Teken van trouw

In de maatschappij is te zien dat de rustdag onder druk staat. Zo kan de zondag als een gewone werkdag worden ingevuld. Tegenwoordig gebeurt dit vaak zelfs zonder dat er nog extra voor betaald wordt. Dat laat al een soort waardeverlies zien. Maar er speelt meer. Onze gemeenteleden ondergaan ook theologische invloeden. Op de website van Christenen voor Israël staat dat het feit dat de zondag in plaats van de sabbat is gekomen, een aspect is van de vervangingstheologie.

Genieten

Als we nagaan waar de sabbat vandaan komt, is het antwoord niet moeilijk: het wordt al gegeven in het eerste en tweede hoofdstuk van Genesis; de schepping in zes dagen, Gods unieke en bijzondere werkdagen waarin Hij Zijn scheppingswerk heeft vormgegeven. Daar zit duidelijk een orde in. De orde van de scheppingsdagen, uitlopend op de zevende dag, de dag waarop God sjabbat hield van Zijn werk. Het werkwoord sjabbat betekent ophouden. God hield op met werken. Waarom? Uiteraard niet om uit te rusten, maar omdat God Zich verlustigde in het werk van Zijn handen. Voor dit rusten wordt in Exodus 20:11 het woord nuach gebruikt (de naam Noach is daarvan afgeleid: rustaanbrenger) en in Exodus 31:17 staat dat God Zich verkwikte. Wat een heerlijke dag; het werk is gedaan, nu begint het grote genieten. Hier komen we al meteen iets belangrijks op het spoor. De rustdag is de dag die ingesteld, apart gezet is om te genieten van Gods werk. Daar is God Zelf mee begonnen en daar heeft Hij de mens in betrokken. Hij heeft aan de mens het goede voorbeeld gegeven. Deze dag heeft van meet af aan te midden van de andere dagen een speciale status gekregen. Hij heeft de dag gezegend, staat er, en geheiligd. Geheiligd, dat wil zeggen apart gezet. Gezegend: er een bijzondere zegen aan verbonden. Voor wie? Voor de mens, die op de zesde dag geschapen werd. Terecht is opgemerkt dat de zevende dag voor de mens dus zijn eerste volle dag was. Nu Hij de mens geschapen heeft, leidt Hij hem allereerst binnen in... Zijn rust.

Zoals God Zich verlustigt in Zijn werk, zo mag de mens zich verlustigen in zijn God. Dat is de zegen die op deze dag genoten wordt. Dat maakt de rustdag een door God, voor de mens geheiligde dag. Dat is de opmaat voor heel zijn leven.

Recreatie

Het behoeft geen betoog dat dit alles door de zondeval wordt doorkruist en in een ander licht komt te staan. Maar de hele Bijbel laat zien dat God Zijn oorspronkelijke plan niet opgeeft. Daarom krijgt de sabbat na de zondeval nog een dimensie meer: het gaat niet langer alleen om het genieten van God en Zijn werk als Schepper, maar nu heel nadrukkelijk ook om Zijn werk als Herschepper en Verlosser. Het gaat van creatie naar recreatie. Daarom blijft er toch een rust over voor het volk van God. Vandaar dat de sabbat, die in de orde van de schepping is verankerd, wordt bekrachtigd in het verbond en een plaats krijgt in de wet van de Tien Geboden. Dat brengt ons bij Exodus 20.

Hoe zat het echter met de onderhouding van de rustdag in de tijd tussen Genesis 3 en Exodus 20? Wie de Bijbel leest met deze vraag in zijn achterhoofd, komt tot de opmerkelijke conclusie dat er niet of nauwelijks iets over de sabbatsheiliging wordt beschreven. Betekent het dat de onderhouding van de sabbat een vergeten hoofdstuk was in het leven van de aartsvaders? Of hebben ze de sabbat wel degelijk gehouden en was het eenvoudig niet nodig om dat met zoveel woorden te vermelden?

Dat laatste zou zeker aan de orde kunnen zijn en we vinden daarvoor ook een enkele hint. In dit verband kan men wijzen op de betekenis van het getal zeven. Het getal zeven speelt een belangrijke rol in de dromen van de farao waarin het gaat over zeven vette en zeven magere jaren, die Jozef moest verklaren (Gen. 41). Verder is het veelzeggend dat bij de instelling van het Pascha het getal zeven terugkeert. Op de eerste en de zevende dag zal er een heilige samenkomst worden gehouden en mag er geen werk worden verricht (Ex.12:15-16). Dit lijkt wel op de sabbat, al wordt dat woord hier niet gebruikt.

Exodussabbat

Het belangrijkste gegeven is echter de geschiedenis van het manna in de woestijn (Ex.16). Hierin komt niet alleen het getal zeven, en het ritme van zes dagen werken en een dag rusten naar voren, maar ook het woord sabbat komt hier terug. Het volk wordt herinnerd aan iets wat toch min of meer bekend moet zijn geweest. Anders zou het – zonder verdere toelichting – onbegrijpelijk zijn waarom er op de zesde dag een dubbele portie moest en mocht worden ingezameld (vgl. Neh.9:14-15).

Daarbij is het van groot belang om te zien dat de sabbat, die bij de schepping is gegeven, voortgezet wordt in de wet. Zo loopt het een in het ander over. De ‘exodussabbat’ neemt de ‘scheppingssabbat’ in zich op en zet die voort, terwijl er tevens een dimensie aan toegevoegd wordt. De termen zijn van Bruce Ray, die vervolgens ook spreekt van de ‘opstandingssabbat’ en de ‘eeuwige sabbat’. Ook van de laatste twee vormen van de openbaring van de sabbat geldt dat zij de voorgaande in zich opnemen, voortzetten en op een hoger plan brengen.

Onderscheidingsteken

De sabbat wordt verder ook een teken genoemd van de verbondsrelatie tussen God en Zijn volk. Ezechiël 20:10-12 zegt: ‘Ik leidde hen uit het land Egypte en bracht hen in de woestijn. Ik gaf hun Mijn verordeningen en maakte hun Mijn bepalingen bekend: de mens die ze doet, zal erdoor leven. Ook heb Ik hun Mijn sabbatten gegeven, om een teken te zijn tussen Mij en hen, zodat zij zouden weten dat Ik de Heere ben Die hen heiligt.’

Dit teken is allereerst een ereteken. Niet gegeven op grond van verdiensten, maar op grond van Zijn genade. Dit teken is ook een onderscheidingsteken. Het onderscheidt het verbondsvolk van andere volken. Het is verder ook een teken van trouw, te vergelijken met een verlovingsring als teken van het verbond dat er tussen twee geliefden bestaat. Het heiligen van de rustdag is als het dragen van deze verlovingsring die we van onze Geliefde hebben gekregen. Deze dag dienen we vrij te houden in onze agenda. God heeft hem met eerbied gesproken al vrijgehouden in Zijn agenda om Zijn volk te ontmoeten, om Zijn bruid te zien en aan de relatie te werken.

Rijke waarde

Tot zover onze verkenning van het Oude Testament. De sabbat is door God gegeven, ingesteld bij de schepping, verankerd in de wet, een teken van het verbond. Hier komen we al iets op het spoor van de rijke waarde van de rustdag.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen