Muziek

Evangelische en charismatische gemeenten in Amerika maken sinds de jaren ‘80 gebruik van beeldschermen en beamers, aanvankelijk vooral voor het projecteren van liedteksten. De coronacrisis heeft ervoor gezorgd dat ook in ons land het gebruik van technologie in de kerk een hoge vlucht heeft genomen. Wat is de impact van die be-scherming? Een poging om verschillende aspecten kort aan te stippen.

Visueel aantrekkelijk

We leven in een beeldcultuur. Kinderen en jongeren zijn gewend dat de boodschap op een visueel aantrekkelijke manier wordt gepresenteerd. De inzet van die moderne middelen vergroot de betrokkenheid van de jeugd. Nieuwe bezoekers die niet vertrouwd zijn met de liturgie kunnen makkelijker meedoen als de lezingen en liederen geprojecteerd worden.

Wie zingt vanaf het beeldscherm, zit rechtop: voor het zingen is dat de beste houding, het hoofd omhoog. Bij elk couplet kan de notenbalk worden weergegeven: vooral bij onbekende liederen is dat een voordeel. In theorie kan er geput worden uit allerlei verschillende liedbundels. Gemeenteleden hoeven geen boodschappentas vol liedbundels mee te brengen. Veel liederen en andere materialen zijn auteursrechtelijk beschermd. Uiteraard moeten er licenties voor digitaal gebruik worden betaald. Technische apparatuur veroudert snel en aanschaf en onderhoud kosten veel geld.

De kern van de kerkdienst is het Woord: preken is spreken. Bewegende beelden en animaties op de schermen kunnen de concentratie verstoren. Een predikant merkt dat hij de aandacht heeft wanneer de gemeente naar hem – en niet naar een scherm – kijkt. Het beeld kán een aanvulling zijn op het woord. Beelden komen op een andere manier binnen dan woorden; woorden zijn vaak exacter en rationeler, beelden laten ruimte voor verschillende interpretaties.

Vluchtig en consumptief

Als liedteksten en Schriftgedeelten alleen maar geprojecteerd worden, mis je als kerkganger de context en het verband. Ook kun je niet vóór aanvang van de dienst door je Bijbel en door je liedbundel bladeren om alvast in je op te nemen wat er gelezen en gezongen gaat worden. Lezen en zingen wordt vluchtig en consumptief. In kerken waar met schermen wordt gewerkt, zie je vaak maar weinig mensen die nog een eigen Bijbel en liedbundel bij zich hebben. Een gedrukte orde van dienst of weekbrief gaat mee naar huis, kan later in de week nog eens worden nagelezen – of doorgegeven aan een oudere of zieke die de dienst niet kon bijwonen.

In de coronatijd werd in sommige kerken de samenzang vervangen door geprojecteerde liederen met beelden uit een programma als Nederland Zingt. Kijken naar zo’n tv-opname van een lied, opgenomen in een stampvolle historische kerk met koor, orkest en professionele belichting, terwijl je zelf in een moderne kerkzaal zonder enige akoestiek zit – dat wringt. Een coronakerkdienst, gevuld met opnamen van uiteenlopende stijl en kwaliteit, kon overkomen als een bonte lappendeken, zonder eigen liturgisch profiel. Dat laatste geldt echter ook nu, wanneer er liederen uit allerlei verschillende bundels worden gezongen. Een kerkdienst is geen uurtje entertainment met leuke liedjes.

Detoneren

De kerk is de plek waar je even wég bent uit de waan van alledag – en we worden de hele dag al omringd door beeldschermen. Mag het dan in de kerk even traditioneel zijn, zonder technologie? Schermen kunnen lelijk detoneren in de sacrale ruimte van een historisch kerkinterieur. Als de techniek je in de steek laat of als een presentatie niet goed werkt, verstoort dat de dienst. Zijn er vrijwilligers genoeg met digitale vaardigheid om de techniek te verzorgen?

Samenvattend: het gebruik van beeldschermen in de kerk is een ontwikkeling die zowel voor- als nadelen kent. Dat vraagt een zorgvuldige afweging: willen we schermen in de kerk? Alleen als digitaal psalmbord, of willen we méér? Rekening houdend met kosten, bemensing, technische mogelijkheden én auteursrecht. Past het gebruik van beeldschermen bij het liturgisch profiel van onze gemeente? De bezinning op dat laatste aspect reikt uiteraard verder dan de beeldschermen. Daarover wellicht een andere keer meer.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen