Globaal bekeken

Uit de Contactbrief nr. 21 (juli 1980) van de G.Z.B., geschreven door de heer T. Eikelboom, adjunctsecretaris binnenland van de GZB, nemen we over wat hij schreef, naar aanleiding van een bezoek aan Kenya, waarbij hij refereert aan het boekje van de emeritus zendingspredikant dr. J. C. Gilhuis 'Ik zag een kerk'.

'Ds. Gilhuis noemde zijn boekje 'Ikzag een kerk...'. Bij mijn bezoek aan Kenya moest ik aan die titel denken. Ook ik zag een kerk. Tal van ervaringen en indrukken heb ik mee terug genomen. Ook tal van vragen. Om u tenminste iets door te geven in onze kontaktbrief gaan we kennismaken met een kenyaanse ambtsdrager.

Een gesprek op zondagmiddag:

Daar komt hij aan, Jeremiah, de ouderling. Een jonge man van de Turkanastam. Eigenlijk een uitzonderlijk figuur, ontwikkeld en een leidinggevende functie op het landbouwprojekt Loyapat. De kans om zo eens een praatje met een ambtsbroeder in Kenya te hebben kon ik me natuurlijk niet laten ontgaan. Komt u er in gedachten maar even bijzitten in het huis van de fam. v. d. Broek.

Hoe moeten we nu beginnen, zonder dat Jeremiah het idee krijgt dat ik hem zo'n beetje een examen zit af te nemen? Proberen maar.

- Jeremiah, ik ben in Nederland ook ouderling. Maar ik vind het vaak erg moeilijk. Dat zal hier ook wel eens zo zijn. Wat is de groep mensen, die je het meest problemen geeft in je werk als ouderling? Het antwoord is kennelijk niet moeilijk. 'De oude mzee's, de oude wijze mannen. Ze zijn erg gebonden aan de stam-tradities. Als je ze apart hebt dan lukt er soms iets maar als ze later in de grotere groep zijn dan wordt alles weer herroepen.'

- Dus je moet ze zowel apart als groepsgewijs benaderen?

Precies.

- Hebben de mzee's veel invloed?

Enorm veel. Eigenlijk durft niemand openlijk tegen hen in te gaan.

- Kun je iets vertellen van de traditionele stamgodsdienst? Er is één god, waarvan geen beelden gemaakt mogen worden. Die god is eigenlijk alles wat niet begrepen wordt Men gelooft dat met de dood alles uit is.

- Dus als men steeds meer begrijpt wordt die god kleiner?

Ja, dat klopt.

- Door de ontwikkeling die z'n intree begint te doen zouden de mensen dan op godsdienstig gebied toch niets overhouden en van het 'oude heidendom' zo het 'nieuwe heidendom' inschieten? Na enig nadenken: Inderdaad.

- Hoe beleven de mensen hun godsdienst?

Vooral bij ceremoniën en bij bepaalde gelegenheden. Een profeet, of soms één van de oudste mannen heeft hierbij de leiding. Die profeet kan ook de toekomst voorspellen uit de sterren, door dromen of uit de ingewanden van een geslacht offerdier.

- Bij welke gelegenheden vindt zo'n ceremonie plaats?

Bij geboorte van een kind wordt een geit geslacht. Het vlees is voor de familie, maar de moeder krijgt een speciaal deel van de geit. Ze woont na de geboorte 6 weken in een afzonderlijke hut, waar de vader niet mag komen. Ze mogen elkaar wel ontmoeten, maar niet in die hut.

Voor een huwelijk is de toestemming van de ouders nodig, vooral vroeger. Over de bruidsschat moet overeenstemming zijn bereikt. Bij het traditionele huwelijk wordt dan een stier geslacht in een grote groep mensen. Dit is geen echt offer.

Als er iemand gestorven is wordt wel een dier geofferd. Tegenwoordig worden de doden begraven, vroeger ging dat veel eenvoudiger door de dode gewoon ergens neer te leggen, soms met een paar takken er over. Soms komt men later bij het graf terug om een dier te slachten als eerbetoon. In een speciaal geval van schuld, bijv. bij een moord wordt ook een dier geofferd. De persoon in kwestie wordt soms ingesmeerd met het bloed of de maaginhoud en dergelijke. Hierdoor wordt de reinheid herkregen.

- Wordt er goed de hand gehouden aan de overlevering van de traditionele religie?

Ja en neen. Waar alles nog bij het oude is gebleven gebeurt dit Maar waar moderne invloeden komen daar weten de jongeren vaak weinig of niets meer van deze dingen.

- Is het gevaar niet groot dat de jongeren de ontwikkeling die komt en het christelijk geloof gaan vereenzelvigen?

Ja, maar het gebeurt ook dat ze zelf vragen gaan stellen overal dat nieuwe. Dat is een kans voor ons. Hiermee waren we zo'n beetje aan het eind van ons gesprek gekomen. Maar Jeremiah zat nog wat te draaien... Hij wilde ook wat vragen. En daar kwamen ze, zijn vragen:

1. Is het in Nederland ook zo droog als in Turkana? 2. Hoeveel vrouwen mag je in Nederland hebben? 3. Hoe is het Evangelie in Nederland gekomen? 4. Is iedereen daar nu Christen? 5. Zijn de mensen gelukkig in hun hart?

Aan het eind van het gesprek was ik degene, die zat te draaien... u begrijpt wel waarom.'

***

In de Saambinder, het orgaan van de Gereformeerde Gemeenten, werd gememoreerd het overlijden van ds. C. de Ridder, laatstelijk predikant te Nunspeet. Hij stond slechts acht jaar in de ambtelijke dienst en werd toen uitgeschakeld door een ernstige ziekte. Toen deze ziekte hem trof schreef hij een 'brief aan alle vrienden' (reeds in 1974). De Saambinder neemt er nog het volgende uit over:

'Ruim 8 jaar heeft de Heere gegeven dat ik Zijn Woord in het midden van de gemeenten heb mogen bedienen. Wat een wonder van genade. En nu heeft de Heere genomen, neen niet afgenomen, maar overgenomen. Liefdevol heeft de Heere ons overwonnen en ingewonnen om van mijn werk afstand te doen: Ik word lichamelijk en geestelijk afgebroken om zondaar te zijn en te blijven voor God. Maar 's Heeren goedheid kent geen palen. Het bloed van die allerdierbaarste Heere Jezus mag kracht hebben tot reiniging van alle zonden en wil mij arme zondaar genade bewijzen. Moge de Heere mij geven de tijd des levens die nog over is, te zijn als een Aaron en Hur. En de broeders in de ambtelijke bediening, weest vaardig in de dienst des Konings.'

Ook wie slechts één keer het Woord heeft bediend kan daarmee de vervulling van de roeping ervaren. Ook in een korte ambtelijke bediening kan de Heere Zijn belofte vervullen.

Op zich is het intussen een voorrecht om zó afscheid te nemen, ook al was de dienst kort en het leven niet lang.

***

Al jarenlang is de samenwerking van het kerkelijke werelddiakonaat en de zending een punt van discussie. Hoe is het overzee duidelijk te maken, dat vanuit twee organen kerkelijke arbeid geschiedt? Ook vanuit de zending vindt immers een stuk hulpverlening plaats?

In een gezamenlijke brief van de Generale Diakonale Raad van de Nederlandse Hervormde Kerk en de Raad voor de Zending, eveneens van de Nederlandse Hervormde Kerk, wordt nu aan de kerkeraden, zendingscommissies, diakonieën en correspondenten voor het Werelddiakonaat het volgende geschreven:

1. Wij juichen alle vormen van samenwerking toe en zien geen bezwaar in het vormen van één commissie voor zending en werelddiakonaat of voor zending, werelddiakonaat en ontwikkelingssamenwerking in een plaatselijke gemeente. Indien wenselijk, kunnen er werkgroepen voor zending, werelddiakonaat en ontwikkelingssamenwerking binnen de commissie tot stand komen. Wij gaan ervan uit dat de kerkeraad goed in de commissie vertegenwoordigd is.

2. Wij achten het wenselijk dat op provinciaal niveau zending, werelddiakonaat en ontwikkelingssamenwerking in één verband met elkaar samenwerken. Aan de provinciale structuren willen we bijzondere aandacht geven. Ook zijn wij voorstander van samenwerking in de classes. Er zijn reeds classicale zendingscommissies die mede aandacht aan het werelddiakonaat geven.

3. Als landelijke organen dienen wij grondig de mogelijkheden van verdere samenwerking binnen de bestaande structuren te onderzoeken en in praktijk te brengen. Wij dienen, zo nodig, niet te aarzelen structuurwijzigingen aan de Generale Synode voor te stellen.

4. Wij hebben onze publiciteitsfunctionarissen gevraagd alle aandacht te geven aan mogelijkheden van gemeenschappelijke publikaties een samenwerkingsplan op het terrein van de publiciteit voor het jaar 1981 te ontwerpen.

Aan het eind van de brief staat een door ds. O. J. P. Lam ondertekende zinsnede: 'Het bestuur van de Gereformeerde Zendings Bond ziet in bovengeschetste situatie geen redenen om zich hiervan te distanciëren.'

***

In Hervormd Nederland doet André J. F. Köbben - hoogleraar culturele antropologie aan de Leidse Universiteit - de volgende curieuze uitspraken, die wijzen op een niet geringe wijziging in het christelijke denken.

'Wat is volgens u een christelijke partij? '

'Het klinkt misschien gek, maar hierbij denk ik aan SGP en GPV. Die laten zich inspireren door hun opvatting van het evangelie. Als die mensen zeggen: zo waarlijk helpe mij God almachtig, betekent dat wat voor ze. Het zal ook wel wat betekenen voor een aantal CDA-ers, maar ik heb de indruk dat veel mensen die zich christenen noemen niet beseffen hoe ver ze geseculariseerd zijn. Voor hen speelt het bovennatuurlijke geen rol. Voor de mensen van die kleine partijtjes grijpt God in.

Ik ben op een katholieke lagere school geweest. De frater vertelde het verhaal van de profeet Elisa die door kleine jongens uitgescholden wordt voor kaalkop. Hij vervloekte hen en twee beren verslonden 42 van die kinderen. Alsjeblieft 'Het is maar goed dat we in deze tijd leven', zei de frater, 'want toen was God veel strenger dan nu'. Maar ik dacht: dat kan toch niet waar zijn? God kan toch niet in de ene tijd strenger zijn dan in de andere tijd? Hij kan er toch niet anders over zijn gaan denken? En dat vind ik nog. De moderne katholieken moeten geloven dat God er anders over is gaan denken en dat kan niet. Maar de consequentie daaruit trekt men niet, ben ik bang.'

'Bij christelijke politiek denk ik eerder aan radicale 'politiek dan aan SGP en GPV.'

'Ja, dat begrijp ik wel, maar mensen in de PPR bijvoorbeeld hebben toch een heel geseculariseerd wereldbeeld. Ze denken in wereldse termen van politiek-sociologische aard. Bij de vraag: waarom komt een bepaalde beslissing tot stand, denken ze aan pressiegroepen en niet aan het bovennatuurlijke.

De politici zullen niet meer spreken over een letterlijk ingrijpen van God, omdat ze dat als blasfemie beschouwen. Ik moet hierbij denken aan 1944. Het zuiden van ons land was bevrijd. Bij ons in Den Bosch was hevig gevochten, maar Tilburg was bijna ongeschonden gebleven. Toen werd er een manifestatie gehouden om God te danken dat hij de stad had gespaard. Dat vond ik bizar. Moesten wij dan een dag houden om God te vervloeken? In die tijdschoten de Duitsers V1-raketten af op Antwerpen en die vlogen over Den Bosch heen. Maar omdat die krengen slecht waren, kwamen sommige al in Den Bosch naar beneden. Toen was er een rijmpje: 'Onze Lieve Vrouwke gift 'em nog een douwke, houd 'em in de lucht, al is het maar tot Vught.' Uit het naburige Vught kwamen er natuurlijk boze ingezonden brieven. Het was een grapje, maar toch bestond het idee - waarschijnlijk versterkt door de emoties van de oorlog - van het directe ingrijpen van God in het leven van zo'n stad. Dat besef is voor een belangrijk deel verloren gegaan.'

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen