Boekbespreking

De bekende priester, kunsthistoricus en emeritus hoogleraar Antoine Bodar is een groot bewonderaar van paus Benedictus XVI, die op 31 december 2022 op 95-jarige leeftijd overleed. Het boek Joseph Ratzinger. Een inleiding in zijn theologie kan dan ook beschouwd worden als een hommage aan deze paus. Bodar beschrijft het denken van Ratzinger aan de hand van thema’s als Openbaring, Bijbel en Traditie (Overlevering); de Persoon van Jezus Christus; de verhouding van geloof en rede en de verwerking van het Tweede Vaticaanse Concilie.

Het eerste hoofdstuk gaat over de manier waarop Ratzinger zich in de loop der jaren met de theologie van de kerkvaders heeft beziggehouden, waarbij Augustinus een ereplaats inneemt. Een belangrijk thema bij Ratzinger is de Kerk als Lichaam van Christus en de liturgie, thema’s die vanouds veel doordacht zijn in rooms-katholieke kring. Ten aanzien van liturgiehervormingen is Benedictus terughoudend. ‘Liturgie is als een organisme en door de tijd heen de Kerk als geschenk toegevallen en daarom niet maakbaar en zo maar aan te passen’ (p.24).

De sacramenten krijgen, zoals verwacht, veel aandacht. ‘Christus is het oersacrament; uit Hem volgt de Kerk als grondsacrament met de zeven sacramenten waarvan de kern de Eucharistie is. Ja, de Eucharistie ‘maakt’ de Kerk.’ (p.23) Woorden die niet zo snel uit een protestantse pen zullen vloeien...

Boeiend en leerzaam is hoe de paus geworsteld heeft met de verhouding van openbaring, Schrift en overlevering. Voor Ratzinger is duidelijk dat openbaring de enige bron is die Schrift en overlevering voedt (p.62). De overlevering blijft echter een grootheid zoals de protestantse traditie die niet kent. Voor een denken vanuit het Sola Scriptura – kenmerkend voor protestantse theologie – is geen ruimte. Dat wordt mede ingegeven door de opvatting dat het uitgangspunt van het Sola Scriptura voedingsbron is geweest voor de ontwikkeling van de historisch-kritische methode. Ratzinger wijst deze methode op zich niet af, maar zij moet wel haar grens weten. Die grens wordt aangegeven door de kerk als lichaam van Christus, die de Schrift uitlegt. Eerst door de kerk (en haar uitleg, waarbij ook de overlevering een belangrijke rol speelt) wordt de Schrift Heilige Schrift, geïnspireerd door God. Kort samengevat: het is altijd Scriptura in Ecclesia (Schrift in de kerk; p.65).

We merken bij Ratzinger een oprechte worsteling om recht te doen aan de betekenis van de Schrift en haar betrouwbaarheid. Dat is zeker in hem te waarderen. Ratzinger heeft ook veel nagedacht over de verhouding van geloof en rede en het gesprek gezocht met geseculariseerde intellectuelen zoals de Duitse filosoof Jürgen Habermas. ‘Geloof en rede zijn de vleugels om tot de Waarheid, Die Christus is, te geraken.’ (p.24) Wordt hier niet te veel eer gegeven aan de rede?

Uit het boek van Bodar blijkt dat hij met de vorige paus meer op heeft dan met de huidige paus Franciscus, die zijns inziens vooral vanuit de mens denkt. Bodar verwacht dat de betekenis van Ratzinger, die vooral vanuit God en vanuit Schrift en traditie denkt, in de toekomst alleen maar zal toenemen. Dat zou winst zijn, nu het denken vanuit de mens binnen de Congregatie voor de Geloofsleer geleid heeft tot een door paus Franciscus goedgekeurde verklaring, waarin paren van hetzelfde geslacht een zegen kunnen ontvangen. Dat is bepaald geen winst.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen