De Knecht van de Heere

In de tijd van koning Hizkia, de koning van Juda, wordt de stad Jeruzalem op een bijzondere manier gered. De koning van Assyrië heeft in 701 voor Christus de stad Jeruzalem belegerd, maar een engel van de Heere strijdt tegen Assyrië en doodt 185.000 soldaten (Jes.37:36-38). Toch lijkt Hizkia een verbond te willen sluiten met Babel (Jes.39:1-8).

Dan gaat de profeet Jesaja naar koning Hizkia. Juda zal worden weggevoerd in ballingschap naar Babel.

Dieptepunt

Dat gebeurt uiteindelijk in 587 voor Christus. Koning Nebukadnezar II verwoest de stad Jeruzalem en voert de inwoners weg in ballingschap naar Babel. De hoofdstukken 40-55 kunnen we het beste lezen tegen de achtergrond van die ballingschap.

Het is het dieptepunt in de geschiedenis van het volk Israël. Het is een oordeel van de Heere. Het volk heeft de Heere verlaten. Israël heeft de wet van de Heere verlaten. Niet één, twee of drie keer, maar keer op keer. De geschiedenis van de koningen van Juda is een repeterende breuk. Het lijkt er echter op dat het volk Israël apathisch reageert op de ballingschap in Babel. Er is geen besef van zonde en schuld. Er volgt geen geloof en bekering. Er is geen blijdschap en dankbaarheid. Laten we ons niet boven het volk Israël verheffen. De geschiedenis van het volk Israël is een waarschuwend voorbeeld voor ons allemaal.

Doof en blind

In Jesaja 40-55 gaat het verschillende keren over de knecht van de Heere. Ik noem in het bijzonder de vier liederen over de Knecht van de Heere. Een belangrijke vraag is: Wie is de knecht van de Heere? Er is ontzettend veel over het onderwerp geschreven. We beperken ons tot een aantal hoofdlijnen. In de eerste plaats heeft de uitdrukking ‘knecht van de Heere’ betrekking op het volk Israël. In de HSV wordt het woord knecht dan weergegeven met ‘dienaar’ of met ‘knecht’, met een kleine letter. Een mooi voorbeeld is Jesaja 41:8-20, waar Israël wordt aange sproken met ‘Mijn dienaar’. Het volk Israël is door de Heere geroepen om Zijn dienaar te zijn.

Het probleem is echter dat het volk Israël als knecht van de Heere doof en blind is. Daarover gaat het in Jesaja 42:18-25. Het volk Israël heeft de Heere verlaten. Het volk Israël heeft de wet van de Heere verlaten. Daarom heeft de Heere (!) hen in ballingschap laten wegvoeren. Toch is dat niet het eindpunt. In Jesaja 44:21-23 lezen we, dat de Heere het volk Israël heeft verlost. Het volk Israël is en blijft de knecht van de Heere.

Dé Knecht

In de tweede plaats heeft de uitdrukking Knecht van de Heere betrekking op een persoon die van het volk Israël onderscheiden is of zelfs nadrukkelijk de plaats van het volk Israël inneemt. Dat geldt met name voor de vier liederen over de Knecht van de Heere. Mocht er vanuit het Oude Testament nog twijfel bestaan of de Knecht van de Heere de Messias is, vanuit het Nieuwe Testament wordt de Heere Jezus Christus geïdentificeerd als dé Knecht van de Heere. De HSV geeft het woord Knecht met een hoofdletter weer.

Lied 1, de Uitverkorene

In het eerste lied, Jesaja 42:1-9, wordt de Knecht van de Heere geïntroduceerd als de Uitverkorene van de Heere, in Wie de Heere een welbehagen heeft en op Wie de Hij de Heilige Geest heeft gelegd. Hij zal gerechtigheid en vrede brengen, niet alleen voor het volk Israël, maar ook voor de volken van de aarde. Het geknakte riet verbreekt Hij niet. De uitdovende vlaspit blust Hij niet uit. Hij ontfermt zich over het kleine en het kwetsbare, over het zondige en schuldige. In de Kanttekeningen van de Statenvertaling staat een prachtige uitleg: ‘Dat is, Hij zal geduld hebben met de zwakheden van de arme zondaren en Hij zal hun verslagen consciënties verkwikken en hen vertroosten door de belofte van de vergeving van hun zonden.’

Het Evangelie van Mattheüs citeert Jesaja 42:1-4 expliciet (Matt.12:18-21) en past deze verzen toe op de Heere Jezus Christus.

Lied 2, tot redding

In het tweede lied, Jesaja 49:1-13, neemt de Knecht van de Heere de plaats in van het volk Israël. Hij zal het volk Israël terugbrengen uit de ballingschap. Hij zal tot redding zijn voor de volken van de aarde. De verwijzingen vanuit het Nieuwe Testament naar Jesaja 49:1-13 zijn impliciet. Het dienende karakter van de Heere Jezus Christus (Matt.20:28, Mark.10:45) en dat Hij tot redding is voor de volken van de aarde (Luk.2:32) duiden erop. Jesaja 49:6 wordt wel expliciet geciteerd in Handelingen 1:8 en 13:47 en toegepast op de apostelen.

Lied 3, gehoorzaam

In het derde lied, Jesaja 50:4-9, is de Knecht van de Heere – in tegenstelling tot het volk Israël – wél gehoorzaam. Hij zal de weg gaan van vernedering. Hij geeft Zijn rug aan hen die Hem slaan. Hij geeft Zijn wangen aan hen die Hem de baard uitplukken. Hij verbergt Zijn gezicht niet voor smaad en speeksel. De verwijzingen vanuit het Nieuwe Testament naar Jesaja 50:5-9 zijn impliciet, zoals het proces voor het Sanhedrin (Matt.26:67, Mark.14:65), het proces voor Pilatus (Matt.27:26, Mark.15:15) en de bespotting door de soldaten (Matt.27:30, Mark.15:19).

Lied 4, plaatsvervangend offer

Het vierde lied, Jesaja 52:13-53:12, is het meest bekende lied. De Knecht van de Heere lijdt en sterft in de plaats van het volk Israël. ‘Voorwaar, onze ziekten heeft Hij op Zich genomen, ons leed heeft Hij gedragen. Wij hielden Hem echter voor een geplaagde, door God geslagen en verdrukt. Maar Hij is om onze overtredingen verwond, om onze ongerechtigheden verbrijzeld. De straf die ons de vrede aanbrengt, was op Hem, en door Zijn striemen is er voor ons genezing gekomen.’ De Knecht van de Heere brengt verzoening tot stand door Zijn plaatsvervangend offer.

De kamerheer uit Ethiopië stelt de vraag: Over wie gaat het in de profetie van Jesaja? Filippus verkondigt hem Jezus. Handelingen 8:32-35 citeert expliciet Jesaja 53:7-8 en past dit toe op de Heere Jezus Christus. Daarnaast vinden we verschillende citaten uit Jesaja 52:13-53:12 in het Nieuwe Testament. Zie onder andere de vele tekstverwijzingen onder Jesaja 53 in de HSV. In 1 Petrus 2:22-25 is Jesaja 53:4-6, 9 en 12 op een bijzondere manier verwerkt.

Kortom, vanuit het Nieuwe Testament wordt de Heere Jezus Christus geïdentificeerd als dé Knecht van de Heere. Tegelijkertijd mogen we rekening houden met de ‘gelaagdheid’ van de profetieën, zoals dr. M.J. Paul dat verwoord heeft in diverse publicaties. Hij onderscheidt vier benaderingen van de profetieën:

1. de historische uitleg

2. de geestelijk-typologische uitleg

3. de concreet aardse uitleg

4. profetieën die betrekking hebben op de eeuwigheid.

In het boek Jesaja heeft de Knecht van de Heere een duidelijke rol. De Knecht van de Heere neemt de plaats in van het volk Israël en Hij brengt verzoening tot stand door Zijn plaatsvervangende offer.

Juichen

In de derde plaats heeft de uitdrukking knechten van de Heere betrekking op hen die geloven en zich bekeren. De HSV geeft het woord knechten weer met ‘dienaren’, met een kleine letter. In Jesaja 40-55 komt de uitdrukking slechts één keer voor, namelijk in Jesaja 54:17. In Jesaja 65 staat de aanduiding verschillende keren en wordt er een scherpe tegenstelling gemaakt tussen de dienaren van de Heere en de vijanden van de Heere.

De dienaren van de Heere nemen de boodschap van Jesaja, de Knecht van de Heere en de uitnodiging tot het heil aan. Zij zullen eten en drinken. Zij zullen verblijd zijn en juichen. De vijanden van de Heere wijzen de boodschap van Jesaja, de Knecht van de Heere en de uitnodiging tot het heil af. Zij zullen honger en dorst hebben. Zij zullen beschaamd worden en schreeuwen. De vraag is: Wat is de reactie van het volk Israël op de boodschap van Jesaja, de Knecht van de Heere en de uitnodiging tot het heil? Wat is onze reactie op de boodschap van Jesaja, de Knecht van de Heere en de uitnodiging tot het heil?

Gespreksvragen

1. Herkent u zichzelf in het volk Israël als een waarschuwend voorbeeld?

2. Wat is uw reactie op de boodschap van Jesaja, de Knecht van de Heere en de uitnodiging tot het heil?

‘O, alle dorstigen, kom tot de wateren, en u die geen geld hebt, kom, koop en eet, ja, kom, koop zonder geld, zonder prijs, wijn en melk.’ ( Jes.55:1)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen