Boekbesprekingen

Filosoof Zweistra geeft inzicht in de achtergronden van het woke-denken. Het gaat volgens hem om een vorm van vrijheidsdenken die gepaard gaat met het ontslag van je plaats in en verantwoordelijkheid voor de gemeenschap. Het individu is onaantastbaar geworden. Het lijkt boven elk debat verheven om individuele emancipatie in alles centraal te stellen. Aan deze grote, zich breed uitwaaierende ideologie hebben we zaken te danken als genderneutrale toiletten, de NS die haar vroegere dames en heren aanspreekt als ‘beste reizigers’, alsook de vele regenboogpaden in onze steden en dorpen. Het ‘arrivé-liberalisme’ van bijvoorbeeld D’66 wordt kritisch getypeerd als een vrijheidsconsumentisme, een vrijheid van het comfort, het gemak en de veiligheid.

Bij het blootleggen van de wortels van deze ideologie ziet Zweistra allerlei verbindingslijnen met anti-woke (dat bijvoorbeeld stem krijgt bij partijen als PVV en FvD). De antiwokist stelt zich graag voor als verdediger van de vrijheid en van het Hollandse normaal-zijn tegenover het moralisme van woke. De tegengestelde polen blijken echter verrassend veel overeenkomsten te vertonen. Ze delen het vooruitgangsdenken en het geloof in de vrijheid. Voor beide geldt dat het heilige niet transcendent is, maar juist immanent, dat wil zeggen: het overstijgt mijzelf niet, maar valt ermee samen. Mijn authenticiteit, mijn verdienste zijn de spil waarom alles draait. Daarom is de clash tussen woke en anti-woke niet vruchtbaar en houdt deze ons af van de echte problemen die om een oplossing vragen. Deze strijd noemt Zweistra een theatershow, een schijngevecht. Want beide benaderingen zitten in hetzelfde paradigma: er mag geen strobreed in de weg van de zelfontplooiing van het individu worden gelegd. De auteur beperkt zich niet tot een scherpe analyse, maar wijst ook een weg. Hij voert een pleidooi voor een verantwoordelijkheidsethiek die de vermeende tegenstelling tussen woke en anti-woke overstijgt. Anders dan onze vrijheid koste wat het kost te verdedigen, zou de gerichtheid op het andere een fundamenteel onderdeel moeten zijn van onze ethiek. Het vrijheidsdenken heeft volgens hem zijn beste tijd gehad.

Het alternatief is de ‘ethiek van de erfgenaam’. Het meeste wat we zijn, hebben we geërfd. Dat gegeven impliceert dat de zorg voor het andere, voor de overlevering, en niet uitsluitend de vrijheid, verweven behoort te zijn met hoe wij leven. Het is een ethiek van grenzen, van afbakening, van iets waar we de verantwoordelijkheid voor kúnnen en dan ook móéten nemen, omdat het in onze macht ligt. ‘Je bent niet verantwoordelijk voor de stikstofcrisis, je bent verantwoordelijk voor je eigen tuin, voor je stuk land, voor je distributiecentrum.’ Zo komt er ruimte voor hoop, omdat abstracties die buiten je macht liggen, omgezet worden in concrete handelingen of gedragingen waarvoor je verantwoordelijkheid kunt nemen. De uitdagingen voor de wereld vandaag liggen niet langer op het vlak van menselijke emancipatie, maar juist op het vlak van een nieuw verhaal over verantwoordelijkheid, over het herstellen van de band tussen de mens en de wereld. Het moge duidelijk zijn dat hier aanknopingspunten liggen voor actuele christelijk-ethische bezinning.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen