Frankrijk weet niet wat calvinisme is

Na Pasen mocht ik weer meerijden met broeder A. van Velzen, voormalig zakenman, die de nood van Frankrijk op zijn hart heeft. U kent hem wel als pionier van het steuncomité met de Franse naam Comité d'Entraide Chrétienne Réförmee, dat onze gemeenten jaarlijks aanschrijft. Hij startte ook het 'Frans Beraad', dat de steun uit de hele gereformeerde gezindte coördineert. In de auto begonnen we direct met onze discussies: de andere meerijder, RD-journalist Van Driel, Leids theoloog en historicus, christelijk gereformeerd, bleek overtuigd afgescheiden. Maar mevrouw Van Velzen vergeleek de (hervormde) kerk met een gezin: ook ontspoorde kinderen schrijf je niet af. Meneer brak onze Nederlandse discussies af door ons op de Belgische autobaan over Frankrijk te vertellen.

1. Onderweg: het laatste nieuws

De 'grote' en de kleine Eglise Réformée zijn ontstaan uit een Frans 'samen op weg' in 1938... De 'grote' kerk is meer 'centraal' en 'liberaal'. Onlangs hadden daar 29 predikanten ontslag genomen: ze zagen het niet meer zitten. Maar de kleine, meer orthodoxe (EREI), zakte ook al af: zij opende het ambt voor de vrouw. Ook de Konkordie van Leuenberg bleek hier ter discussie te staan. Gelukkig was er ook een lichtpunt: in een rijke voorstad van Parijs, St. Quentin-en- Yvelines, was er met hulp van Amerikaanse presbyterianen een evangelisatiepost ontstaan. Men kon met Nederlandse hulp een leegstaande supermarkt huren, die een kansel kreeg uit... Delft. Voorganger werd ds. Gérard Bos, tweede-generatie Fransman. Bij de opening was ook de burgemeester present en vrees voor moslimweerstand werd beschaamd. Bij het 100-jarig bestaan van de GZB, die sinds de Wende ook binnen Europa werkt, kreeg ook Parijs geld van de jubileumactie.

En hoe was het met de theologische hogeschool in Aix-en-Provence? Daar gaf ooit de onvergetelijke dr. H. Bout les. Vroeger was Aix de opleiding van de EREI, gesteund door de Gereformeerde Kerken in Nederland. Nu steunen de Vrijgemaakten een losgemaakt Aix. Er zijn veelal niet-Franse docenten. Ook Aix bleek in crisis te verkeren. Een docent bleek voorstander van de vrouw in het ambt, maar wilde niet vertrekken zonder een gouden handdruk. De secretaris-generaal, ds. A. Lewin, een Engelsman, vertrekt na jaren trouwe dienst naar een Amerikaanse christelijke school in Lyon. Prof. dr. Paul Wells is er nog: hij promoveerde ooit aan de VU bij Berkouwer en schrijft nog steeds leesbare boeken en artikelen. Maar zijn spraak maakt hem wel openbaar als Engelsman.

En hoe was het met de van 21 tot 24 april gehouden Pastorale van Dijon? Zij was opgericht naar het voorbeeld van de Britse Leicester-conferentie. De 'Pastorale' had juist een crisis overleefd: zij heet nu 'Colloque Biblique Francophone'. Van Velzen vertelt ook van het Franse comité (Association pour la Promotion de 1'Etude de la Bible): dat gaf eerst bronnen uit de Reformatietijd uit (zoals de Heidelberger en de Confessie van La Rochelle) en verzorgde daarna publicaties ter vorming en toerusting. Hoe bereiken we de Fransen met het Evangelie? Cursussen mislukken vaak, maar op een cursus verscheen ooit de secretaresse van Giscard d'Estaing...

2. In de wandelgangen van de abdij

Wij komen nu in Bourgondië, een prachtig heuvellandschap in lentetooi. En daar ligt dan in het dal van de rivier de Ouche het hoog-middeleeuwse cisterciënzer klooster, met kerk en tuin aan een beekje, veilig ommuurd. Ideaal conferentieoord, goed voor een 'retraite' uit de drukte van het leven en van de paasdagen. Hier komen werkers bijeen die vermoeid zijn van het ploegen op Franse rotsen, gesteund door christenen van elders. In de kloostertuin ontmoette ik meteen al drs. Neele uit Frans Canada, voor zaken geëmigreerd van Rotterdam naar Grand Rapids, maar daar theoloog geworden. De leerling van de Calvijnkenner Richard A. Müller gaat in Utrecht promoveren bij prof. De Reuver: een studie over... Petrus van Maastricht, de oude schrijver die nog bij zijn G.G.opa in de kast stond. Boeiend was ook de ontmoeting met de vrijgemaakte ds. Bruijn, die zendeling was in Congo, en nu vanuit Rotterdam Afrika op afstand bedient. Hij vertelde dat er elke zondag in Afrika 1000 kerkdiensten bijkomen, maar dat slechts 5% van de voorgangers opgeleid is... Zijn bijbelstudies wijzen op Gods beloften, wat soms de ogen opent voor kinderdoop. Voorts begroette ons de Nederlandse ds. De Mooy, wiens Frans-Zwitserse kerk ik eens bezocht: een protestants plekje in een r.-k. kanton. Je komt in Dijon veel 'reformed baptists' tegen: net als Spurgeon overtuigd van vrije genade, maar niet van kinderdoop. Ook de Engelse oprichter Olyott was reformed baptist, en zo de huidige Franse voorzitter Picard, oud-leraar Engels, voormalig r.-k. en anti-socialist. Hij zei dat Frankrijk niet weet wat Calvinisme is. De Zonnekoning verdreef ze. Maar er komt in Dijon nog altijd één echt-Franse calvinist, de oude professor Coste, een atoomgeleerde, die... Kuyper nog kent en een apologie schrijft. In Dijon was ook genoemde ds. Bos. Reformée - dus toch? Maar zijn gemeente blijkt niet autochtoon: zij bestaat uit tien nationaliteiten

uit 10 religies en is ook nog niet geïnstitueerd. In de gotische eetzaal ontmoet men de mensen persoonlijk. Zo zat ik naast een Iers echtpaar: presbyterianen. Zij werkten in Nantes, waar ooit het Edict van Nantes werd uitgevaardigd... Ons paar had een minigemeente. Mevrouw had vernomen, dat er Nederland nog volle kerken waren. Of dat klopte? !

Eén zwarte broeder uitBurkina Faso noemde zich 'charismatisch': maar hij was uitzondering. Zelfs zijn zwarte collega uit Haïti kon hem niet volgen, want hij wantrouwde hun eigen emoties. Hoe dachten ze hier in Frankrijk nu over de oorlog in Irak? Stonden ze achter het 'nee' van Chirac (mr. 'Iraq')? vroeg ik eens. Ds. Lewin stond wel achter Blair: 'geen tweede München!' Maar mijn lutherse Parijzenaar niet: 'Bush is gek', zei hij. 'Hij heeft de doos van pandora geopend.'

3. Degelijke lezingen

In een gotische conferentiezaal kwamen de zestig deelnemers bijeen. Vóór het ontbijt was er al gezamenlijk gebed: erna begonnen de bijbelstudies. In rap Frans sprak D. Arnold, professor aan het Emmaus-instituut in Vaud (Zwitserland), over 1 en 2 Koningen, met name over Elia en Elisa. Bij konin-gen werd Gods oordeel soms uitgesteld, maar bij profeten vond snelrecht plaats. God had dus meer geduld met koningen dan met profeten. Want die vertegenwoordigden Hem direct. Elia lijkt veel op Mozes, maar blijft een eenzame oordeelsprediker.

Na de Bijbel kwam de kerkgeschiedenis. D. Vaughn, pasteur van een Eglise Baptiste Réformée in Zwitserland, jonge Amerikaan, sprak in goed Frans over de Engelse opwekkingsprediker George Whitefield uit de 18e eeuw: een 'ervarings-calvinist', die tegenover de zondige mens Gods verkiezende genade prees. Maar Whitefield was toch geen hypercalvinist: want z.i. mag en moet een zondaar direct tot Christus vluchten, maar niet in eigen kracht. Je komt eerst op de 'basisschool' van het geloof, voor je naar de 'hoge school' van de verkiezing gaat. Whitefield was geen organisator en daarom viel de leiding van de Opwekking toe aan zijn arminiaanse broeder Wesley. Whitefield toornde ook tegen de slavernij en bereidde de weg naar de afschaffing ervan. Hij was de eerste grote vriend van de zwarten.

Wat kunnen wij nu van deze prediker leren? Whitefield dacht bijbels, had authentieke passie, sprak direct, bleef eenvoudig en had duidelijke liefde voor zijn hoorders. 'Ik wil niet naar de hemel gaan zonder u!'

Na de historie kwam de praktijk. M. Troughton, pasteur van een Eglise Baptiste Réformée in Zwitserland, sprak als Engelsman in goed Frans over 'apologetische' evangelisatie, als Paulus op de Areopagus. Descartes ging nog uit van Godsbewijzen, maar Pascal van waarschijnlijkheid. Ook ongelovigen hebben vooronderstellingen die men moet ontdekken. Maar het diepste probleem is niet intellectueel, maar moreel: de mens is in opstand tegen God.

's Avond preekte de zwarte ds. Mazaburu van de Eglise Presbytérienne du Congo, uit Hebreeën 11. Levendig en meeslepend sprak hij over het geloof van Noach en Abraham, over de drie sola's van de Reformatie en over de huidige decadentie (m.n. homoseksuele praktijken). Christenen zijn ambassadeurs van de verzoening, zei de spreker, 'maar je kunt geen ambassadeur in je eigen land zijn'; d.w.z. wij zijn niet van deze wereld. Mazaburu bereidt een promotie voor in Aix. Hij is geestelijk en geestig tegelijk, maar als buitenlander versta je de grapjes het minst.

Ten slotte sprak dr. P. Wells over bijbelse eschatologie. Mag ik u verwijzen naar het verslag in het RD? Zelf moest ik eerder terug.

4. Waar zijn de Franse dominees?

De conferentie in Dijon is bedoeld voor Franse 'pasteurs' e.d., maar waar waren ze? ! Ze vinden Dijon te duur en te calvinistisch. Zo'n dominee kan wel subsidie krijgen, maar wie vraagt daar nu om? De Franse kerken hebben ook hun eigen conferenties. De eerste doelgroep ontbreekt dus - op ds. Bos na! Ja, er was ook een afgestudeerde uit Aix: de bescheiden jongeman was daar van baptist calvinist geworden. Maar waar vindt hij nu nog een gemeente? !

De lezingen leken mij soms tijdloos. Is er nu nog profetie? , vroeg iemand. Staat de kerk profetisch tegenover de staat? En kun je een Revival uit de 18e eeuw ooit indenken in Frankrijk nu? Peil de context van de moordende secularisatie.

Aix is wel degelijk, maar leidt men op tot stadssituaties? Komen de feitelijke problemen voldoende aan bod? Zo hoorde je in de wandelgangen nogal eens over afscheidingen. Iets voor volgend jaar: is 'afscheiding' bijbels? Hoe voer je het richtingengesprek? Ja precies: de kerk als gezin!

C. BLENK, DELFT

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen