Poëzie

Bij ons in huis staat er soms ineens een glas te trillen. Het is altijd een wat angstige ervaring, die even doet vrezen voor iets bovennatuurlijks of paranormaals. Rustig stond het glas op zijn plek in het keukenkastje, en uit het niets is er plotsklaps dat hoge snorrende geluid.

Uiteraard weten we hoe de vork in de steel zit: resonantie. Iets daarbuiten trilt met een bepaalde frequentie, een vrachtauto met een stationair draaiende motor bijvoorbeeld, soms op grote afstand, en de trilling daarvan zorgt ervoor dat ook het glas gaat trillen.

In dit gedicht van de Duitse dichter Joseph von Eichendorff (1788-1857) is de dichter de vrachtauto, en de wereld het glas.

Treft de dichter het ‘toverwoord’, dan begint de wereld te zingen. Want, zegt Eichendorff, in alle dingen, die stilletjes aan het dromen zijn, is een lied verborgen. Om het lied tot klinken te brengen is het woord van de dichter nodig.

Dat is een mooie gedachte, een romantische gedachte ook. De dichter heeft een hoge roeping. Hij is niet maar de decorateur van de werkelijkheid, die de wereld van franje of van slingers voorziet. De dichter laat ons de wereld zien zoals ze wezenlijk is. Hij is de prins die Doornroosje voor ons wakker kust.

Afgestompt of overprikkeld als we zijn horen we heel vaak het lied niet dat in de dingen sluimert. Het is de poëzie die het ons – soms – openbaart.

Niet alleen voor dichters gaat dit op: ook prozaschrijvers, schilders en filosofen lukt het soms. ‘Dichter’ is hier niet zozeer iemand die gedichten schrijft als wel iedereen die de dingen tot zingen weet te brengen.

Ik denk aan een gedicht van de Engelse dichter G.M. Hopkins, waarin hij God eert voor het bestaan van bonte dingen (‘Glory be to God for dappled things’) zoals we die in de natuur en in de cultuur tegenkomen. De stippen op een forel, de glans van vinkenvleugels, maar ook verkaveld land en het gereedschap van een smid of meubelmaker.

Of, om het in meer traditionele woorden te zeggen: ‘Zijn gunst is verspreid op al Zijn werken’ – psalm 145:3 in de berijming van 1773. Die woorden betekenen ongetwijfeld vooral dat God zich ontfermt over alles wat Hij gemaakt heeft. Maar christenen hebben ook altijd geloofd dat het schepsel de signatuur van zijn Maker draagt. De dingen hebben hun geheim.

Volgens Eichendorff is het een woord dat het lied tevoorschijn roept. En in het treffen van precies dat woord zit ook iets van geluk, van toeval, van genade misschien. Je kunt immers iets treffen waarop je mikte, maar je kunt ook iets of iemand treffen zonder plan of program. Schrijven is hard werken om het juiste woord op de juiste plaats te krijgen, maar iedere schrijver weet dat hard werken geen garantie voor succes is. Er is altijd iets nodig wat zich aan onze beschikking onttrekt.

Ik hoop u, lezer, in deze rubriek over poëzie mee te nemen aan de hand van dichters uit binnen- en buitenland, uit heden en verleden, christelijk of niet, met als motto bovenstaande regels van Eichendorff. We willen het lied horen dat in de dingen slaapt. Het komt tot klinken als de dichter het juiste woord treft. Wij hoeven alleen maar stil te worden, en te luisteren.

Toverroede

Een lied slaapt in alle dingen Die daar dromen ongestoord, En de wereld gaat er zingen, Bij het minste toverwoord.

Wünschelrute

Schläft ein Lied in allen Dingen, Die da träumen fort und fort, Und die Welt hebt an zu singen, Triffst du nur das Zauberwort.

Joseph von Eichendorff

(vertaling: Paul Claes)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen