Accepteer beperkingen

De markt speelt grif in op onze neiging om ons te ontdoen van het gebrokene. Wat wordt je niet aangeboden om jong, beweeglijk en energiek te blijven. Er zijn pillen voor bijna elk probleem. Wanneer gebrokenheid definitief blijkt te zijn, maakt dat ons verlegen. Wat moet je met een menselijk lichaam dat niet compleet is?

Beperkt verstand, beperkt denken, beperkt functioneren. Hoe ga je daarmee om? Moeten we ons daar, cru gezegd, niet van ontdoen? En als te verwachten leven concrete gebrokenheid lijkt te vertonen, moet je het dan geboren laten worden?

Midas Dekkers, bekend bioloog en schrijver, had twee gehandicapte zusjes. Mislukt, noemde hij hen. Hij stelde dat als een postorderbedrijf je zoiets zou sturen, je het pakje direct retour zou doen. Daarom kun je beter maar vooraf verstandig zijn, meent hij. ‑In zijn geval betekent dat geen kinderen nemen.

Dat is volgens hem beter dan achteraf de rommel te moeten opruimen.

Realiteit

We kunnen wegkijken, maar de realiteit dringt zich aan ons op. En daarmee de vraag hoe wij als christenen omgaan met gebrokenheid in de concrete situatie van ons leven. We hoeven niet zoveel moeite te doen om te zien dat niet alles mooi, heel en gaaf is. Als predikant word ik met allerlei soorten gebrokenheid geconfronteerd (zie kader). Deze vijf voorbeelden kunnen we aanvullen tot een eindeloze rij. Hoe gaan we om met al deze gebrokenheid?

Hoe verder het van je afstaat, hoe meer de neiging bij je boven kan komen het te negeren, terwijl we de opdracht hebben bewogen te zijn met onze naaste. Dit heeft ook betrekking op de naaste die de gevolgen van het gebroken-zijn ondervindt, op hem of haar die beschadigd door het leven gaat en daardoor kwetsbaar is.

Acceptatie

Opvallend genoeg heeft God, via Mozes al, de nodige aanwijzingen gegeven voor de omgang met de gekwetste en gedeukte naaste. In culturen rondom Israël ging men uiterst wreed met gehandicapten om. Een kind met een zichtbare handicap werd tijdens de geboorte gedood, omdat de toorn van de goden erop rustte. In Israël was dat totaal anders, daar gold het gebod: U zult niet doodslaan.

God geeft aanwijzingen voor de omgang met leven dat in onze ogen beperkt is. Niet voor niets wordt in de wet van God bijzondere aandacht voor hen gevraagd. In Leviticus 19:14 staat bijvoorbeeld: ‘U mag een dove niet vervloeken en voor een blinde mag u geen struikelblok neerleggen, maar u moet uw God vrezen. Ik ben de Heere.’ Ook al gaat het hier om lichamelijke beperkingen, het is niet zo moeilijk om deze tekst als uitgangspunt te nemen voor het omgaan met welke gebrokenheid dan ook.

De manier waarop de Bijbel er hier over spreekt, laat zien dat de acceptatie van die gebrokenheid van wezenlijk belang is. Dat is het moeilijkst wanneer het om jezelf gaat. Het wordt nog pijnlijker wanneer die acceptatie belemmerd wordt door weerstand die je opbouwt, het struikelblok dat door anderen of door jezelf wordt neergelegd.

Verbitterd

Ik denk aan Asaf in Psalm 73. Welke vorm de gebrokenheid in zijn leven aanneemt, is niet duidelijk. In elk geval raakt hij er verbitterd onder. Hij legt zijn leven naast dat van hen die het zoveel beter afgaat. Dat blijken ook nog eens mensen te zijn die zich aan God en Zijn gebod niet zoveel gelegen laten liggen. Als hij daar later op terugkijkt, zegt hij: ‘Hoe onverstandig was ik toen, ik wist niets! Ik was een redeloos dier bij U.’ (vs.22)

Hoe kwam hij erbij om anders tegen de situatie in zijn leven aan te gaan kijken? Zijn kijk verandert wanneer hij Gods heiligdom binnengaat. Wij hebben de neiging direct aan de tempel te denken. Calvijn zegt: ingaan in het heiligdom is bij God op school komen, zodat ik door het Woord leer wat ik anders niet zou kunnen verstaan.

Als ik over het bestuur van deze wereld nadenk, zal mijn verstand tekortschieten, zodat ik er hoegenaamd niets van begrijp. Alle vragen die het leven bij mij oproept, inclusief de gebrokenheid waarmee ik word geconfronteerd, brengen mij tot het gebed: ‘Heere, neem mij bij de hand zoals u Asaf bij de hand genomen hebt, leid mij door Uw raad.’

Dat maakt mij voorzichtig in de omgang met mensen die nogal wat meemaken. Ik heb de oplossing niet en ga dus ook niet zomaar even zeggen hoe het moet. Daarom: ‘Leid mij in mijn spreken, in mijn handelen.’ Een fout is immers zo gemaakt.

Meeleven

Ik denk aan de aangrijpende geschiedenis van Job. Wie kent hem niet? Heelheid en gebrokenheid liggen in zijn leven dicht bij elkaar. Hij was rijk gezegend. Des te dramatischer is het wat hem overkomt. Zijn kinderen komen om het leven en al zijn bezittingen raakt hij kwijt door tal van rampen. In die situatie zegt Job: ‘De Heere heeft gegeven, de Heere heeft genomen, de naam des Heeren zij geloofd.’ Job schrijft God niets ongerijmds toe.

Er gebeurt nog meer. Satan zegt: ‘Als zijn lichaam nu wordt aangetast?’ De Heere antwoordt: ‘Zie, hij is in uw macht; alleen spaar zijn leven.’ De vrouw van Job adviseert hem God vaarwel te zeggen en te sterven. Job antwoordt haar dat zij spreekt als een zot.

Daar zit Job. Wanneer zijn vrienden op bezoek komen, klagen en rouwen ze met Job mee. Zeven dagen en zeven nachten lang spreken ze geen woord. Het doet heel meelevend aan. Toch moet dat zwijgen voor Job op een gegeven moment een kwelling zijn geweest. De kwelling wordt nog groter wanneer ze hun mond opendoen. Ze suggereren dat Job in het verborgen gezondigd moet hebben en dat daarom Gods straf hem getroffen heeft.

Is het vreemd dat Job protesteert en zich laat gaan? Tot God laat zien Wie Hij is. Dat brengt Job tot de reactie: ‘Zie, ik ben te gering; wat zou ik U antwoorden? Ik leg mijn hand op mijn mond. Eén keer heb ik gesproken, maar ik zal niet antwoorden; twee keer, maar ik zal niet verdergaan.’

Jakobus zegt eeuwen later: ‘U hebt gehoord van de volharding van Job, en u hebt de uitkomst van de Heere gezien, dat de Heere vol ontferming is en barmhartig.’

Voorbeelden uit het dagelijks leven

• Een vrouw, moeder van een gezin, blijkt na een borstonderzoek borstkanker te hebben. Je kunt je gezond voelen en toch ernstig ziek zijn.

• Een man verliest de grip op het leven en kan dat niet meer camoufleren: dementie. Wanneer hij niet meer weet wat dat betekent, beleven zijn vrouw en kinderen het des te meer. Je moet een geliefde loslaten, terwijl hij nog bij je is.

• Ouders mogen na een zorgvolle zwangerschap een kindje in hun armen sluiten. De baby is beperkt. De zorg die dit met zich meebrengt, wordt verzwaard door de minachtende opmerkingen en blikken van anderen.

• Een jongen dreigt buiten de boot te vallen, omdat hij anders is. Hij is sociaal onhandig en snel geprikkeld. Hij heeft een vorm van autisme.

• Vijf jonge mensen zijn slachtoffer van een verkeersongeluk. Twee van hen overleven het niet. Gelijk het gras is ons kortstondig leven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen