Herbronnen

Het CDA is bezig met ‘herbronning en een duidelijke koers’, schrijft burgemeester Jos Wienen uit Haarlem in Kontekstueel van januari. In een evaluatie van de recente landelijke verkiezingen voor de Tweede Kamer brengt Wienen ook de positie van het CDA ter sprake.

Kontekstueel

We leven in een democratie. De kiezers hebben altijd gelijk, zegt een spreekwijze. Dat is natuurlijk onzin als er bedoeld wordt dat standpunten van de partijen met de meeste kiezers de goede standpunten zijn. Maar het klopt natuurlijk wel als ermee gezegd wil zijn dat het resultaat van de kiezersuitspraak volgens democratische regels bepalend is voor de verhoudingen tot de volgende verkiezingen. In een democratie beslist de meerderheid. Het pleidooi klinkt dat een partij met zoveel zetels (de PVV) ook de leiding moet hebben, in de regering moet zitten en haar standpunten moet kunnen vertalen in beleid. Dat staat nog te bezien. Democratie in ons land van minderheden is het sluiten van compromissen en het aangaan van coalities. Een partij die geen meerderheidscoalitie kan vormen, komt niet aan de macht. In 1977 was de PvdA de grootste fractie met 53 zetels en een winst van 10, maar manoeuvreerde deze partij zich buiten het kabinet. (...)

Voor het CDA is duidelijk dat de pragmatische maar kleurloze koers onder Hoekstra de kiezers niet heeft aangesproken. Dat was ongetwijfeld een belangrijke reden voor het verlies. Maar ook zal hebben meegewogen dat er twee partijen meededen die qua achtergrond en opvattingen elementen van het CDA hebben meegenomen. Een belangrijk deel van de oude CDA-achterban op het platteland en onder de boeren voelde zich onvoldoende gehoord en schaarde zich achter de BBB. En het traumatische vertrek van het meest populaire CDA-kamerlid, Pieter Omtzigt, heeft ook veel kiezers gekost. Niet eerder had het CDA concurrentie van partijen die zo duidelijk aan het CDA verwante trekken vertonen.

Wat niet goed voor het voetlicht kwam, was dat het CDA ondertussen bezig was met een herbronning en duidelijke koers. Hopelijk weet de partij deze meer authentieke christen-democratische lijn vast te houden. Dan kan ze aan relevantie winnen en ook in de toekomst nog een wezenlijke rol in de Nederlandse politiek spelen. De specifieke christendemocratische visie op de samenleving, de nadruk op gemeenschap, de erkenning van het belang van maatschappelijke verbanden, van gezin en familie tot verenigingen en organisaties, de bijzondere aandacht voor normen en waarden, en de aandacht voor kwetsbare mensen blijft ook vandaag in de Nederlandse politiek van groot belang. Ook een politiek vanuit het midden, met aandacht voor compromissen, de positie van minderheidsgroepen, en verbinding in plaats van polarisatie is allerminst overbodig. De inspiratie vanuit de christelijke traditie is daarbij van essentieel belang. Een kleurloze middenkoers is niet genoeg om burgers aan te spreken. Deze verkiezingsuitslag is niet een aanleiding om die christelijke inspiratie maar te vergeten. Met een eigen geluid en aansprekende thema’s kunnen ook christelijke partijen nog steeds grotere groepen kiezers bereiken. Je kunt je wel afvragen of een bundeling van krachten op den duur niet voor de hand ligt.

Het dramatische verlies van het CDA is een signaal dat het er met de christelijke politiek niet goed voor staat in ons land. Het is logisch dat burgemeester Wienen en velen met hem zich daarover zorgen maken. Begrijpelijk dat hij toch weer lichtpuntjes ziet, omdat de partij inmiddels bezig is met herbronning en een duidelijke koers wil varen, want ‘de pragmatische maar kleurloze koers’ van Wopke Hoekstra, de vorige politieke leider van het CDA, sprak de kiezers niet aan. Maar was een pragmatische koers de laatste decennia niet heel kenmerkend voor het CDA? De onlangs overleden CDA-prominent Van Agt lanceerde in 1974 het ethisch reveil. Dat is precies vijftig jaar geleden. Dat sloeg niet aan. Niemand heeft het er meer over. Wienen spreekt over een herbronning. Dat zal geen gereviseerd ethisch reveil zijn. Wat dan wel? Verbinding is het kernwoord, lees ik. Zal dat lukken? In onze samenleving zijn er belangen die verbinden, maar geen waarden. Iedereen moet z’n eigen keuzes kunnen maken. Inmiddels is dat ook in de kerk de ‘norm’.

Nederlands Dagblad (1)

De christelijke politiek heeft een probleem, de protestantse theologie heeft ook problemen: die van de predikantenopleiding en van het ‘verdienmodel’. Over beide zaken is commotie ontstaan. Het Nederlands Dagblad van 26 februari schrijft erover.

‘De Protestantse Kerk in Nederland is dringend op zoek naar nieuwe voorgangers.’ Zo meldde de kerk afgelopen zaterdagochtend. 28 april (de Protestantse Kerk heeft dit inmiddels gewijzigd in 21 april; red.) is aangemerkt als Roepingenzondag, met de bedoeling om dan gericht mensen te motiveren theologie te gaan studeren. De vraag is nog wel even wáár. Want later op de dag bracht het ND het nieuws uit dat de Protestantse Theologische Universiteit (PThU), de officiële predikantsopleiding van de Protestantse Kerk, geen fiat krijgt om in Utrecht de nieuwe bacheloropleiding te beginnen. De bestuurders zitten nog na te suizen van de dreun. Want er is al een pand aangekocht, de colleges van de eerste lichting zouden in september (dit betreft de masteropleiding; de bachelor zou in september 2025 starten; red.) beginnen.

Een ambtelijke commissie heeft de PThU-aanvraag beoordeeld en adviseerde de minister om niet in te stemmen met de bacheloropleiding Theologie, Cultuur en Samenleving in Utrecht. De minister volgt het advies. De afwijzing komt er kortweg op neer dat niet is aangetoond dat de nieuwe opleiding iets toevoegt aan het bestaande aanbod. Ze zou bovendien een negatief effect kunnen hebben op de dalende instroom in verwante opleidingen. En zoveel theologie-aanbod op een kluitje in Utrecht acht de minister ook onwenselijk. De Theologische Universiteit Utrecht (TUU) en de Universiteit van Humanistiek, twee collega-instellingen in de Utrechtse binnenstad, adviseerden eveneens negatief. Meer van hetzelfde, oordeelde de TUU, een verdubbeling van eenzelfde opleiding in één stad, terwijl het echt niet tot een verdubbeling van potentiele studentenaantallen zal leiden. (...) Degenen die het proces al langer volgen, krijgen de indruk dat de Protestantse Theologische Universiteit met open ogen een doodlopend steegje is in gerend.

Nederlands Dagblad (2)

En dan is er nog het verdienmodel. Elke dissertatie levert geld op. Niet voor de promovendus want die mag het laten drukken en uitgeven van zijn proefschrift uit eigen zak betalen, maar wel voor de universiteit. Die krijgt er een enorm bedrag voor. ‘Per promotie krijgen universiteiten namelijk een bedrag van de overheid, de zogeheten promotiepremie.’ ‘In 2018 bedroeg de premie 77.436 euro per promotie’ (erasmusmagazine.nl /2019/05/10/ voor-elke-promotie). Ook de theologische faculteiten lijken gevoelig te zijn voor die perverse financiele prikkel (zie ook: voxweb.nl/nieuws/nederlandtelt-veel-promovendi). Over dit verdienmodel schrijft het ND (24 februari).

‘De academische theologie is steeds meer in handen gekomen van kerkelijke opleidingen die met elkaar een vechtmarkt vormen en van professoren die misschien beter dominee hadden kunnen blijven’, constateert F.A. van Lieburg (hoogleraar Religiegeschiedenis aan de VU; red.). ‘De wetenschappelijke kwaliteitsnormen komen gemakkelijk in het gedrang. Dan krijg je proefschriften die niet alleen methodologisch aanvechtbaar zijn, maar ook inhoudelijk los staan van andere vakgebieden en van het internationale onderzoek. Dat moeten de theologen zelf niet willen, niet voor de status van hun vak en ook niet voor jonge wetenschappers die wél kwaliteit leveren.’

Dat is snoeiharde kritiek op het niveau van onze theologische opleidingen. Bovendien is het erg pijnlijk dat het erop lijkt dat ook de theologie in de greep van een verdienmodel is gekomen. Roepingenzondag, voor wie is dat eigenlijk?

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen