Hoogste hemel

Priester en dichter Anton van Wilderode hield van zijn Vlaamse land. Hij werd in 1918 geboren in Moerbeke-Waas, waar hij bijna tachtig jaar later ook overleed. Van Wilderode schreef onder pseudoniem; zijn naam was Cyriel Paul Coupé, maar die klonk hem te Frans.

Gevoelige jongen

Van Wilderode hield veel van zijn ouders. Zijn vader was huisschilder. De vertrouwde geur van menie en het beeld van een stevige ladder vinden we in zijn gedichten terug. Moeder hield de tuin bij, zij plukte de bonen en raapte de peertjes uit het gras: in haar handen / het fruit geheven als een offerande.

Wie zijn poëzie leest, ziet een kleine, gevoelige jongen voor zich, die in een bloeiende kersenboom klimt, zijn moeder in de tuin waarneemt en vooral ook vaak naar de hemel kijkt en wil weten wat daar gebeurt.

Zo gaarne, moeder, wou ik zoveel weten

wat in de hemel en de grond gebeurde

wat in het gras geboren werd en geurde

en onbedachtzaam overdag vergeten.

ik wou de achterkant zien van de wolken

de wind in zijn begin, horen vertellen

hoe lelies overwinteren en libellen.

Sinds mocht ik veel vernemen nopens volken

verovering verval, maar weinig over

de dingen die mij toen hebben betoverd.

De kleine jongen wilde horen over de dingen die je niet kon zien. Die betoverden hem. Tot zijn teleurstelling heeft hij wel veel geleerd over allerlei zaken die hem toen niet boeiden – hij lijkt te verwijzen naar de schoolvakken: vreemde volken, strijd en verlies – maar niet over de dingen dichtbij, rondom en boven zijn huis, die hem veel meer trokken.

Kinderjaren

Zijn ouders, het landschap, de taal, de zorgeloze en liefdevolle kinderjaren zijn belangrijke thema’s in zijn werk, evenals de klassieken. Hij werd tot priester gewijd, studeerde nadien nog klassieke filologie en vertaalde het werk van de Romeinse e dichter-schrijver Vergilius. Als docent heeft hij veel Vlaamse schrijvers geïnspireerd.

Intussen blijven de lucht, het uitspansel, de hemel waar God is met Zijn heilige engelen onderwerp van zijn poëzie. In de bundel Ex Libris zijn de verzen 7 en 8 uit Genesis 1 opgenomen, over het uitspansel. Daaronder is een gedicht van vijf strofen opgenomen over de hemel uit zijn kinderjaren.

De hoogste hemel uit mijn kinderjaren

vergeet ik niet, hij leek op lichtgrijs linnen

tegen het hevig wit van kerselaren,

ik zag hem achter op de wei beginnen

steil als een zeil rechtopstaand, zonder spanten

gespannen, in het doelwit van de winden.

Mooi zijn de alliteraties hoogste-hemel, lichtgrijslinnen, spanten-gespannen, doelwit-winden, maar ook het klinkerrijm steil-zeil. In de volgende strofen beschrijft hij spectaculaire hemels en woeste wolken, maar altijd vergelijkt hij die met de eerste hemel uit zijn kinderjaren.

Van Wilderode gunt ons in zijn poëzie zelfs een eerbiedige blik ín de hemel, als hij zich voorstelt hoe de engel Gabriël naar Maria gaat en haar Gods boodschap brengt.

De engel Gabriël vertelt

De dag was zo stil te Nazareth

als een avond der meimaand hier,

wanneer het in Vlaanderen geurt alom

van lindebloesem en vlier.

Maria bleef in de zon alleen

Maria zat in een hoek

van haar kleine kamer, wit en ontdaan

en verwonderd na mijn bezoek.

Ik vloog naar de nok van de hemel weer

en door niemand nagestaard;

ik knielde in het midden des hemels en zei:

Vader, zij heeft aanvaard.

En heel de ruimte werd wit en stil

van roerloosheid en licht,

want beneden begon Maria aan

de strofen van haar gedicht.

Een intiem en liefdevol geschreven gedicht, dat deel uitmaakt van een groter geheel, een Mariaspel. Het perspectief vanuit Gabriël is verrassend. De engel heeft zijn werk gedaan, Maria blijft ontdaan en verwonderd achter. Gabriël begeeft zich naar de opperste hemel en spreekt vier woorden: ‘Vader, zij heeft aanvaard.’ Maria is al aan haar lofzang begonnen n en schrijft het Magnificat. De woorden van haar gedicht maken grote indruk, brengen zoveel ontzag én diepe e vreugde teweeg dat de hele hemelruimte er wit, stil en licht van wordt. Zij heeft aanvaard, zij verheft Gods eer.

Onhoorbaar lachen

De dichter schrijft ook over Bethlehem. Door het dak met de gaten en kieren ‘is de hemel nog overal’. Maria is hier gehoorzaam, evenals bij de aankondiging van de geboorte. Van Wilderode laat de aarde de vreugde van de geboorte van de Zaligmaker voelen: bomen, dieren en gras kunnen die vreugde weliswaar niet uiten, maar ervaren die wel: ze lachen onhoorbaar. De hele schepping, zoals hij die in de tuin, de kersenboom en de schapen van nabij kende, deelt in de vreugde.

Bethlehem

De nacht is zwart als een andere nacht,

de wind is wind van altijd

en onder de lamp van een lage ster

ligt het dagelijks stro gespreid.

Maria, de maagd die gehoorzaam is,

gaat zonder misbaar in de stal,

door de blauwe reten in dak en deur

is de hemel nog overal.

Zij legt haar kindje behoedzaam neer op de aarde die Hem verwacht en die met haar bomen, dieren en gras onhoorbaar ademend lacht.

In het gedicht De laatste dagen, – dat hoewel niet gerelateerd aan het heilsfeit van kerst, toch relevant is voor deze tijd van het jaar – zien we dat het verleden jaar een geleden jaar is, maar dat er altijd licht van boven is. In de stal, vanuit de kersenboom, en nu, in onze barre tijden.

De laatste dagen

De laatste dagen en de laatste vragen van het geleden jaar staan voor de deur, de bomen kouder en de dromen ouder maar de verwachting nog vol gloed en kleur want wij geloven: het licht van boven is niet te doven stelt niet teleur voor alle vragen van alle dagen achter de einder achter de deur.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen