Het lichaam van Christus

De metafoor van het lichaam heeft zeer oude papieren. Al bij de filosoof Plato (427-347 v. Chr.) komen we de beeldspraak tegen. In De Republiek vergelijkt hij de samenleving met een menselijk lichaam. Er gaat onmiskenbaar een conservatieve werking vanuit. Politici vormen het hoofd, soldaten het hart en de gewone werkende burgers de onderkant van het lichaam. De bedoeling is dat ieder individu zijn of haar plaats in het geheel inneemt. De standenmaatschappij moet in stand gehouden worden. De apostel Paulus ademt in deze cultuur. Zozeer zelfs dat hij de lichaamsmetafoor overneemt en verwerkt in zijn eigen theologische denken. Wel valt op dat hij vergeleken met zijn tijdgenoten creatief en innoverend te werk gaat. Bij Paulus wordt het concept van het lichaam niet langer uitgerold over de maatschappij of de kosmos. Centraal staat bij hem dat de geloofsgemeenschap van de kerk het lichaam bij uitstek is. Zowel in de lokale gemeentes als in de wereldkerk wil Christus’ lichaam gestalte krijgen. Door in te zoomen op de Korinthebrief en de Efezebrief gaan we op zoek naar wat dit concreet inhoudt.

De Korinthebrief

Tijdens zijn zendingsreizen sticht de apostel Paulus een bloeiende en levende gemeente in de havenstad Korinthe. Na verloop van tijd ontstaan er evenwel problemen. Er gebeurt in de kerk bijvoorbeeld groepsvorming: “Ik ben van Paulus, ik van Apollos, ik van Cefas, ik van Christus.” (1 Kor. 1:12) De spanningen lopen zelfs zo hoog op dat de gemeente uiteen dreigt te vallen en te scheuren. Daar komt bij dat hoogmoed en trots een aantal gemeenteleden in de greep krijgen en dat is terug te voeren op de charismata. Sommige gelovigen spreken in tongen of spreiden andere speciale geestesgaven tentoon in de samenkomst van de gemeente. Gaandeweg gaan zij zich verheven voelen boven doorsneechristenen die deze gaven niet bezitten. De charismata dreigen zelfs de standaard of lat te worden waarlangs iedere gelovige wordt gelegd.

De uitweg

In deze verwarrende situatie brengt Paulus de metafoor van het lichaam naar voren. Hoe kan ze een uitweg bieden uit de crisis? Allereerst kan je op deze manier de eenheid van de kerk extra onderstrepen.

Wie christen is, wordt door de éne Geest tot één lichaam gedoopt (1 Kor.12:13). Wat je achtergrond ook is, welke status je ook bezit, tot welke groep je ook denkt te behoren, op een dieper niveau is er sprake van eenheid. De eenheid van het geloof, geworteld in Christus en geschonken door de Geest, verbindt je aan elkaar. Als tweede helpt de lichaamsmetafoor om het juiste perspectief op verscheidenheid te ontwikkelen. “Een lichaam bestaat niet uit één lid maar uit vele.” (1 Kor.12:14) Vanuit de verbinding met Christus mag er veelkleurigheid zijn in gaven, beleving en ervaring van het geloof. Het lichaam van Christus wordt verrijkt als er sprake is van eenheid in verscheidenheid. Als derde kan de apostel met het beeld van het lichaam het accent laten vallen op het zwakke en kwetsbare. “De leden die het zwakst schijnen te zijn, zijn juist zeer noodzakelijk.” (1 Kor.12:22). Hoogmoed en trots, elkaar de maat nemen, onderlinge concurrentie – het mag in het lichaam van Christus geen plaats hebben. Stille, bescheiden gemeenteleden kunnen geestelijk van groter waarde zijn dan de meest wervelende en opvallende christenen. God kiest het zwakke uit om het sterke te beschamen (1 Kor.1:27). In de crisis van de kerk bindt Paulus het ons op het hart om in alle kwetsbaarheid te zoeken naar eenheid in verscheidenheid.

Dankbaarheid

Hoe kunnen wij ons vandaag oefenen in deze geestelijke houding? Hopelijk voel je je thuis in de gemeente waar je belijdenis mag doen. Maar het kan ook zo zijn dat je weleens tegen dingen aanloopt. Mijn advies is om realistisch te zijn. Op het moment van je belijdenis kan je ‘dromen’ of ‘idealen’ of ‘verlangens’ hebben als het gaat om de kerk. Je zou misschien het liefst zien dat je gemeente op bepaalde punten een groeiproces doormaakt of dat mensen in de kerk zich anders zouden gaan gedragen. Hoe goed bedoeld ook, toch is het genade als zulke dromen spoedig vergaan. In zijn mooie boekje Leven met elkaar schrijft Bonhoeffer dat het de kunst is de kerk lief te hebben, niet zoals die zou moeten zijn. “God haat die dromerij, want ze maakt hoogmoedig en veeleisend”. Maar de kunst is om de gemeente lief te hebben, zoals ze nu in werkelijkheid is, inclusief alle sores en gedoe. De route naar deze geestelijke presentie in het lichaam van Christus is dankbaarheid. “Wij danken God voor wat Hij voor ons gedaan heeft. Wij maken ons niet druk over wat God ons niet schenkt. Maar wij danken Hem voor wat Hij ons dagelijks wel geeft. Is dat soms niet genoeg?” (Bonhoeffer). Het zijn woorden die ons motiveren om God dagelijks te danken voor de kerk, voor de liturgie, voor de prediking, voor de broeders en zusters met wie we de geloofsreis maken. Christus’ lichaam wil midden in onze gebrekkige werkelijkheid gestalte krijgen.

De Efezebrief

Het beeld van het lichaam komen we ook in andere brieven van Paulus veelvuldig tegen. Belangrijk is de Efezebrief. Je kan zeggen dat de lichaamsmetafoor een ontwikkeling doormaakt. Waar de Korinthebrief gericht is op een specifieke gemeente in de havenstad, is de Efezebrief naar meerdere gemeenten tegelijk gestuurd. Vandaag zouden we het een rondzendbrief noemen. Waar de Korinthebrief sterk inspeelt op lokale spanningen en problemen, vraagt de Efezebrief juist aandacht voor wat de plaatselijke situatie overstijgt. Waar de Korinthebrief de kerk verbindt aan het zwakke, het kwetsbare, het dwaze van het kruis, koppelt de Efezebrief de kerk juist aan de opstanding, de verhoging, de verheerlijking van de Heere Jezus. In dat kader ondergaat de metafoor van het lichaam een vernieuwing en verandering. Christus wordt nu het Hoofd genoemd, terwijl de aardse kerk het lichaam is. Alles bij elkaar kan je zeggen dat in de Efezebrief sprake is van een ‘kosmische ecclesiologie’ (Richard B. Hays). Daarmee wordt bedoeld dat de verheerlijkte Christus het centrum vormt van de gehele kosmos; Hij regeert aan de rechterhand; Hij triomfeert over de machten; Hij is op weg naar de nieuwe toekomende eeuw (Ef. 1:20-21). De universele kerk op aarde is voorpost. Midden in de wereld mag ze zich verbonden weten met Christus. Iets van Zijn nieuwe wereld mag binnendringen in het lichaam van de gemeente. Op reis door de tijden mag de kerk steeds meer vervuld raken van Hem en samen met alle gelovigen steeds meer de ‘breedte en lengte en diepte en hoogte van Gods liefde in Christus mag ontdekken’ (Ef. 4:18-19).

De kerk heeft toekomst

Soms hoor je weleens zeggen dat de kerk zijn langste tijd heeft gehad. Bedoeld wordt dat in onze moderne samenleving het instituut van de kerk steeds verder afbrokkelt. Mensen hebben amper interesse meer in kerk en geloof. Toch is dat nog maar de vraag. Wie belijdenis doet, mag heel anders tegen de kerk aankijken. Met dat je je jawoord geeft, mag je geloven dat je bij een heel bijzondere gemeenschap hoort. Met dat je je jawoord geeft mag je geloven dat de levende Christus je losweekt uit je oude leven, uit de oude schepping die voorbijgaat. Met dat je je jawoord geeft, mag je met de universele kerk op weg gaan, Christus’ toekomst tegemoet.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen