Carnaval in Aalst

Ter viering van de lente worden maatschappelijke rollen voor korte tijd omgedraaid, verdwijnt de hiërarchie tussen mensen en rust op spot met de ander enkele dagen geen taboe: carnaval! Toen Bonifatius met het Evangelie ons land aandeed, zette hij zich in om dit Romeinse feest af te schaffen. Calvijn probeerde dit later in sterkere mate, nadat in de eeuwen ervoor de Rooms-Katholieke Kerk het carnaval wilde integreren in de christelijke feesten. En die link met de kerkelijke feesten is er bij ‘Rome’ nog: na Aswoensdag, de dag van ‘de kater’ na het vrolijke drink- en verkleedfeest, begint de veertigdagentijd, waarin er op weg naar Pasen gevast wordt. Vóór deze sobere weken is er het carnaval, kunnen mensen zich even te buiten gaan.

Bewuste provocatie

Als protestant van boven de rivieren is de inhoud en de strekking van carnaval me nauwelijks bekend.

Dichtbij kwam het feest dit jaar, omdat ik diep in het Limburgse land tot een aanschaf gekomen was bij een familie die een gezinslid op aangrijpende wijze aan de dood verloor. Juist in het carnavalsweekend wilde ik de aankoop ophalen – maar dat kon niet. Na de verdrietige maanden… was het nu carnaval. Wat begrijp je Bonifatius en Calvijn dan goed, omdat je op het ritme van een feest en een kater niet leven kunt.

Waar landelijk of Europees gefeest wordt, zal het hier en daar uit de hand lopen. Dat heb je niet altijd in de hand. In het Duitse plaatsje Volkmarsen reed een automobilist bewust op een carnavalsoptocht in, zeven zwaargewonden als gevolg. Het doet denken aan het drama op de Koninginnedag van 2009 in Apeldoorn, acht doden als gevolg. Bewust werd er echter grensoverschrijdend geprovoceerd in Aalst, waar de grootste en bekendste carnavalsviering in België gehouden wordt.

Muizen en ratten

Verkeerde creativiteit leidde vorig jaar tot een praalwagen, waarop twee Joodse karikaturen stonden die werden omringd door zakken vol geld en muizen.

De Joodse gemeenschap sprak toen van ‘puur antisemitisme’ en gaf aan dat de muizen op ratten leken, – waarmee de nazi’s de Joden indertijd vergeleken. Dan zijn we immers op een terrein waarop elke voorzichtige grap knijpen in een open zenuw is. Om alle ruimte voor breeduitwaaierende spot te kunnen behouden besloot het stadsbestuur een paar maanden geleden dat het carnaval zijn plaats op de werelderfgoedlijst van de Verenigde Naties opgaf. Zo kreeg Prins Carnaval rugdekking van de burgemeester…

Holocaust

En ja, de optocht bevatte praalwagens met mannen met pijpenkrullen en haakneuzen en heel lange tenen, terwijl het logo van Aalst verwerkt was tot een davidsster. De argumentatie van de feestvierders?

‘Dit is Aalst. Wij lachen met iedereen. Alleen niet met de Bende van Nijvel, Marc Dutroux en de genocide in Rwanda. Dat was té erg. De Holocaust is zo lang geleden. Ik ben al oud en zelfs ik was toen nog niet geboren. Dat staat toch héél ver van ons af, hé.’ •••

Is dit echt zo onschuldig en kun je je zo afmaken van de moord op zes miljoen Joden, van eeuwenlange verguizing? Dat is geen vraag. In een periode waarin de laatste overlevenden van Auschwitz en andere kampen hun verhaal nog kunnen vertellen, blijkt tegelijk dat het antisemitisme – de haat tegen Joden, of hun discriminatie op basis van hun etnische of godsdienstige status – dicht onder de oppervlakte ligt. In het Noord-Hollandse Hyppolitushoef kwam in oktober naar buiten dat de Joodse familie Schmidt er ondanks diverse aangiften twintig jaar door jongeren ‘geterroriseerd’ is: hakenkruisen op de muur, stenen door de ramen. Een zware vuurwerkbom door de brievenbus was nu een laatste druppel… ‘Ze zijn vergeten je te vergassen,’ hoorde deze vader, evenals ‘kankerjood’ en ‘Jodinnenhoer’. Geen enkele reden dus om de eerste steen te werpen naar de Belgen… Gelukkig reageerde de burgemeester hier anders dan in Aalst.

Sociale onveiligheid

Hoe onverschillig is onze maatschappij als twee weken geleden aan het licht kwam dat vorig jaar het aantal gevallen van anti-Joodse discriminatie explosief toenam? Over 2019 was er een toename van 35 procent ten aanzien van het jaar ervoor. Bedreigingen en vooral schelden zorgen voor toenemende sociale onveiligheid van de Joodse gemeenschap. En wie aangifte doet, moet soms jaren wachten voor er actie volgt.

In het kader van erkenning voor ondervonden leed zette premier Rutte bij de herdenking van 75 jaar bevrijding van Auschwitz eind januari een historische, onverwachte en moedige stap. Hij bood excuses aan voor het overheidshandelen in de tijd van de Jodenvervolging. ‘Toen het gezag een bedreiging werd, zijn onze overheidsinstanties tekortgeschoten als hoeders ven recht en veiligheid.’ Te vaak deden Nederlandse ambtenaren immers wat de Duitsers verlangden. Deze verontschuldigingen zijn betekenisvol én vragen om handelen in het heden. Hoeder van recht en veiligheid, daartoe verplicht de overheid zich met deze excuses vandaag – en morgen.

‘Hun wetten zijn anders…’

Antisemitisme, het is meer dan een maatschappelijk kwaad en om die reden zal niet alleen het onderwijs (de actuele opdracht tot ‘burgerschapsvorming’), maar ook het kerkelijke onderricht er aandacht aan moeten geven. Want Haman, in het bijbelboek Esther (9:10) ‘de tegenstander van de Joden genoemd’, is niet uitgeroeid. Het is goed om te zien dat het motief van Haman in zijn gesprek met koning Ahasveros godsdienstig van aard was: ‘Eén volk is er dat verstrooid en verspreid is onder de volken in alle gewesten van uw koninkrijk. Hun wetten zijn anders dan die van alle volken (…). Het past de koning niet hen met rust te laten.’ Anders dan een ander – dat geldt de Joden. Israël is anders omdat God hen anders wil hebben. Dat religieuze motief moeten we onderkennen.

Een economisch motief is er evenzeer altijd geweest – om welke reden de feestende menigte in Aalst de ‘Klaagmuur’ met goudstaven toonde. Hoe komt dit? Wel, de Joden waren oorspronkelijk boeren, maar in de verstrooiing werd hun vaak verboden om land in eigendom te hebben, om bepaalde ambachten uit te oefenen. Zo werd de Jood een handelaar, eerst als een soort marskramer, later zakenman of geldschieter. In de tijd dat mensen meer en meer in de handel hun brood verdienen wilden, werd de Jood de concurrent.

Verzet tegen het Evangelie

De eerlijkheid gebiedt te verwoorden dat in christelijke kring een vorm van antisemitisme er ook ge‑weest is, waarbij 1 Thessalonicenzen 2 meedeed. Over de Joden lezen we hier dat ze ‘zowel de Heere Jezus als hun eigen profeten hebben gedood en ons hebben vervolgd. Zij behagen God niet en zijn alle mensen vijandig gezind’. Paulus had als zendeling last van de Joden. Voor hen is dit een scherp woord, dat helemaal blijft staan: hun verzet tegen het Evangelie van Christus. Maar, de zonde van de Joden benoemen is nog geen (grond voor) antisemitisme.

Aan de nieuwe Europese Commissie stuurden CDA, ChristenUnie en SGP een klein jaar geleden de petitie stop-antisemitisme.nl. ‘Steeds meer Joden in Europa overwegen om te emigreren.’ Precies een jaar geleden kwam CU-leider Gert-Jan Segers samen met de VVD – Segers is opvallend goed in het zakendoen met seculiere partijen – met een initiatiefwet vol concrete suggesties om antisemitisme beter te bestrijden.

Niet uit te roeien

Elk vergelijkbaar initiatief zullen we steunen – en tegelijk: antisemitisme zal wel in te dammen, maar niet uit te roeien zijn. Jodenhaat komt op uit de diepten van de satan, evenals de verkiezing van Zijn volk opkomt uit de diepten van God: ‘O, diepte van rijkdom, zowel van wijsheid als van kennis van God, hoe ondoorgrondelijk zijn Zijn oordelen en onnaspeurlijk Zijn wegen! Want wie heeft de gedachten van de Heere gekend?’ (Rom.9:33) De haat tegen God en het volk van God – op vele plaatsen in deze wereld ook tegen de christenheid – krijgt vorm in de laster als wapen van de duivel. Israël heeft zijn eigen feesten en wetten, zijn sabbat en besnijdenis – en aan de vreemdheid van zijn godsdienst neemt deze wereld een aanstoot. Op een dieptepunt van de West-Europese geschiedenis betekende dit in 1942 ‘de definitieve oplossing voor het Jodenvraagstuk’.

Tot hun vernietiging werd op de Wannseeconferentie in minder dan twee uur besloten…

Niet bevreesd

Wie zich dit realiseert, kan niet uit de voeten met de gedachte dat Joden geen lange tenen moeten hebben, dat de Holocaust voor carnaval-mensen ‘héél ver van ons af staat’. ‘Aalst’ is geen onschuldig incident.

Ook vandaag is echter waar wat de profeet Elisa tegen zijn knecht zei, toen de koning van Syrië Israël belegerde (2 Kon.6): ‘Wees niet bevreesd, want die bij ons zijn, zijn méér dan die bij hen zijn.’ God heeft Zijn volk niet losgelaten, zélfs niet toen Jeruzalem de Zoon van God de stad uitdreef, naar het kruis verwees. Wie kan dat vatten?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen