Jezus onschuldig veroordeeld. Of toch niet?

Feiten

Voor het Sanhedrin

Het strafproces van Jezus staat gedetailleerd beschreven in alle vier evangeliën. Na Zijn arrestatie werd Jezus naar het Sanhedrin gebracht. Dat bestond uit 70 oudsten. Onder hen waren oudsten die Judas had omgekocht. De voorzitter was hogepriester Kajafas. De zitting vond in de nacht plaats. Tijdens het verhoor werd Jezus bespot, bespuugd, geblinddoekt en met vuisten in het gezicht geslagen. Hem werd eerst tempelschennis ten laste gelegd. Twee getuigen verklaarden dat Jezus had gezegd dat Hij de tempel zou afbreken en in drie dagen zou opbouwen. Hun verklaringen kwamen niet overeen.

Vervolgens vroeg Kajafas aan Jezus of Hij de Christus was, de Zoon van God. Jezus zei: “U hebt het gezegd. Maar Ik zeg u: Van nu aan zult u de Zoon des mensen zien zitten aan de rechterhand van de kracht van God en zien komen op de wolken van de hemel.” (Mat.26:64) Kajafas interpreteerde dit als godslastering. Hij scheurde zijn kleding. Hij zei dat getuigen niet meer nodig waren. Daarop oordeelde het Sanhedrin dat Jezus schuldig was aan godslastering en de dood verdiende.

Voor Pontius Pilatus

Het Sanhedrin mocht volgens Romeins recht geen doodvonnis voltrekken. Daarom werd Jezus naar Pilatus gebracht. Hij was zowel hoofd van de regering als rechter. Volgens de Joodse geschiedschrijver Philo van Alexandrië was Pilatus een wrede man, die mensen zonder proces ter dood liet brengen.

Pilatus vroeg aan de overpriesters waar Jezus van werd beschuldigd. Dat was: godslastering. De overpriesters reageerden ontwijkend. Als hij geen misdadiger was, dan zou Hij niet zijn overgeleverd. Ze zeiden daarom ook dat Jezus het volk had verboden om belasting te betalen, omdat Hij zichzelf koning noemde. Dat was een ernstige beschuldiging. Wie zich voor koning uitgaf, stond tegen de Romeinse keizer op. Daar stond de doodstraf op.

Pilatus vond echter geen schuld in Hem. Zijn vrouw, die een boodschap stuurde, ook niet. Pilatus probeerde de beslissing nog over te laten aan Herodes Antipas, de koning van Galilea. Hij was op dat moment in Jeruzalem. Herodes ondervroeg Jezus en bespotte Hem, maar stuurde Hem weer terug naar Pilatus.

Vervolgens liet Pilatus de beslissing over aan het volk. Zij kozen voor vrijlating van Barabbas en voor kruisiging van Jezus. Pilatus vroeg wat voor kwaad Jezus had gedaan. Het volk riep nog harder dat Hij gekruisigd moest worden. Pilatus werd verder onder druk gezet. Hij zou problemen krijgen met de keizer. Dat overtuigde Pilatus. Hij liet Jezus geselen en gaf Hem over om gekruisigd te worden.

Juridische aspecten

Een arrestatie na omkoping door partijdige rechters, wisselende tenlasteleggingen, valse getuigen, geen bijstand van een advocaat. Geblinddoekt, met vuisten geslagen, geseling, een volksproces. Een stadhouder die Jezus onschuldig verklaart, maar Hem wel laat executeren. Het is overduidelijk dat Jezus’ strafproces de hedendaagse toets van een eerlijk proces niet kan doorstaan. Maar was het proces ook strijdig met de Joodse en Romeinse wetgeving van toen?

Joods recht

Onder het Joodse recht golden strenge procedureregels (Mishnah Sanhedrin IV). Het Sanhedrin mocht niet in de nacht, dus min of meer in het geheim, zitting houden. Een zitting op de dag vóór de sabbat of vóór een feest mocht ook niet. Jezus’ zitting was echter in de nacht, net voor de sabbat en het Paschafeest. Er moesten minstens twee eensluidende getuigen zijn (Deut.19:15 e.v.), maar in het proces tegen Jezus ontbraken die. Er moest ook grondig onderzoek worden gedaan (Deut.13:14). Kajafas vond dat niet nodig. Hij raakte buiten zinnen en scheurde zijn kleren. Ook dat was niet toegestaan (Lev.21:10). Bij veroordeling tot de doodstraf moest de uitspraak een dag na de zitting plaatsvinden, om een overhaaste beslissing te voorkomen. Jezus werd meteen veroordeeld.

Bovendien ging een verdachte vrijuit als het Sanhedrin unaniem tot een schuldigverklaring kwam. De verdachte kreeg namelijk geen advocaat van buiten. Zijn verdediging moest vanuit het Sanhedrin zelf komen. Ten minste één lid moest zich verplaatsen in het standpunt van de verdachte en hem verdedigen. Kwam het tot een unanieme veroordeling, dan ontbrak een eerlijke verdediging. Ook die regel werd geschonden, omdat zij Hem allen veroordeelden (Marc.14:64).

Romeins recht

De stadhouder bemoeide zich niet met Joodse procedures, als het Romeinse gezag maar niet werd aangetast. Joodse doodvonnissen moesten wel bekrachtigd worden door de stadhouder. Daarmee trad de stadhouder op als hoger beroep-rechter bij Joodse vonnissen. Hij kon het hele proces overdoen en zelfs gratie verlenen (Joh.19:10).

In dit geval was daarvoor alle aanleiding: er waren onduidelijke en wisselende beschuldigingen en er was geen bewijs. Pilatus verklaarde Jezus zelfs expliciet onschuldig. Hij wist dat het Romeinse recht hem geen mogelijkheid gaf Jezus te veroordelen, maar hij zwichtte voor de macht van de massa. Hij liet Hem geselen en overleveren om gekruisigd te worden, zonder formele beslissing. Ook dat was volgens het Romeinse recht verboden.

Theologische aspecten

Jezus werd onschuldig veroordeeld, in strijd met het Joodse en het Romeinse recht. Wat heeft ons dat te zeggen?

Rechtvaardige rechtspraak is een afspiegeling van Gods wezen (Deut. 16). Jezus’ strafproces is echter het schoolvoorbeeld van een oneerlijk proces. Onrecht onder het mom van recht, dat is echt verschrikkelijk (Pred.3:16 en Ps.58). Hoeveel mensen zijn er in schijnprocessen onschuldig veroordeeld en vermoord? Wat te denken van al die vervolgde christenen in Noord-Korea, Jemen en Iran? Open Doors en SDOK berichten erover. Trouw zijn aan je christelijke roeping. Ook als je daardoor onschuldig wordt veroordeeld. Ook als dat je leven kost. Wij kunnen ons daar in Nederland nauwelijks een voorstelling van maken.

Jezus werd veroordeeld op basis van één opmerking, zonder nader onderzoek. Niemand van het Sanhedrin was kritisch tegenover Kajafas. Allemaal meelopers. Eerder was Nicodemus nog kritisch (Joh.7:50-51), nu niemand meer. Ook wij kunnen snel over anderen oordelen. Een kritische en onderzoekende houding ontbreekt. Kritiekloos naar de leider. Meelopers met de schreeuwende meute. Naar verrassende tegengeluiden wordt niet geluisterd. Wat te denken van Pilatus’ vrouw die Jezus een Rechtvaardige noemt? En de berouwvolle Judas die uitroept dat hij onschuldig bloed heeft verraden? Niemand die luistert. Wij hebben ons oordeel vaak al klaar, zonder er één nacht over te slapen. Dat leidt altijd tot leed bij de ander. Soms zelfs tot onterechte veroordelingen. Hij is ons in alles gelijk geworden. Ook in het lijden aan onrecht. Hij is dé lijdende Rechtvaardige.

Jezus had Zijn veroordeling voor godslastering al voorzegd. “Ze zullen u uit de synagoge werpen; ja, de tijd komt dat ieder die u doodt, denkt God een dienst te bewijzen” (Joh.16:2). Ook Jesaja had dat voorzegd. De lijdende Knecht van de Heere. De lijdende Rechtvaardige. Gesmaad en bespuugd. Vanwege onze schuld. Maar de Heere heeft de ongerechtigheid van ons allen op Hem doen neerkomen (Jes.50 en 53).

Dat is de diepste lading van Jezus’ strafproces. Onze zonden kunnen het daglicht niet verdragen, maar Hij werd juist in de nacht veroordeeld. Hij had schuldige en omgekochte rechters, onze Hemelse Rechter is volkomen rechtvaardig. Jezus was onschuldig, wij schuldig. En dan, het wonder van genade. Hij hád geen advocaat, maar Hij ís onze advocaat (1 Joh.2:1). Hij had geen schuld, maar droeg onze schuld. Die Zelf onze zonden in Zijn lichaam gedragen heeft op het hout, opdat wij, voor de zonden dood, voor de gerechtigheid zouden leven (1 Petrus 2:24). Hij voor mij. Daarom werd Hij ten diepste toch schuldig veroordeeld. Zodat wij voor eeuwig worden vrijgesproken!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen