Zegen ‘scoort’ het hoogst

Het is bekend dat er reden is om na te denken over de betrokkenheid die jongeren ervaren bij de eredienst. Veel predikanten en kerkenraden worstelen ermee hoe ze tieners en jongeren ‘aangehaakt’ kunnen houden. De kloof tussen wat er in de eredienst gebeurt en wat jongeren in hun dagelijkse leven tegenkomen, lijkt groter te worden.

Om hier meer zicht op te krijgen, heeft de HGJB een kwalitatief onderzoek gedaan onder predikanten en jongeren in vier verschillende gemeenten. Samen zijn deze gemeenten representatief voor het achterland van de HGJB. Jongeren en predikanten hebben we afzonderlijk van elkaar gesproken en geënquêteerd. Gezegd moet worden dat de jongeren die meededen aan het onderzoek, doorgaans trouw naar de kerk gaan; ze zijn dus niet representatief voor de gemiddelde jongere in de gemeente. Aan de ene kant is dat een beperking. Aan de andere kant geeft dat sommige resultaten juist extra gewicht. Je kunt de resultaten niet terzijde schuiven met de opmerking dat ‘jongeren nu eenmaal altijd kritisch zijn’. In dit artikel geven we de belangrijkste resultaten van het onderzoek weer, gegroepeerd per ‘categorie’ die in de eredienst een rol speelt.

Eredienst

Hoe ervaren jongeren de kerkdienst als geheel? We hebben hen gevraagd dat uit te drukken met een cijfer, in het besef dat dit misschien meer zegt over henzelf dan over de kerkdienst (we gaan immers niet naar de kerk om de dienst te beoordelen).

Aan de predikanten werd gevraagd welk cijfer zij denken dat de jongeren zullen geven. Predikanten komen dan uit op een gemiddeld cijfer van 6,8. Dat komt aardig overeen met de werkelijkheid (6,7). De mate waarin jongeren de kerkdienst herkennen ‘als iets van en voor jou’, scoort lager (6,4). Gegeven het feit dat het gaat om de meer gemotiveerde jongeren, is dat dus niet hoog.

Opvallend is dat de jongeren geen wensenlijstje hebben voor veranderingen van de eredienst. Ze snappen heel goed dat de eredienst niet alleen voor hen is. Ze hebben er begrip voor dat andere gemeenteleden andere wensen hebben.

Bij de vraag welke mensen of zaken een rol spelen om naar de kerk te gaan, scoren jongeren het hoogst op ‘ouders’ en ‘God ontmoeten’, direct gevolgd door ‘ervaren dat je deel uitmaakt van een gemeenschap’ en ‘een (goede) gewoonte’.

Opvallend is dat de factor vrienden veel lager scoort, in tegenstelling tot wat de predikanten veronderstellen. De hoge score voor ouders illustreert waarschijnlijk dat zij een belangrijke rol spelen bij de gewoontevorming. ‘De betrokkenheid van jongeren hangt samen met de betrokkenheid van ouders’ vertelt een predikant. Veel jongeren geven aan dat ze geloven dat God daadwerkelijk aanwezig is in de dienst.

Preek

De preek krijgt van jongeren gemiddeld een 7. Predikanten denken dat jongeren hun preken hoger waarderen (7,4).

Jongeren houden van een bijbelse en inhoudsvolle preek. Ze vinden het goed dat je iets kunt leren van een preek, al denken ze dat het leerelement meer tot z’n recht komt in het jeugdwerk en de catechese. Ze klagen erover dat de preek soms te verstandelijk wordt ingestoken. Belangrijker vinden ze dat de preek ingaat op vragen die in het gewone leven spelen. Wat dat betreft valt er nog wel wat te winnen. Voorbeelden die gebruikt worden, staan soms ver van hun leefwereld vandaan, zeggen ze.

Jongeren vinden het fijn als de predikant bewust interactie zoekt, bijvoorbeeld door een introductie in de vorm van een goed voorbeeld, of door het inlassen van een stiltemoment, zodat de hoorders kunnen nadenken over een concrete vraag. Dit komt terug in de gesprekken met de predikanten: een aantal van hen zegt hier goede ervaringen mee te hebben.

Gemeentezang

Van alle onderdelen van de liturgie waarderen de jongeren de gemeentezang het laagst: de liederen krijgen een 6,3 en de muzikale begeleiding scoort een 6,5. De predikanten schatten in dat deze elementen bij jongeren respectievelijk een 7,5 en een 7 scoren. In de gesprekken geven de jongeren aan dat ze het zingen heel belangrijk vinden, omdat ‘er gevoel bij komt’ en omdat ‘je het met elkaar doet’. Erg enthou-siast zijn ze er dus niet over; de liederen vinden ze vaak niet aansprekend en doorgaans houden ze niet van orgelmuziek.

Meermalen komt terug dat de psalmen door jongeren als ‘onbegrijpelijk’ worden ervaren. ‘Bij liederen van Sela en Opwekking weten we tenminste wat we zingen’, zegt een van de jongeren.

Overige onderdelen

Het grootste verschil tussen de inschatting van de predikanten en die van de jongeren zelf, is te zien bij wat we hier ‘overige onderdelen van de liturgie’ noemen: de collecte, de mededelingen en votum en zegen. Predikanten denken dat jongeren hieraan respectievelijk een 4, een 5 en een 5,8 geven. In werkelijkheid waarderen jongeren deze elementen veel hoger: aan de collecte geven ze een 7, aan de mededelingen ook een 7 en aan votum en zegen maar liefst een 7,6. Daarmee zijn votum en zegen de hoogst gewaardeerde onderdelen van de eredienst!

Vanwaar deze hoge waardering van jongeren? In de gesprekken blijkt dat de collecte en de mededelingen voor hen onderdeel zijn van het ‘samen gemeente zijn’. De waardering van het votum en de zegen zal ermee samenhangen dat de ontmoeting met God voor hen een belangrijke reden is om naar de kerk te gaan.

Predikant

Het valt op dat de predikanten een hoge taakopvatting hebben als het gaat om de eredienst. Ze worstelen ermee om de boodschap van de Bijbel door te vertalen in een preek waar iedereen wat aan heeft. Ze vinden het een grote uitdaging om helder en in duidelijke taal te preken. Een van de predikanten zegt het als een gemis te ervaren dat hij in de predikantenopleiding niets heeft meegekregen over hoe je jongeren bij de kerkdienst betrekt.

Het is interessant om dit naast de perceptie van jongeren te leggen. Om te beginnen valt dan op dat jongeren de rol van de predikant weliswaar belangrijk vinden, maar dat hij voor hen geen reden is om wel of niet naar de kerk te gaan (predikanten denken zelf van wel). Opnieuw scoren ‘gewoonte’ en ‘ontmoeting met God’ dan veel hoger.

Jongeren vinden het wél belangrijk dat een predikant ‘echt’ is. Ze willen merken dat de boodschap van de Bijbel voor hemzelf betekenis heeft.

Sowieso is echtheid voor jongeren erg belangrijk. Getuigenissen worden door hen daarom erg gewaardeerd. Predikanten onderkennen dat, maar hebben er ook aarzelingen bij. Voorkomen moet worden dat het subjectieve element (de ervaring) het objectieve (het Woord van God) overvleugelt, vinden ze.

Gemeente

Zoals gezegd is ‘ervaren dat je deel uitmaakt van een gemeenschap’ voor jongeren een belangrijke reden om naar de kerk te gaan (predikanten denken overigens dat jongeren dit minder belangrijk vinden). Tegelijkertijd waarderen de jongeren hun band met de gemeente met een magere 6,2. Dat is veel lager dan de predikanten veronderstellen. Die denken dat de jongeren er een 7,6 aan geven.

Jongeren geven aan dat het gevoel deel uit te maken van een gemeenschap groter is als ze zelf actief een rol spelen tijdens de dienst, bijvoorbeeld door een Schriftlezing of in een muziekgroep.

Sommige jongeren vinden dat een jeugddienst voor hen meerwaarde heeft. Een goede frequentie voor zo’n dienst is ‘tussen de twee en vier keer per jaar’. Sommige jongeren waarderen het als er na de dienst een ontmoeting wordt georganiseerd waarin jong en oud in gesprek gaan naar aanleiding van de preek.

Sowieso worden intergenerationele ontmoetingen door hen op prijs gesteld. Ze vinden het waardevol om van ouderen te horen hoe zij het geloof beleven.

Programma voor gemeente

Bij de HGJB is gratis een programma verkrijgbaar om met ouderen en jongeren samen de eredienst te bespreken. Het doel daarvan is samen zicht krijgen op het eigene van de kerkdienst en begrip voor verschillende ervaringen daarbij. De vragenlijsten die bij het HGJB-onderzoek gebruikt zijn, zijn ook beschikbaar. Aan de hand hiervan kan een gemeente een vergelijkbaar onderzoek doen. Er wordt een handreiking bij gegeven voor het bespreken van de resultaten. Zowel het programma als de onderzoeksvragen zijn te downloaden op hgjb.nl/eredienst.

Predikantenlunch

In april organiseert de HGJB drie predikantenlunches naar aanleiding van dit onderzoek: 11 april in Goes, 18 april in Bilthoven en 25 april in Kampen. Voor meer informatie en voor aanmelden (gratis), zie hgjb.nl/eredienst.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen