In zicht

Dr. David Onnekink is per 1 januari 2024 benoemd tot bijzonder hoogleraar op de leerstoel Christelijk Ecologisch Denken. We nemen een passage over uit een gesprek met hem in de bundel Alle verstand te boven. 22 wetenschappers over hun leven, werk en God (uitg. Ark Media, Heerenveen; 2021).

Christen-historici hebben in het verleden nog weleens geprobeerd om Gods hand in de geschiedenis te zien, maar daar geloofde Butterfield (de Britse historicus Herbert Butterfield, red.) niet in. ‘Als persoon kan ik de rol van God in mijn eigen leven niet aanwijzen,’ schreef hij, ‘hoe zou ik dan als historicus Gods rol in de geschiedenis moeten duiden?’ Toch geloofde hij wel dat God aanwezig was in de geschiedenis. Zoals Otto von Bismarck ooit zei: ‘Als je het geluid van de voetstappen van God hoort in gebeurtenissen, spring dan op en grijp naar de zoom van zijn mantel.’ Dat, realiseerde ik me, was het dilemma van de christenhistoricus. Wetenschappelijk gezien is God niet aan te wijzen in de geschiedenis en toch hoor ik als christen het ruisen van zijn onzichtbare gewaad in gebeurtenissen. (...) Momenteel zet ik een nieuw onderzoek op over de relatie tussen religie en klimaat. Het christendom maakt historisch gezien geen goede sier als het gaat om klimaat. Volgens een beroemd artikel van Lynn White is het christendom zelfs historisch verantwoordelijk voor onze huidige klimaatcrisis. Het is volgens hem een godsdienst die volledig op de mens is gericht en de natuur reduceert tot een decor voor het drama van de wereldgeschiedenis. Dat is nogal een boude stelling die veel kritiek opleverde. Veel kerken zijn immers actief bezig met milieu en ook de zendingsorganisaties die ik bestudeer maken momenteel een ‘groene draai’. Maar toch zit er een kern van waarheid in. Aan de ene kant dwepen christenen met de natuur: ze kopen posters en kalenders van natuurschoon met bijbelteksten erbij. Maar aan de andere kant zien ze de natuur als iets om te gebruiken totdat die zal vergaan in vuur. Hier heeft de wetenschap mijn geloof ook weer beïnvloed, omdat White mij dwingt om na te denken over wat belangrijk is. Ik leerde dat de meest beroemde bijbeltekst altijd verkeerd vertaald is: in Johannes 3:16 staat namelijk eigenlijk: ‘Want alzo lief had God de kosmos dat Hij zijn eniggeboren zoon gegeven heeft.’ God houdt van de mensen, maar Hij houdt evenzeer van de grassprieten, de wolken en de sterren, van het lam in de lenteweide.

Tijdens zijn studie geneeskunde kwam psychiater Ewoud de Jong de ziel niet tegen, schrijft hij in een column in het Reformatorisch Dagblad (23 oktober). ‘De ziel was weg, de dood was het einde. Punt.’ Een fragment.

Hoewel verdwenen in psychologie en psychiatrie, laat de ziel zich niet gemakkelijk uit het dagelijkse spraakgebruik bannen. We kunnen bijvoorbeeld zeggen: ‘Het snijdt me door de ziel’, als je iets heel aangrijpends ziet of leest. Het is in deze dagen niet zo moeilijk een dergelijke ervaring te hebben. Als je de beelden uit Israël en Gaza ziet, voel je pijn, afschuw in het diepste van je wezen. De beelden ‘snijden door je ziel’. Zomaar, ineens word je ‘vanbinnen’ geraakt, even weggeroepen uit de verstrooidheid van het leven. Weggeroepen? Door wie eigenlijk? Het is de ander, de Joodse gijzelaar of het Palestijnse kind, die mij in zijn of haar verschrikkelijke situatie wegroept uit mijn gezapige leventje. In het beeld, in het woord komen hun gezicht en aanspraak op mij toe. Word ik meegetrokken in het afschuwelijke lijden dat zich voor mijn ogen en oren afspeelt. Word ik aangedrongen tot een reactie, tot een antwoord.

Neutraal blijven kan niet. Het gevoel van onmacht dat we allen wel kennen, hangt hiermee samen. Je voelt dat je geroepen wordt tot een antwoord, en je kunt het niet geven. (...) Beelden en woorden snijden mij door de ziel. Als een gevoelige seismograaf neemt mijn ziel de aanspraak van de gijzelaar en het kind waar en dringt mij aan tot het antwoord: Ik wil dat jij bent! Ik wil jouw leven, ik wil jouw vreugde, ik wil jouw vrede.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen