God so loved the world

John Stainer (1840-1901) was organist van St Paul’s Cathedral in Londen en werd later hoogleraar aan de Universiteit van Oxford. Hij componeerde zijn Crucifixion in 1886 voor het koor van Marylebone Parish Church in Londen. De Bijbelteksten zijn ontleend aan de King James Bible, aangevuld met poëtische teksten van William John Sparrow Simpson. De eerste uitvoering vond plaats op 24 februari 1887.

Bekend gezang

Het stuk duurt iets meer dan een uur en bestaat uit twintig delen. Er zijn recitatieven met teksten die rechtstreeks uit de Bijbel afkomstig zijn, aria’s voor de solisten, koordelen en koralen met meditatieve en beschouwende teksten. Heel bekend is ‘God so loved the world’, dat ook regelmatig als zelfstandig koorwerk wordt uitgevoerd. Van de koralen uit The Crucifixion zijn er twee die uiteindelijk in de Engelse gezangboeken zijn overgenomen: ‘Cross of Jesus, Cross of Sorrow’ en het slotkoraal ‘All for Jesus, all for Jesus’. In de bundel Weerklank is ook een koraal uit The Crucifixion opgenomen: Lied 163 ‘Zoon van David, om de slagen’ gaat terug op de Litany of the Passion (‘Holy Jesus, by thy Passion’). Niet afkomstig uit The Crucifixion, maar wél van Stainer is de melodie van het bekende gezang ‘Door de nacht van strijd en zorgen’ (Weerklank 231).

The Crucifixion is niet geschreven voor een kathedraalkoor en is ook zangtechnisch niet zo veeleisend als bijvoorbeeld de Matthäus of Johannes Passion van Bach. Stainer componeerde het stuk welbewust voor een tamelijk doorsnee parochiekoor. Hem stonden ditmaal niet de kenners en de fijnproevers voor ogen; The Crucifixion moest passiemuziek voor het gewone volk zijn. Die keuze heeft Stainer de nodige kritiek opgeleverd. Zo schreef de muziekwetenschapper Edmund Fellowes dat de muzikale ideeën van Stainer lijden aan extreme armoede, om niet te zeggen trivialiteit. Mogelijk vond Stainer achteraf ook wel dat hij een té diepe knieval naar het toegankelijke en volkse had gemaakt: ergens heeft hij zijn Crucifixion zelf ook als ‘rubbish’ bestempeld: rommel... Niettemin hebben andere componisten het voorbeeld van Stainer gevolgd, zij gingen ook passiemuziek schrijven die voor amateurkoren uitvoerbaar is. Denk aan John Henry Maunder, wiens ‘Olivet to Calvary’ en ‘Penitence, Pardon and Peace’ ook in ons land wel gezongen worden.

Droefheid

De tekst van The Crucifixion begint met het moment dat Jezus met Zijn discipelen aankomt in de hof van Gethsemane, waar de discipelen in slaap vallen terwijl hun Meester bidt. Dan volgen de arrestatie, het verhoor en de veroordeling tot de kruisdood. De weg naar Golgotha wordt op het orgel in klanken geschilderd met een mars. Een paar markante momenten in het stuk lichten we eruit. Na het bekende ‘God so loved the world’ volgt een duet voor de beide solisten, waarin de droefheid wordt bezongen om de pijn die de Zaligmaker moest dragen: “So Thou liftest Thy divine petition”. Hier zoekt Stainer de grenzen op in het grijze gebied tussen expressiviteit en sentiment.

Bij de meeste uitvoeringen van The Crucifixion mogen de bezoekers de koralen geheel of gedeeltelijk meezingen. En meezingen geeft een nog grotere betrokkenheid dan alleen maar luisteren. “Wonder of wonders it ever must be: Jesus, the Crucified, pleads for me!” Aangrijpend is het moment waarop de menigte “Kruis Hem” roept, meteen gevolgd door de vraag uit Klaagliederen 1:12 “Raakt het u niet, voorbijgangers?” “Is it nothing to you?”

Donkere mannenstem

Net als in de passionen van Bach wordt ook in The Crucifixion het Bijbelverhaal gereciteerd door de tenorsolist. Opmerkelijk is echter dat die vertellende rol wordt overgenomen door de bas bij de woorden ‘There was darkness over all the land’: kennelijk vond Stainer een donkere mannenstem beter passen bij de duisternis, die in dit gedeelte onderstreept wordt met lage pedaalnoten en dreigende akkoorden van het orgel. Anders dan in Bachs passionen, waar alle woorden van Christus door een bassolist worden gezongen, laat Stainer de laatste drie kruiswoorden vierstemmig zingen door de mannen van het koor. Bijzonder!

De musicoloog Jeremy Dibble schreef ergens dat de beschuldiging, dat The Crucifixion zou lijden aan suikerzoete sentimentaliteit, gemakkelijk kan worden weerlegd met een werkelijk goede uitvoering. Gaat u de komende weken ergens The Crucifixion beluisteren – wat zeker aan te bevelen is – zoek dan naar een kwalitatief hoogstaande uitvoering!

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen