Transcendente Meditatie

Een lezer maakte mij in een persoonlijk gesprek erop attent dat transcendente meditatie niet te rekenen valt bij oosterse sekten en stromingen. Hij heeft gelijk. Toch is de opkomst van de transcendente meditatie niet los te zien van het binnenstromen van allerlei oosterse invloeden in onze westerse leefwereld.

TM

Wat is transcendente meditatie?

Een kleine twintig jaar geleden is in India een beweging opgekomen die transcendente meditatie wordt genoemd, afgekort TM. Transcenderen is: uitsteigen boven de stoffelijke wereld en boven datgene dat we kunnen waarnemen, eventueel opstijgen tot het goddelijke, tot God. Meditatie is de typische vorm van oosterse religieusiteit: het naar binnen keren van de ziel tot zichzelf en tot de bron der gedachten. Transcendente meditatie wil dus zeggen: de meditatie die de mens doet uitstijgen boven de dingen van deze wereld en die zich richt op het innerlijk van de mens, op de bron van zijn gedachten. Of, naar de woorden van de stichter van TM: (de lezer vergeve me de moeilijke zin): 'Transcedente meditatie is een techniek met behulp waarvan het bewustzijn steeds fijnere 'denkvlakken' kan bereiken, totdat de oorsprong van het denken, het onbegrensde reservoir van energie en scheppende intelligentie bereikt is; op deze wijze worden de mogelijkheden van het bewustzijn vergroot en de mens kan zijn mogelijkheden op elk gebied van het denken en handelen ten volle benutten'. Populair zou men kunnen zeggen: De transcendente meditatie is een geestelijk trimprogramma.

Stichter

Stichter van TM is een zekere Maharishi Mahesh Yogi, 'n langharige en rijk-bebaarde guru, afkomstig uit het Himalaya-gebergte in India. Deze stichtte zijn beweging in 1950 in Madras in India onder de naam 'Geestelijke Vernieuwingsbeweging' en wist in korte tijd een wereldomspannende organisatie op te bouwen. De eigenlijke naam voor TM is 'Wetenschap der Creatieve Intelligentie'.

Maharishi tracht de oosterse meditatie in te bouwen in de westerse leef-en denkwereld, ervan uitgaande dat de transcendente meditatie de oplossing is voor alle innerlijke spanningen in de mens en in de gehele wereld. Ongeacht tot welke religie men behoort, ongeacht of men al of niet religieus is, transcendente meditatie geeft de mens innerlijke rust. Regelmatig mediteren, zegt één van de geestelijke leiders, leidt tot grotere harmonie en stabiliteit in het leven, tot groeiende vrijheid ten opzichte van de gebeurtenissen en omstandigheden. Citaat: 'Spanningen die geest en lichaam vermoeien en belasten verdwijnen op een natuurlijke wijze, waardoor een zuiver functioneren van het zenuwstelsel mogelijk is. De diepe rust die TM schenkt en die ook na een kwartier mediteren nawerkt, maakt de menselijke aktiviteit dynamischer, creatiever'. Een engels tijdschrift meldt dat de meditatie-methode van TM een gunstige invloed heeft op hoge bloeddruk, en dat de methode waardevol is bij de behandeling van drugge­bruikers; de drang naar verdovende middelen en alcohol neemt af.

Maharishi's gedachten trokken en trekken grote aandacht bij wetenschapsmensen over vrijwel de gehele wereld. Wetenschap, onderwijs, gezondheidszorg, kortom de gehele samenleving zou bij een verdere verbreiding en beoefening van TM baat vinden. Maharishi sprak op een bijeenkomst van de Vrije Universiteit in Amsterdam waar zijn gedachten positief werden ontvangen. Een rector van een scholengemeenschap pleit voor het laten beoefenen van TM door scholieren. Hij zou het willen zien opgenomen in het lesrooster.

Maharishi weet te vertellen, dat uit officiële cijfers is gebleken, dat tal van steden waar één procent van de bevolking aan TM doet, het misdaadcijfer daalde. Als slechts één procent van de bevolking van een plaats, provincie of stad mediteert, verdwijnen alle problemen als sneeuw voor de zon, aldus Maharishi. Daarom is het te begrijpen dat TM wel is genoemd: de wetenschap tot verbetering van de kwaliteit van het leven.

Methode

Om zijn meditatie-methode te verduidelijken gebruikt Maharishi een beeld: elke gedachte van de mens ontstaat in zijn diepste bewustzijnslaag zoals een luchtbel ontstaat op de bodem van de oceaan: die bel wordt al groter en groter tot ze aan de oppervlakte van het water verschijnt. De mens is als een oceaan vol gedachtenbellen. TM keert nu dit proces om en tracht de 'gedachtenbel' te vatten in steeds diepere lagen van het bewustzijn. Zo keert de mens steeds dieper in tot zichzelf en tot de bron van zijn gedachten. Overschrijdt hij deze bron dan komt hij aan in de 'transcendente toestand van het zijn'.

Hoe vindt dit mediteren plaats? Iemand die TM wil beoefenen krijgt van zijn leraar een mantra. Een mantra is een formule of een bepaald woord, die door de TM-beoefenaar tijdens het mediteren vele malen herhaald moet worden. Hij ontvangt deze formule of dit woord van zijn leraar en houdt het strikt geheim. Zo ontspannen mogelijk neerzittend zegt hij de mantra vele malen luid op, dan zachter en zachter, dan denkt hij het alleen nog maar, om zich tenslotte over te geven aan het ritme dat het opzeggen, denken etc. van de mantra met zich meebracht. Door dit ritme (en dat is het hele geheim) keert de mens steeds dieper in in de lagen van zijn bewustzijn tot de bronnen van zijn gedachten. 'Als een geestelijke stoeltjeslift draagt de mantra de mediterende steeds verder in zijn bewustzijnsgebieden' schreef iemand van TM. Gevolg is: 'men wordt rustiger, er komt meer ordening, het zenuwgestel wordt stabieler, men blijkt allerlei spanningen beter te kunnen verwerken; het gaat de mens als het ware in alles beter'. Een folder over TM laat grafieken zien waaruit blijkt dat de beoefenaar van TM sneller kan reageren, een hogere intelligentie ontvangt, grotere weerstand heeft tegen vele ziekten enz.

Aanhang

In een paar jaar tijds heeft TM zich sterk uitgebreid. Men schat het aantal beoefenaars van TM op een kleine één miljoen in de gehele wereld. Veel sensatie bracht het teweeg, toen ook de Beatles in 1968 met hun vrouwen en vriendinnen naar India trokken om daar onder leiding van Maharishi het mediteren te beoefenen. Inmiddels is Maharishi naar Amerika vertrokken en stichtte daar in Californië de Maharishi-Universiteit, een complex van 72 gebouwen. Zijn aanhang vond hij voor een groot deel onder studenten. In Bremen in Duitsland werd in 1967 een 'Academie voor Persoonlijkheidsvorming' opgericht. Ongeveer 400 leraars onderrichten in Duitsland de TM en naar schatting 50.000 volgelingen beoefenen elke morgen en avond (steeds ongeveer een kwartier) de meditatie om nieuwe energie en kracht op te doen. En dat terwijl de kosten niet gering zijn: ongeveer ƒ 300, — per persoon voor een cursus. De miljoenen, die Maharishi op deze wijze heeft ontvangen, heeft hem de nodige kritiek en vijandschap bezorgd.

Ook in ons land heeft TM ingang gevonden. Naar de laatste gegevens zijn er in ons land 13 centra waar TM wordt beoefend. De beweging is groeiende, met name vanuit Twente.

Na een eerste kennismaking volgen onder leiding van een leraar enkele cursussen waarop de techniek van het mediteren wordt bijgebracht; daarna mediteert iedervoor-zich thuis verder met maandelijkse begeleiding vanuit het centrum. Aanhangers van TM zijn ervan overtuigd dat, als hun beweging een massaal karakter zou krijgen, de misdaad zou afnemen, de werkeloosheid zou dalen, de mensen gelukkiger zouden leven, enz

Wereldplan 

Ik meen dat met TM machten kunnen opkomen, waarvan, als deze zich doorzetten, de gevolgen niet zijn te overzien. Welke invloeden gaan er van deze meditatie-methode uit? Welke ideologische en religieuze beschouwingen blazen hun partij mee? 'TM is de wetenschap om de kwaliteit van het leven te verbeteren en de oeroude problemen van de mensheid nog in deze (!) generatie op te lossen', lees ik ergens. 'Ze is het heilsmiddel voor de zieke planeet aarde'. Daarom is er door Maharishi een wereldplan opgesteld dat als doel heeft de mens, de regeringen, het onderwijs, de maatschappij enz., 'tot volle ontplooiing' te brengen. Dit wereldplan heeft bijna messiaanse trekken. Maharishi heeft namelijk uitgerekend, dat als 1% van de wereldbevolking TM zou beoefenen de samenleving zou overgaan van een toestand van wanorde (die er nu is) naar een toestand van volmaakte harmonie, en blijvende wereldvrede. Rekent u even mee? De wereldbevolking is momenteel 3, 6 miljard mensen. Als er 3600 wereldcentra komen voor telkens 1 miljoen mensen, en elk wereldcentrum leidt 1000 leraren op dan komt het grote einddoel in zicht. 1972 is het Jaar van het Wereldplan, 1973 het Jaar van Aktie, 1974 het Jaar van Succes, 1975 het Jaar van Vervulling. De lezer begrijpt nu ook waarom Nederland 13 centra telt: de bevolking van Nederland is immers 13 miljoen.

Optimisme

TM is geen religie, evenmin een sekte, dat zij toegegeven. TM is wetenschap, althans, zo dient ze zich aan. Toch is het zeer de vraag of TM wel is los te maken van zijn Boedhistische en Hindoeïstische achtergronden, en er geen grenzen worden overschreden.

We missen bij TM namelijk de behoefte aan een Verlosser. TM gaat uit van een optimistische mensbeschouwing, die niet peilt de diepten van de zonden van de mens en de gevolgen daarvan in de wereld. Ook hier spelen gedachten mee, evenals in alle oosterse religies, dat de mens zichzelf heeft te verlossen en vanuit deze zelfverlossing hoop mag verwachten voor de wereld. We zitten op hetzelfde spoor als het spoor van het Humanisme uit de vorige eeuw: Bouw scholen en ge kunt de gevangenissen afbreken.

Overigens, vindt TM zo grote aanhang omdat er in onze gejaagde tijd geen tijd over is voor bezinning op de hogere waarden van het leven? Christelijk gezegd: vinden we in onze jachtige tijd nog tijd voor bezinning, Schriftlezing en gebed? De hand gaat in eigen boezem. Tegenover TM kunnen we alleen zetten de woorden van Jezus: Komt allen tot Mij die vermoeid en belast zij en Ik zal u rust geven.

Wapenveld

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen