Intrede in de Laurenskerk

Heeft iemand eenmaal intrede in de Rotterdamse Laurenskerk gepreekt, dan blijft hij zeven van de tien keer voor de rest van zijn leven in Rotterdam. Voormalig boekhouder Jacques Vooys (80) uit Rotterdam weet niet alles van Rotterdamse hervormde predikanten, maar wel bijna alles. Uit welke eeuw dan ook. Hellenbroek en Tukker, Brakel en Bout, Kijftenbelt en Korevaar. Laurenskerk of Prinsekerk, Hoflaankerk of Oosterkapel.
Jarenlang verzamelde Vooys hun portretten, zocht bijzonderheden op en stelde lijsten samen. In totaal gaat het om bijna 750 predikanten, van 572 van hen beschikt hij over een afbeelding. Ook van hervormd Amsterdam en Delft zette Vooys alle predikanten en hun wetenswaardigheden op een rij: nog eens 522 en 165 namen. Zeven Rotterdamse predikanten worden hier uitgelicht.

 1. Johannes Texelius
Geboren: 1637 te Schoonrewoerd. Overleden: 1726 te Rotterdam. Predikant te Capelle aan den IJssel (1663), Rotterdam (1668). In 1721 gaat hij met emeritaat.

'Zijn geschilderde portret hangt in het Schielandhuis in Rotterdam. Een man in toga, met een pruik met krullen tot op de schouders. Texelius dient de gemeente van Rotterdam een halve eeuw, waar hij in 1707 de prachtig gebeeldhouwde preekstoel van de Grote of St. Laurenskerk in gebruik mag nemen. Twaalf jaar na zijn intrede wordt hij benoemd als curator aan de Erasmiaanse School in Rotterdam. In 1687 volgt de aanstelling als hoogleraar aan de Illustre School. Later, in 1707, verwisselt hij dit professoraat voor het hoogleraarschap theologie. Hij laat een aantal gedichten na.’

 2. Petrus Hofstede
Geboren: 1716 te Zuidlaren. Overleden: 1803 te Rotterdam. Predikant te Anjum (1739), Steenwijk (1743), Zaandam-Oost (1745), Rotterdam (1749).

‘Orthodox predikant, die door de Rotterdamse vroedschap tot erehoogleraar godgeleerdheid aan de Illustre School wordt benoemd. Hij weet met mensen van allerlei standen om te gaan. Is niet alleen een van de beroemdste predikanten van zijn tijd, maar ook vurig Oranjeaanhanger. Al in Zaandam wordt hij bekend door zijn buitensporige lof in zijn Leerrede over koning Willem IV. Is een groot vijand van patriotten, van Betje Wolff en het verlichte tolerantiedenken. Is ook aanstichter van de zogenaamde Socratische oorlog, die de Republiek danig in beroering brengt, omdat hij de gedachte dat heidenen door een deugdzame levenswandel de hemel zouden binnengaan als godslasterlijk bestrijdt.’

3. Jan Kraijenbelt
Geboren: 1837 te Woerden. Overleden: 1907 te Den Haag. Predikant te Baambrugge (1861), Heemstede (1866), Alkmaar (1870), Rotterdam (1879). In 1902 gaat hij met emeritaat.

‘Ds. Kraijenbelt Wzn. is in zijn tijd een van de bekendste predikanten van Rotterdam. Als hij preekt verdringen zich grote scharen om de kansel. Tijdens een doopdienst ’s avonds doopt hij eens 73 kinderen. Hij heeft sprekersgaven, is op de kansel zeer beweeglijk en bezit de gave om door zijn prediking op de mensen beslag te leggen. Ook door zijn markante uiterlijk en zijn mooie, ver dragende stem boeit hij. Tegen veler verwachting in gaat hij niet mee met de Doleantie in 1886. Ds. Kraijenbelt is een reislustig predikant. Hij bezoekt driemaal Palestina, wat resulteert in het boekwerk Het Heilige Land.’

4. Maarten van Grieken
Geboren: 1875 te Woerden. Overleden: 1949 te Oosterbeek. Predikant te Nieuwerkerk aan den IJssel (1900), Ameide en Tienhoven (1902), Delft (1910), Rotterdam (1920). In 1940 gaat hij met emeritaat.

‘In Rotterdam bevestigt ds. S. van Dorp hem als predikant van de Grote of St. Laurenskerk. Een rijzige gestalte, breed in de schouders, met een weelderige grijze haardos. In de kring van zijn collega’s is hij gezien. Als pastor is hij nogal nuchter, misschien te nuchter. Erkent later dat zijn ijveren voor allerlei dingen vaak ten koste van het gemeentewerk gaat. Door zijn inspanning breidt het aantal hervormde scholen in Rotterdam aanmerkelijk uit. Ook aan de opleiding van christelijk onderwijzend personeel werkt hij als leraar dogmatiek en kerkgeschiedenis. Als de Gereformeerde Bond in 1906 wordt opgericht, neemt hij plaats in het hoofdbestuur. Al spoedig is er de controverse met prof. Hugo Visscher, die eindigt met diens vertrek, waarna ds. Van Grieken zijn plaats als voorzitter inneemt, vanaf 1909 tot zijn emeritaat.’

 5. Pieter van Toorn
Geboren: 1882 te Overschie. Overleden: 1953 te Rotterdam. Predikant te Sprang (1908), Oud-Beijerland (1911), Leerbroek (1912), Rotterdam (1913). In 1944 gaat hij met emeritaat.

‘Een innemende man met een rijk Evangelie. Geen kampvechter, maar een man des vredes. Hij is de eerste gereformeerde-bondspredikant in Rotterdam. Bij de intrede in de Laurenskerk moet de politie eraan te pas komen, er wordt bijna gevochten. Zolang ds. Van Toorn de enige bondspredikant is, zijn de kerkdiensten zeer druk bezocht. Als in 1917 ds. S. van Dorp naar Rotterdam komt, trekt deze met zijn wat allegorisch getinte, bevindelijke prediking meer kerkgangers. Dat levert geen animositeit tussen beide mannen op, dat past niet bij ds. Van Toorn. Om gezondheidsredenen gaat hij vervroegd met emeritaat.’

6. Abraham Rutger Rutgers
Geboren: 1883 te ’s-Gravenhage. Overleden: 1942 te Dachau. Hulpprediker te Dusseldorf (1908-’09), predikant te Tubbergen (1910), Lochem (1914), eervol ontheven in 1919. Predikant te Usselo (1921), te Rotterdam (1932).

‘Ethisch predikant met een strijdbaar karakter. Net als zijn leermeester prof.dr. A.J.Th. Jonker houdt het lijden hem bezig. Boven zijn bureau hangt de tekst: ‘Gij, lijd verdrukking als een goed krijgsknecht van Jezus Christus.’ In zijn preken wordt hij niet helemaal gevolgd; velen vinden hem somber. Al jong is hij antimilitarist, maar in 1938 bekeert hij zich daar radicaal van. Al in 1933 protesteert hij met andere theologen tegen de Jodenvervolging in Duitsland. Na de inval van de Duitsers hekelt hij vanaf de kansel fel alle onrecht van de bezetters, en bidt steevast voor Joden en voor de Koningin. In 1941 wordt hij gearresteerd en in Scheveningen gevangen gezet. In Dachau overlijdt hij na een halfjaar. ‘Hij was de beste van ons allemaal’, verklaart zijn ethische collega M.J.C. Visser van de Prinsekerk, als hij over Rutgers’ overlijden hoort.’

 7. Hette Gerrit Abma
Geboren: 1917 te Wouterswoude. Overleden: 1992 te Putten. Predikant te Driesum (1941), IJsselstein (1944), Rotterdam-Delfshaven (1948), Monster (1955), Putten (1959). Is van 1963 tot 1981 lid van de Tweede Kamer voor de SGP, en van 1981 tot 1986 lid van de Eerste Kamer.

‘Zeven jaar staat ds. Abma in Rotterdam-Delfshaven, dat vandaag over één, maar in zijn tijd over vier kerkgebouwen beschikt. Deze zitten vol als ds. Abma er preekt. In Delfshaven wordt hij lid van de SGP en gaat spreken voor kiesverenigingen, terwijl de meeste van zijn collega’s de ARP steunen en hijzelf uit een CHU-traditie stamt. Jaren later wordt hij voor de SGP Tweede Kamerlid. Dominee in de politiek, al blijft hij zondags preken. Een strijdbaar man, maar niet dogmatisch.’

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen