Tijdelijke of blijvende hel? (2)

Met het bovenstaande hangt direct samen dat Sonneveld geen recht doet aan de diepte van het verzoeningswerk van Christus. De harde kern van de christelijke verzoeningsleer houdt in dat Jezus als Middelaar in onze plaats wilde staan en onze schuld wilde dragen. Golgotha is de plaats waar niet alleen de realiteit van Gods liefde, maar ook de volle hevigheid van Zijn toorn is geopenbaard.

Helse straf

Uitsluitend en alleen dankzij het daar gebrachte offer is er redding voor verloren zondaren. De Heilige Geest verbindt ons in de weg van geloof en bekering (wedergeboorte) aan Christus, zodat we in Hem ingelijfd worden en zo deel krijgen aan de verzoening die Hij tot stand heeft gebracht. Wij kunnen onze schuld nooit uitboeten door een tijdelijke straf in de hel, maar het wonder is dat Christus onze schuld op zich genomen heeft en dat we daardoor van de helse straf zijn bevrijd. Het is dan ook van het uiterste belang aan Christus’ verzoeningswerk niet achteloos voorbij te gaan of Hem zelfs smadelijk af te wijzen. Denk aan het scherpe woord in de Hebreeënbrief: “Hoe zullen wij dan ontvluchten, als wij zo’n grote zaligheid veronachtzamen?” (2: 3)

Bij Sonneveld lijkt Gods toorn zonder meer na verloop van tijd te wijken, zonder dat deze (weg)gedragen wordt door het Lam van God. Maakt niet heel de offercultus in het Oude Testament duidelijk dat er zonder bloedstorting geen vergeving geschiedt?

Absurde wreedheid?

Uitvoerig besteedt Sonneveld aandacht aan wat hij noemt de absurditeit en wreedheid van een eeuwige straf voor mensen die een beperkte levenstijd op aarde hebben doorgebracht. Hij redeneert scherpzinnig over het absurde van een goede God die Zijn eigen schepselen gedurende triljarden jaren blijft kwellen in een hel zonder uitgang. Hij hekelt het dat deze eindeloze straf geen ander doel dient dan dat van wraak en vergelding, terwijl de God die geacht wordt deze straf uit te voeren zelf in Zijn Woord oproept om alle wraak en haat af te leggen en tot zeventig maal zevenmaal vergeven bereid te zijn. Daarbij weerspreekt hij de opvatting van C.S. Lewis en anderen dat de hel alleen van binnen op slot zou zitten. Dus de helbewoners kiezen er zélf eeuwig voor om in hun gevangenis te blijven en wijzen Gods aanbod af om alsnog in de hemel te komen. Hij stelt daartegenover: als er een hel is die voorgoed op slot zit, is het alleen God die de deur dichthoudt. En vervolgens vraagt hij suggestief: Hoe kun je op zo’n God ooit je vertrouwen stellen? Sonneveld schrikt er niet voor terug om te spreken over een naargeestig godsbeeld, religieuze angsten, sociale uitsluiting en onvrijheid en roept dan uit: “Wie kan zo’n God ooit liefhebben?”

Wanneer we op deze wijze schrijven en spreken, doen we elkaar mijns inziens niet werkelijk recht in een discussie over deze gevoelige en diep ingrijpende zaken. Wat te denken van de insinuatie dat dominees over de hel preken om daarmee hun eigen machtspositie te handhaven? Is het niet te gemakkelijk en ook misleidend om eerst een karikatuur te maken van de klassieke christelijke leer over hemel en hel en deze vervolgens te bestrijden? Laten we niet vergeten dat eeuwigheid van geheel andere orde is dan eindeloos verlengde tijd. Hier past het spreken over triljarden jaren dus niet. En evenmin is de hel een martelkamer vol satanische folterapparaten. De gedachte dat de zaligen in de hemel en op de nieuwe aarde geliefden zouden kunnen missen – en dat daardoor de hemel toch eigenlijk een soort hel is – stelt de toekomende werkelijkheid veel te veel voor als een verlengde van ons huidige bestaan.

Bij alle beeldvorming over hemel en hel geldt de grondregel dat een hel die in strijd is met Gods liefde niet kan bestaan. Evenmin als een hemel die in strijd is met Gods recht. Helaas is en wordt dit maar al te vaak vergeten bij het schetsen van drastische schrikbeelden van de hel. De kern waar het om gaat is het missen van Gods liefdevolle nabijheid en van diepe harmonie en onuitsprekelijke vreugde.

Universele teksten

Er is een heel aantal Bijbelteksten die de universele reikwijdte en uitstraling van Gods heil voor Israël en de volkeren beklemtonen. En ook de kosmische betekenis van Christus en Zijn verlossingswerk. God zal bij de voleinding (in het eschaton) alles in allen (of alles) zijn (1 Kor. 15:28). Op basis van deze teksten stelt Sonneveld dat de Bijbel niet wil weten van altijddurende verlorenheid en kwelling in een gesloten hel. Hij weet zich daarbij geruggesteund door een universalistische onderstroom in de kerkgeschiedenis. (Al gaat hij veel te ver door te beweren dat universalisme in de Vroege Kerk de gerespecteerde meerderheidsvisie zou zijn geweest.)

Hier komen we tot de kern van de nodige bezinning op het (s)preken over de hel. Het exegetisch en bijbels-theologisch onderzoek van de relevante teksten uit de Bijbel zal opnieuw veel aandacht moeten krijgen. Daarbij heeft Sonneveld zeker een punt wanneer hij aangeeft dat de teksten over universeel heil in de dogmatische doordenking door de eeuwen heen vaak onderbelicht zijn gebleven. Hier valt inderdaad het nodige huiswerk te doen. Anderzijds lezen we op veel plaatsen in de Schrift van tweeërlei weg met tweeërlei uitkomst (bijvoorbeeld Marcus 16:16; 1 Joh. 5:11-12).

De betekenis van ‘eeuwig’

De Heere Jezus spreekt in Mattheüs 18:8 over het eeuwige vuur. In Mattheüs 25:4 lezen we de aangrijpende woorden: “En dezen zullen gaan in de eeuwige straf, maar de rechtvaardigen in het eeuwige leven.” Is met zo’n woord uit de mond van Christus Zelf het geding niet beslecht? Zo min als de hemel tijdelijk is, maar eeuwig, zo is de hel niet tijdelijk, maar eeuwig. Hier brengt Sonneveld wel tegenin dat het Griekse woord ‘aioonios’ ten onrechte zou zijn vertaald met ‘eeuwig’ in de zin van eindeloos. We zouden volgens hem ‘aioon’ moeten vertalen met ‘tijdperk’. Dan zou je de tekst zo kunnen lezen: de ongelovigen en onrechtvaardigen gaan een tijdperk van straf binnen en de rechtvaardigen een tijdperk van zalig leven. Ik stel hierbij de kritische vraag: is de hemel dan ook tijdelijk? En bovendien weerspreek ik dat het Griekse woord niet ‘eeuwig’ zou betekenen. In Romeinen 16:26 wordt de Heere de eeuwige God genoemd, altijddurend, zonder begin en zonder eind. Aan Hem zij de heerlijkheid en de kracht in alle eeuwigheid (1 Petrus 5:11). Daar komt echt geen einde aan.

Uitdagend geschrift

Het kost geen enkele moeite om aan het vlot geschreven boek van Sonneveld uitdagende citaten te ontlenen, zoals: “Alle mensen moeten worden gered of niemand wordt ten volle gered. Zolang er iemand in de hel is, ben ik deels in de hel.” Of: “De Bijbel is ondubbelzinnig: niemand is definitief verloren.” Sonneveld prikkelt tot een stevige discussie. Hij zet ons opnieuw aan het denken over hemel en hel. Het is een verdienste van dit boek dat het alle vrijblijvendheid weghaalt uit het debat en dat het de lezer doordringt van het grote belang van de kwestie die hier wordt aangesneden. We moeten het inderdaad over de hel hebben – en dat omwille van het Evangelie.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen