor het leven de brochure M-V-X-Y. Over geslacht en gender, identiteit en cultuur publiceerde. Op de christelijke website Cvandaag bekritiseerde een predikant de organisatie, omdat ze in deze publicatie transgenders in de kou zou laten staan. Hoewel dit een empathische reactie lijkt, is ze niet redelijk. De brochure is namelijk niet zozeer een handreiking voor hulp rond genderproblematiek, maar wil inzicht bieden in de relatie tussen cultuur en identiteit en in maatschappelijke ontwikkelingen rond sekse en gender.

Complexiteit

Hetzelfde geldt de bespreking van Een vreemde nieuwe wereld, het boek waarin de Amerikaanse hoogleraar Carl Trueman een analyse van de cultuur geeft en zijn publiek laat begrijpen waarom het ervaren geslacht (gender) vandaag als belangrijker geldt dan het biologische geslacht. Een zinvolle publicatie, oordeelt een recensent, maar zijn verwijt is dat de auteur nauwelijks oog heeft voor de complexiteit en nood die mensen rond gender, geaardheid en geslacht kunnen ervaren. Ook dit doet sympathiek en redelijk aan, maar zo’n opmerking is gezien het onderwerp van het boek niet ter zake en heeft zelfs iets verlammends.

Plotselinge mist

Als het moderne denkklimaat vermengd raakt met het persoonlijke en menselijke, is het alsof er plotseling een mist opkomt. De nood van transgenders – hoe reëel die ook is – belemmert dan het zicht op de cultuur. Ze blokkeert de kritische doordenking ervan en doodt het gesprek erover. Het is daarom cruciaal om het persoonlijke en het culturele uit elkaar te houden. Zonder dat onderscheid is het niet mogelijk om ontwikkelingen in de cultuur recht te doen en goed te doordenken.

Dit betekent niet dat het menselijke dus niet belangrijk is of dat iemand tegen transgenders zou zijn. Integendeel, om er daadwerkelijk voor de transgendernaaste te zijn, is helder zicht op de cultuur een vereiste. Er is namelijk een duidelijke relatie tussen de invloed van de genderideologie in westerse landen en het groeiende aantal mensen met transgendergevoelens. Wie bijvoorbeeld weet dat zich het laatste decennium een nieuwe groep bij genderklinieken meldt, met tienermeisjes zónder genderdysforie in hun kindertijd, kan de ogen niet gesloten houden voor de invloed van de cultuur. Een passend antwoord op de vraag wat goede zorg en goed pastoraat is, is pas mogelijk voor wie de tijd kent. Voor de kerk is dus op twee gebieden huiswerk te doen. Aan de ene kant is het urgent dat we de cultuur en het heersende mensbeeld van vandaag begrijpen. Aan de andere kant is het dringend nodig dat er zicht komt op wat nodig is voor christelijk pastoraat en professionele hulp bij genderproblemen.

Man of vrouw dóen

Wat betreft het veranderde denkklimaat is misschien het belangrijkste dat we het gedachtegoed van Judith Butler, de ontwerper van de queer- of gendertheorie, onderkennen. De culturele revolutie waarin moderne landen zich vandaag bevinden, is grotendeels te herleiden tot het boek dat deze Amerikaanse filosofe in 1990 publiceerde: Gender Trouble, in het Nederlands verschenen als Genderturbulentie.

Butler presenteert hierin een nieuwe, revolutionaire kijk op man en vrouw. Volgens haar bestaat geslacht niet en zijn man en vrouw een fantasie. Mensen dénken dat ze man of vrouw zijn, omdat ze zo steeds worden benaderd. Het is anders(om), zegt Butler: man of vrouw komt tot stand door het gender, waarmee ze doelt op de sociale en culturele rollen die een samenleving aan mannen en vrouwen toekent.

Volgens Butler creëren en voeden taal, houding en handelingen het gender. Met woorden en gedrag laat je iets gebeuren, je schept er een nieuwe werkelijkheid mee. Je bént geen vrouw of iemand met een vrouwelijk lichaam, je ‘doet’ vrouw(elijk), zegt Butler. De lichamelijke anatomie, chromosomen en hormonen zijn niet bepalend, aldus de filosofe. Het is volgens haar dus niet: ik ben een vrouw en daarom loop ik op pumps, maar: ik loop op pumps en daarom ben ik een vrouw. Omdat gender iets is wat mensen op deze manier dóen, is identiteit niet iets wat vast en onveranderlijk is.

Universiteiten

Butler wilde met haar boek verwarring stichten en de grondvesten van de menselijke ordening aan het wankelen brengen, verklaarde ze expliciet. Wie vandaag om zich heen kijkt, beseft dat overheden en universiteiten die haar gedachtegoed omarmden, daarin grote stappen hebben gezet.

Het is nodig dat we deze ontwikkelingen onderkennen en begrijpen wat het transgenderisme precies wil. Wat bepaalt vandaag iemands identiteit? Wat is de relatie tussen geslacht en gender, tussen gevoel en biologie? Wat betekent het eigenlijk om man of vrouw te zijn? Welke lijnen zijn vanuit de Bijbel te trekken? Stuk voor stuk belangrijke vragen om de wereld van vandaag te begrijpen, ideeën te wegen en je hier als christen toe te verhouden. Pas dan kunnen we er op een goede manier voor de ander zijn.

Psychiatrische aandoening

Ook op pastoraal terrein liggen inmiddels de nodige vragen die een antwoord verlangen. In Markus 6:34 lezen we dat Jezus innerlijk met ontferming bewogen is én de schare de geboden van Zijn Vader leert. Wat betekent dit voor ons pastoraat? Wat hebben gemeenteleden met genderdysforie nodig? Is het bijbels en/of pastoraal om hen in hun nieuwe identiteit te bevestigen of juist niet?

Wat is pastoraat eigenlijk? Is dat samen de weg van God zoeken of mensen bevestiging geven en waar mogelijk pijn wegnemen? En wat is professionele hulp voor een christen? Waar kan een zoekende christen wel en waar niet terecht en wat mag hij verwachten van een psycholoog? Wat is de goede houding ten opzichte van een medische transitie? Aandacht voor transgenders is vanuit de schaduw in het volle licht komen te staan. Toch is er anno nu veel reden om terughoudend te zijn in het bevestigen van transgendergevoelens. Dit alleen al omdat een geslachtstransitie het gewicht van een chemotherapie heeft – aldus een arts – en dus niet de aantrekkelijke route naar het gelukkige leven is, zoals (sociale) media deze presenteren.

Uit onderzoek blijkt dat genderdysforie bij minderjarigen in 80 tot 90 procent van de gevallen van tijdelijke aard is. Ook is bekend dat ernstige psychopathologie, eenzaamheid en andere problematiek vaak aan het ontstaan van genderdysforie voorafgaan. In maar liefst 70 procent van de gevallen is sprake van een andere psychiatrische aandoening. Het is duidelijk dat een medisch traject de problemen dan alleen maar groter zal maken.

Onomkeerbaar

Ook omdat sommige keuzes onomkeerbaar zijn, vraagt goed pastoraat om ter zake kennis. Wie googelt op detransitioning komt veel verdrietige verhalen van mensen – vaak twintigers nog – met transitiespijt tegen. Ze willen hun ‘oude’ leven graag terug, maar voor hen is dat veelal te laat. Ook dit is een vorm van kennis waarover de christelijke gemeente vandaag moet beschikken. Pas dan kan ze echte empathie tonen en is de arm om de schouder meer dan een mooi gebaar.

Verder lezen

Elke kerkenraad zou expertise rond het thema gender in huis moeten hebben. Dit kan beginnen bij de brochure M-V-X-Y. Over geslacht en gender, identiteit en cultuur (gratis te bestellen via npvzorg.nl) en bij het boek Een vreemde nieuwe wereld. Hoe ons denken over identiteit en seksualiteit veranderde van Carl Trueman (uitg. Groen, Leeuwarden). De Gereformeerde Bond publiceerde de brochure Genderdysforie. Een handreiking aan kerkenraden met het oog op het pastoraat (te bestellen via gereformeerdebond.nl/boeken-publicaties/genderdysforie).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen