In conflict met de wereld

Deze druk komt niet altijd tot uiting in fysieke bedreigingen of vervolging door de overheid. De methoden om gelovigen op andere gedachten te brengen zijn talrijk en meestal veel subtieler. In onze eigen samenleving ervaren we maar weinig druk om de Heere vaarwel te zeggen. Of wij hebben niet in de gaten hoe subtiel dit eraan toegaat.

In Nederland laten we elkaar vrij en hebben we respect voor andersdenkenden, zo wordt gezegd. Deze westerse waarden camoufleren echter de onderhuids aanwezige sociale druk, die als een wolf in schaapskleren velen de kerk doet verlaten. We zouden de werking van deze druk scherper in het vizier moeten krijgen. Van de apostelen kunnen we dan leren hoe we de gemeente tegen dit gevaar moeten wapenen. Een sociologische lezing van de Bijbel (zoals van de Amerikaanse nieuwtestamenticus J.H. Elliott) ontdekt in de brieven zelfs een hele strategie om kleine christelijke gemeenten sterk te doen staan tegen de aanvallen op hun trouw aan Christus.

Krachtmeting

Evenals wij leefden de eerste christenen te midden van een grote variëteit aan culturen. Iedere groep binnen zo’n samenleving heeft een eigen set aan opvattingen over wat goed en eerbaar is. Om zich als groep te handhaven zal men die eigen waarden en gedragingen moeten verdedigen en uitdragen.

Daarom zal de groep zich in afkeurende zin uitlaten over degene die de normen niet in acht neemt. Ook de nieuwtestamentische brieven accentueren het onderscheid tussen de christelijke gemeente en haar omgeving. De apostelen vinden het nodig om het contrast duidelijk over te dragen, want zonder dit besef raakt de gemeenschap in ontbinding. Erkenning van deze sociale dynamiek helpt ons om het leven van christenen in een minderheidspositie beter te begrijpen.

In onze huidige situatie lijken velen de kerk zomaar te verlaten, zonder druk van buitenaf. Dit laatste is echter een verkeerde diagnose. In de titel van een boek over de secularisatie verwerkte dr. H.J. Paul met opzet een oorlogsterm: de slag om het hart. De hoogleraar wijst erop dat secularisatie geen proces is dat vanzelf voortschrijdt. Secularisatie is een stand van zaken in de strijd om normen, waarden en rechten in de maatschappij (blz.12 in genoemd boek). Er vindt een krachtmeting plaats.

De niet-christelijke cultuur is te allen tijde een actieve bedreiging voor het geloof. Christenen moeten daartegen worden gewapend door de bijbelse waarden steeds bevestigd te krijgen. De meerderheid in ons land vindt verschillende opvattingen die voortvloeien uit het christelijk geloof belachelijk of zelfs schadelijk. Dat maakt het moeilijk om zulke opvattingen in ere te houden. Via de media, op scholen of binnen familierelaties komen we bijna dagelijks in aanraking met mensen die de bijbelse waarheden ontkennen, met zoveel woorden of anders wel in levensstijl. Deze voortdurende botsingen (clash of ideologies) doen een aanslag op ons hart.

Verblind

Wie zich conformeert aan de cultuur van zijn eigen groep, zal binnen deze gemeenschap acceptatie en bevestiging ervaren. Tegelijkertijd kom je in conflict met andere groepen. De apostolische brieven maken duidelijk waarom afkeurende reacties van buitenstaanders niet terzake zijn: ongelovigen zijn geestelijk verblind. Zij kennen de waarden van God niet.

Zo’n inzicht dient ertoe om christenen weerbaar te maken. Als minderheid heb je namelijk een bruikbare interpretatie nodig voor allerhande vormen van afwijzing. Het is de vraag of zo’n duiding tegenwoordig nog overtuigend wordt meegegeven aan de gemeente.

Generaliserende uitspraken over een bedorven wereld geven ons immers een ongemakkelijk gevoel, zagen we aan het begin van deze artikelenserie.

Bevestiging

Ieder mens wil graag dat anderen positief over hem of haar denken. Het punt is aan wiens mening je de meeste waarde hecht. Christenen geloven dat alleen het oordeel van Christus er echt toe doet. Zijn Evangelie wil ons verlossen van de rusteloze drang om bevestiging te zoeken in de seculiere wereld. De nieuwtestamenticus David A. deSilva betoogt dat voorgangers de taak hebben gemeenteleden aan te moedigen om datgene na te jagen wat prijzenswaardig is in de ogen van God.

Ook het spreken van de geloofsgemeenschap in bredere zin hoort een afspiegeling te zijn van Gods mening over de concrete levenspraktijk. Zo kreeg bijvoorbeeld Dorkas in Joppe veel waardering vanwege haar liefdegaven (Hand.9:36). Over de bekering van de Thessalonicenzen werd gesproken door andere gelovigen uit de wijde omtrek (1 Thess.1:7-10). In dit spreken van de geloofsgemeenschap ervaart de individuele christen steun en bevestiging bij het maken van goede keuzes. Dat heeft hij hard nodig in de confrontatie met andere opvattingen. Daarom besteedt het apostolische onderwijs bijzonder veel aandacht aan goede interne relaties. Als er veel energie wordt gestoken in liefdevolle verhoudingen binnen de gemeente, is het niet wijs dat negatief te duiden, alsof ze te veel naar binnen is gekeerd. Juist de confrontatie met andere opvattingen mag gelovigen meer bewust maken van hun onderlinge verbondenheid. Je staat samen voor de opdracht trouw te blijven aan Christus.

Heilig volk

Wanneer je in de ogen van de meerderheid niet goed bezig bent, zullen leidinggevenden de eigen normen regelmatig moeten uitleggen en verdedigen. Zulk onderwijs wint aan kracht wanneer het wordt ondersteund door het voorbeeld van respectabele gelovigen. Dit kunnen getuigen zijn uit de nabije omgeving of christenen met een bredere bekendheid, maar ook getuigen uit het verleden. Verhalen over martelaren en ‘heiligen’ dragen vanouds bij aan dit doel.

Als protestanten zijn we erg huiverig voor mensverheerlijking. Het is echter goed dat broeders en zusters die concreet blijk geven van grote liefde voor de Heere, van geloofsmoed en zelfverloochening, door ons worden gezien en geëerd. De bijbelschrijvers doen dat ook. Daarmee erkennen we Gods herscheppende werk in hun leven. Bovendien versterkt dergelijke aandacht voor hun goede levenswandel de moraal van de gemeente.

De wereld wil christenen het gevoel geven dat ze abnormaal zijn en het verlangen oproepen om weer ‘normaal’ te worden. Dit stelt ons voortdurend voor de vraag waar we bij willen horen. Door verschillende oorzaken stemmen gemeenteleden eerder in met negatieve geluiden over de kerk dan dat ze er hoog van opgeven. De apostelen maken echter bij herhaling duidelijk hoe waardevol het is om lid van de christelijke gemeente te zijn. Tegenover de negatieve kwalificaties door de buitenwacht gebruiken zij veel positieve aanduidingen. Zo schrijft Petrus aan ‘vreemdelingen’ over wie kwaad wordt gesproken: ‘Maar u bent een uitverkoren geslacht, een koninklijk priesterschap, een heilig volk, een volk dat God Zich tot Zijn eigendom maakte’ (1 Petr.1:1; 2:9-10; 3:16).

Ontwapenen

De Engelse kerkhistoricus C.J. Cadoux deed studie naar de houding van de Vroege Kerk tegenover de heidense samenleving (The Early Church and the World). Hij stelde vast dat er enerzijds afzondering en exclusiviteit noodzakelijk was om het christelijk leven in stand te houden. Anderzijds mocht men niet elk contact met heidenen vermijden. Zo moesten christenen er rekening mee houden dat er in hun samenkomsten ongelovigen aanwezig konden zijn (1 Kor.14:23-24). Wanneer ongelovigen hen uitnodigden voor een maaltijd, konden ze daar gerust naartoe gaan (1 Kor.10:27). Door met zachtmoedigheid goed te doen aan alle mensen, verwachten zij anderen te kunnen winnen voor Christus (1 Petr.2: 12). De vijandschap vanuit de wereld hopen ze te ontwapenen met een dienende, verzoenende houding. Tussen dit verlangen naar bekering van buitenstaanders enerzijds en de noodzaak om voor de gemeente duidelijke grenzen te trekken anderzijds, bestaat een creatieve spanning. Het eerste (missionair-zijn) kan geen standhouden zonder het tweede (afgrenzing). Als wapen tegen de aanval van sociale druk zetten de apostelen het onderscheid tussen kerk en wereld op scherp. De christelijke gemeente vandaag heeft dit bijbelse onderwijs over haar verhouding tot de wereld niet minder hard nodig.

Wat de kerk nodig heeft

1. Scherper inzicht in de werking van (subtiele) sociale druk en in het bedreigende karakter hiervan.

2. Een bruikbare duiding voor de afwijzende houding van buitenstaanders.

3. De innerlijke overtuiging dat alleen de goedkeuring van Christus er echt toe doet, zodat er geen behoefte is om bevestiging te krijgen van ongelovigen.

4. Leiddinggevende personen die de normen en waarden steeds onder woorden brengen en duidelijk maken wat christenen onderscheidt van hen die niet geloven.

5. In de geloofsgemeenschap worden concrete voorbeelden van geloof en goede werken gezien en uitdrukkelijk gewaardeerd.

6. Inzet om de onderlinge band in de gemeente goed te houden.

7. Het besef hoe eervol het is om tot de gemeente van Christus te behoren.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen