Globaal bekeken

Opdat we hen niet vergeten! Deze keer aandacht voor twee personen, die hun sporen hebben getrokken. In Ecclesia (Vrienden van Kohlbrugge) schreef M. den Admirant een mooi verhaal over dr. S. Gerssen (1923- 1989), ‘vriend van Israël, kenner van Kohlbrugge’. Een fragment:

In Sam Gerssens jeugd woonden er nog ruim 100 Joden in Nijkerk en omgeving. De eerste Joodse families – vooral tabakstelers – hadden zich daar al in het begin van de 17e eeuw gevestigd. Omstreeks 1650 was de Joodse gemeenschap al zo groot, dat een begraafplaats werd gekocht. De huidige Nieuwstraat heette in die tijd Jodenbreestraat. Een belangrijke Joodse familie van Italiaanse afkomst gaf in de 18e eeuw aan de plaatselijke tabaksindustrie en aan de Joodse gemeenschap een nieuwe impuls. Ook Hoogduitse Joden kwamen naar Nijkerk. In 1801 werd aan de Singel een synagoge van de Hoogduitse gemeente ingewijd. In de loop van de 19e eeuw kreeg Nijkerk naam als centrum van Thora- en Talmoedstudie. Het aantal joden, in 1809 nog 239, liep echter sterk terug tot een zestigtal vlak voor de Tweede Wereldoorlog. In de winter van 1940-1941 werd het gebruik van de synagoge gestaakt door een inval door Duitse militairen. In april 1943 werden de Nijkerkse Joden overgebracht naar het kamp Vught en vandaar gedeporteerd naar het oosten. Slechts enkelen hebben door onder te duiken de oorlog overleefd.

In het ouderlijk huis van Samuël Gerssen, op de boerderij “Nieuw Leven”, werden Joden geherbergd. Een Joodse familie Glaser, gevlucht uit Duitsland, vertoefde in 1942 drie maanden op de boerderij. Toen een lapjeskoopman het echtpaar Glaser had gesignaleerd, werd de grond te warm onder hun voeten. Sam Gerssen bracht het echtpaar op de fiets naar Garderen. Beiden hebben de oorlog overleefd. Tijdens Sams studie in Utrecht is hij bij het echtpaar in huis geweest (meneer Glaser was toen directeur van de Bijenkorf). Wat hij in de tijd van de Jodenvervolging in Nijkerk meemaakte, heeft een krachtig stempel gedrukt op het verdere leven van Samuël Gerssen. Zijn liefde voor het Joodse volk kwam in die jaren reeds tot uiting, evenals zijn verlangen om predikant te worden. Toen hij achttien was, preekte hij al op de deel van zijn ouderlijk huis.

In Wapenveld (tijdschrift over geloof en cultuur) schreef Aart Nederveen, hoogleraar toegepaste fysica aan de UvA, een prachtig artikel over Floris Cohen, leerling van de ‘vermaarde Reijer Hooykaas’. Hooykaas was hoogleraar aan de VU en in Utrecht in de geschiedenis van de natuurwe tenschappen en was in mijn studententijd (1955- 1961) van grote betekenis voor een generatie studenten met betrekking tot de vragen rondom geloof en (natuur)wetenschap. Cohen over hem:

Veelzijdig wetenschapper

‘Hooykaas was een streng gelovig christen; ik ben dat geenszins. (…) Hij kon tegenspraak, mits die een stevige feitelijke basis had, overigens best verdragen. (…) Het bijzondere van Hooykaas was dat hij op heel veel terreinen actief was. Hij was een geweldige tekstlezer; hij kende vele talen. Hij verbleef zelfs geregeld in Coimbra omdat hij, in het Portugees, veel heeft geschreven over de gevolgen van de Portugese ontdekkingen voor het wereldbeeld van Aristoteles. Voor historici van de geologie is Hooykaas ook erg belangrijk geweest. Je had dus meerdere Hooykazen, de meeste mensen wisten van de een maar niet van de ander. (…)

Hooykaas is onderbelicht gebleven, en ten dele lag dat aan hem zelf. Hij was een uitgesproken rechtlijnig mens, vaak lastig in de omgang. Met uitgevers kreeg hij het al gauw aan de stok. Tegelijk was hij een innemende man. Hij was ook bescheiden: dat hij en zijn vrouw in de oorlog onderduikers hadden geherbergd, ben ik alleen indirect te weten gekomen. Ik ben in de loop van de tijd zeer op hem gesteld geraakt.

Hooykaas was erg kieskeurig: zo zijn er maar vier mensen bij hem gepromoveerd.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen