Gevangen in eigen ideeën

Er schijnt een mager zonnetje als ik binnenstap bij Annemieke Koops. Samen met haar drie kinderen, een zoon en twee dochters, woont ze in een prettige woning in Ermelo. Veel in het huis herinnert aan haar man: gezinsfoto’s, foto’s waar hij alleen op staat, een trouwfoto. Een man met een prachtig gezin, met veel om voor te leven.

Wat knap dat Annemieke kan en wil praten over de tragische dood van haar man. Ik vraag haar wat voor haar de doorslag gaf om ja te zeggen tegen dit gesprek. ‘Ik heb erover nagedacht en het er met mijn ouders over gehad, en ik kwam tot de conclusie dat het anderen kan helpen om te horen hoeveel steun ik heb gekregen van de mensen om mij heen. Maar ook dat ik heb mogen ervaren dat ik gedragen ben en elke dag weer kracht gekregen heb om door te gaan.’

Bang voor verlies

Annemieke vertelt: ‘Mijn man had psychische klachten. In de zomervakantie van 2022 is het begonnen. Hij zag doemscenario’s, had last van negatieve gedachten die totaal niet realistisch waren. Hij zou ontslagen worden, we zouden ons huis uit moeten – hij was bang om allerlei dingen te verliezen.

Aan het eind van de zomervakantie werd de hulpverlening ingeschakeld. Enne kreeg therapie in de vorm van medicijnen en wekelijkse gesprekken. Mijn man had wel vaker last van depressieve klachten; meestal ging het dan na een paar weken weer beter. Nu leek dat ook zo te gaan.

Na een maand kwam er echter een terugval. Je kon zeggen wat je wilde, niets hielp. Ik deed mijn best om met positieve dingen aan te komen, maar hij zat gevangen in zijn eigen werkelijkheid. Ik voelde me soms zo machteloos en had het idee dat ik hem niet kon bereiken. In februari van dit jaar zou hij nieuwe therapie krijgen die veel intensiever zou zijn – vier ochtenden in de week – maar zover is het niet gekomen. Het ging ondertussen steeds slechter, hij had last van waanideeën en psychotische denkbeelden. Hij was heel achterdochtig en kon nergens meer van genieten, ook niet van de kinderen. In de therapie waarvoor hij op de wachtlijst stond, zag hij geen heil. Na de zomervakantie vorig jaar is hij een poosje gestopt met werken. Later ging hij weer een aantal uren per week aan de slag, maar in november ging het niet meer. Hij ging super gespannen naar zijn werk, raakte er helemaal van in de stress. Hij schaamde zich ervoor dat hij niet werkte en durfde eigenlijk niet te gaan wandelen, want dan zouden de mensen zien dat hij niet aan het werk was. Naar anderen riep hij dat het wel goed kwam. Vooral de oudste twee kinderen kregen op het laatst wel mee dat het niet goed ging met hun vader.’

Totaal in shock

Op zondagochtend 15 januari vond Annemieke hem. ‘Ik stond op het punt om naar de kerk te gaan en kon Enne niet vinden. Hij stond altijd vroeg op, ik dacht dat hij een rondje was gaan lopen. Zodra ik hem vond, was er natuurlijk meteen paniek. De kinderen waren ook thuis. Ik heb 112 gebeld en een echtpaar uit de kerk, zij zijn meteen gekomen. Hij bleef bij mij, zij nam de kinderen direct mee naar hun huis. De hulpdiensten kwamen ongeveer gelijktijdig met hen aan. De politie kwam, er vond forensisch onderzoek plaats.

Ik was totaal in shock. Het was zo onverwachts, zo definitief. Ik kreeg schuldgevoelens: had ik het niet aan moeten zien komen? Had ik signalen niet beter moeten oppikken? Vooral die eerste maanden heb ik er slecht van geslapen. Hij heeft nooit eerdere pogingen gedaan, liet geen brief achter. In de zomervakantie had hij ook last gehad van suïcidale gedachten, dat is toen besproken met de hulpverlening, maar hij had mij verzekerd dat hij die stap nooit zou zetten. Daar voelde hij zich veel te verantwoordelijk voor.’

Wat voor iemand was je man? Wat dreef hem?

Annemieke zucht. ‘Hij was spontaan, gastvrij, als er mensen op bezoek kwamen, vroeg hij direct, “Wil je koffie?”, hij was humoristisch, hield van woordgrapjes, had passie voor geschiedenis, schreef artikelen voor de website Historiek, gaf les, maakte leerlingen enthousiast voor geschiedenis. Hij was verbonden aan het Rietschans College, een school voor voortgezet speciaal onderwijs op vmbo/havo-niveau. Hij gaf niet alleen geschiedenis, ook andere vakken. In het verleden heeft hij promotieonderzoek gedaan aan de Theologische Universiteit te Kampen, we woonden toen in IJsselmuiden. Hij was heel gewoon, voelde zich niet bijzonder omdat hij gepromoveerd was. Hij genoot van zijn gezin, hij was trots op hen. Af en toe had hij een korte periode last van sombere en depressieve gevoelens, maar daar tussenin ging het vaak weer jarenlang goed.’

‘Ik leef bij de dag’

‘Het verschilt hoe het met me gaat. Pas was het eeuwigheidszondag, dan heb ik een moeilijke dag. Tussendoor overvalt het me, maar ook verjaardagen en feestdagen zijn lastig. Soms voel ik me weken best goed, maar dan heb ik vervolgens weer een dag of een paar dagen waarop ik me heel verdrietig en helemaal niet sterk voel. Ik kan gelukkig mijn werk doen en het gezin draaiende houden. Ik leef bij de dag. Van mezelf ben ik niet snel somber en vanwege de kinderen (16, 13 en 10 jaar) moet ik ook door. Met hen gaat het best goed. Dat vind ik soms wel lastig om te zeggen. Op school gaat het goed, de oudste twee hebben een leuk vriendengroepje; ik zie geen afwijkend gedrag. Het kan ook later pas komen. Dat probeer ik uit handen te geven en ik probeer dankbaar te zijn voor hoe het nu gaat. Ik kan mijn baan goed combineren met de zorg voor mijn gezin – de jongste kan ik halen en brengen van school.

Een van de vragen na Ennes overlijden was: red ik het financieel wel? Moet ik fulltime gaan werken? Kan ik hier blijven wonen? Ik heb enorm veel hulp gehad uit de gemeente, van familie, vrienden en kennissen, pastoraal maar ook praktisch. Gelukkig kunnen we hier blijven wonen. Dat vinden we fijn, we hebben hier onze herinneringen. Twaalf jaar hebben we samen in dit huis gewoond en heel veel gedeeld. De jongste is hier geboren. Ook de kinderen willen echt niet weg.’

Hoe zou je de steun die je krijgt omschrijven?

‘In de weken na het overlijden kreeg ik heel veel kaarten. De kinderen zijn goed opgevangen door school. Gemeenteleden, vrienden, buren en kennissen boden hulp aan, ze kookten regelmatig voor ons, niet alleen die eerste tijd maar ook daarna. Hartverwarmend. Er is heel veel gebeden voor ons gezin; dat gebeurt nog steeds. Dat geeft echt kracht, dat hebben we ervaren. Dochter Femke kan regelmatig bij vriendjes en vriendinnetjes terecht. Mijn familie woont ver weg in Zeeland, maar we zien elkaar regelmatig en hebben contact via de telefoon en WhatsApp. Ze komen vaker dan voorheen langs.

Ik krijg professionele hulp: nog steeds heb ik gesprekken met de praktijkondersteuner. Het is fijn om mijn verhaal kwijt te kunnen bij iemand die ervoor geleerd heeft en die mij tips kan geven. Ze staat wat meer op afstand dan familie; daardoor heb ik het gevoel dat ik alles kan zeggen. Zo verwerk ik het schuldgevoel steeds een beetje en word ik erin bevestigd dat ik mijn best heb gedaan. Wanneer had ik dan moeten ingrijpen? Ik voel geen boosheid – niet naar Enne, niet naar de hulpverlening. Ook niet naar God. Ik voel eerder medelijden met Enne, heel triest als je je zo hulpeloos voelt dat je geen uitkomst meer ziet.’

Houvast

‘Ervaar ik steun van God? Ja, ik krijg regelmatig berichtjes met een bijbeltekst, een lied of gedicht, dagboekstukjes, vaak juist op momenten waarop ik me verdrietig voel. Dan komt er net een appje of kaartje binnen met een mooie tekst of mooi gedicht. Dat is zo bijzonder. Ik put troost uit kerkdiensten.

Ook heb ik het lied ‘Een toekomst vol van hoop’ (Sela) veel geluisterd afgelopen jaar. Dat vind ik een heel mooi en toepasselijk lied in mijn situatie: ‘Ook al zijn er duizend vragen, al begrijpen wij U niet, U blijft ons in liefde dragen, U die alles overziet.’ Dat geeft troost en houvast.

Ik mag ervaren dat mensen voor me bidden. In eigen kracht kan ik dit gewoon helemaal niet. Ik ben dankbaar dat ik elke dag kracht krijg om door te gaan. Dat gevoel is niet altijd even sterk. Op de waaromvraag krijg ik geen antwoord. Soms denk ik, ik wil en kan niet alleen verder. Maar ik weet wel naar Wie ik toe kan met die vragen.’

Worstel jij of worstelt iemand in je omgeving met suïcidale gevoelens? Neem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via 113 of 0800-0113 of 113.nl. Anoniem, gratis en 24 uur per dag bereikbaar.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen