Kerk & cultuur

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de St. Gereon – de oudste kerk van Keulen – zwaar beschadigd. Bij de herbouw was Georg Meistermann (1911-1990) betrokken, een kunstenaar die internationale bekendheid genoot vanwege zijn glas-in-loodramen. En de ramen van de St. Gereon zouden dus auteursrechtelijk beschermd zijn? Ik vind het nog steeds een vreemd verhaal.

Kunstzinnige pastor

Heel anders gaat het eraan toe in Ellwangen en het nabijgelegen Rosenberg-Hohenberg, waar de theoloog en kunstenaar Sieger Köder (1925-2015) jarenlang werkzaam was. Köder voorzag de romaanse Jakobuskirche op de Hohenberg van gebrandschilderde ramen met Bijbelse taferelen en beschilderde ook de buitenkant van het Jakobushaus naast de kerk, een pleisterplaats voor pelgrims die de Jakobsweg lopen van Würzburg naar Ulm, een Duits stukje ‘camino’. Hier is men trots op het werk van de kunstzinnige pastor en waardeert men het als je belangstelling toont. Het lijden van Christus en het lijden van de mensheid zijn thema’s die in Köders werk veelvuldig terugkomen. Het boek ‘Die Bilder der Bibel von Sieger Köder’ is me zeer dierbaar, al realiseer ik me dat niet iedereen de krachtige kleuren en de robuuste figuren zal waarderen. Toch heb ik het boek meer dan eens cadeau gedaan aan deze en gene.

Toen onze zoon als organ scholar verbonden was aan de kathedraal van Chichester in het zuiden van Engeland, kwam ik daar regelmatig. Eén van de grote trekpleisters in deze kathedraal is het gebrandschilderde raam van de beroemde Russisch-Franse kunstenaar Marc Chagall (1887-1985), geïnspireerd door de woorden van Psalm 150. Daar komen ook mensen op af die verder niet zoveel met kerk en geloof hebben, maar wél met de kunst van Chagall. In de kathedraal worden dagelijks op gezette tijden korte gebeden uitgesproken. Dat krijg je als bezoeker dan toch maar mee, ook al kwam je misschien alleen maar voor de kunst.

Dankbaar aanknopingspunt

De dorpskerk in Hellendoorn had ooit gebrandschilderde ramen, maar die sneuvelden bij een stormramp in 1747. In de jaren ‘60 van de vorige eeuw kreeg de kerk opnieuw gebrandschilderde ramen, vervaardigd door de rooms-katholieke glazenier Jan Schoenaker: negen kleine en drie grote ramen. Vooral de kleine ramen, elk met één bijbels tafereel, vormen een dankbaar aanknopingspunt voor een gesprek over dat verhaal, bijvoorbeeld met kinderen tijdens een rondleiding.

Wie de Martinikerk in Groningen binnenloopt, ziet in de kooromgang van de kerk een vaste expositie van grote schilderijen met de zeven werken van barmhartigheid als thema. Kunstenaar Egbert Modderman (*1989) heeft er tien jaar aan gewerkt, van 2017 tot 2024. Modderman schildert in zekere zin een protestantse versie van de Bijbel- en heiligenverhalen die in de katholieke traditie al talloze malen zijn afgebeeld. “Het is voor het eerst sinds de Reformatie en de beeldenstorm – toen de kerk protestants werd – dat er weer permanent beeldende kunst in de kerk aanwezig is”, zo lezen we op de website van de Martinikerk. Ja, de Reformatie en de beeldenstorm maakten korte metten met de beeldende kunst in de kerk, althans in de calvinistische traditie. Bij de lutheranen bleef altijd méér ruimte bestaan voor kerkelijke kunst en hoogwaardige kerkmuziek.

Beeldcultuur

Een expositie van beeldende kunst kan tegenwoordig ook een middel zijn om mensen weer over de drempel van de kerk te krijgen. We leven immers in een beeldcultuur. Kunst kan ruimte bieden voor bezinning en kan ook deuren openen naar het hart. Ik herinner me een mooie expositie met werk van Anneke Kaai (‘Bijbelse vrouwen’) in de Joriskerk in Amersfoort, of fraaie kalligrafische kunst van Gerda Drop in de Nieuwe Kerk in Delft. De Goudse Kruisweg – veertien schilderijen van Willem Hesseling bij de kruiswegstaties – was tien jaar lang te zien in de Sint-Janskerk van Gouda en hangt nu permanent in de Gouwekerk. Wie er oog voor heeft, kan inspiratie opdoen uit een kunstwerk. Het kan een waardevol moment zijn, stil te zitten voor zo’n schilderij en te mediteren over – bijvoorbeeld – die doornenkroon van Christus. Gelukkig is het kind van de kunst niet helemaal weggespoeld met het badwater van de Reformatie.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen