Globaal Bekeken

'Het bovenstaande opschrift is ingegeven door de verschijning van de tweedelige uitgave: Hoe het lutherde in Nederland. Ik geloof dat het goed is dat ze er gekomen is. Want we zijn toch ook met de luthersen samen op weg, al worden zij in gesprekken over deze zaak niet altijd genoemd. Dat is wel een beetje te begrijpen omdat veel hervormde en gereformeerde kerken geen lutherse gemeente naast zich hebben. We vergaten ook wel eens, en ik vermoed dat velen het zelfs niet weten, dat de lutherse kerk de grootste protestantse kerk in de oecumene is. Wat nog belangrijker is: calvinisten en lutheranen zijn broeders en zusters van hetzelfde huis! En behoren die als zodanig dan ook niet samen te wonen? ! In Woerden, waar de oudste lutherse gemeente van ons land is - Jan de Bakker, in 1525 in Den Haag geworcht en verbrand was priester in de nu hervormde Pieterskerk aldaar - stond men in de eerste tijd na de reformatie nog al scherp tegenover elkaar Maar men besefte wel dat dat toch niet mocht. Daarom besloot de synode van de gereformeerde kerken die in augustus 1604 in Woerden vergaderde, dat de preses der synode een gesprek zou aangaan met ds. Glaserus van de lutherse kerk aldaar, daar, zo luiden de notulen der synode, zij niet van gevoelen was, "dat tusschen haerlieden ende ons nemmermeer geene vereeninghe en soude connen vallen... alsoo die gevallen is in Polen ende Russen".

Het is daarom dat ik de aandacht vestig op de genoemde uitgave. Het eerste deel verscheen in 1994. Daarin werd de geschiedenis van 27 lutherse gemeenten beschreven. De overige gemeenten staan nu in het tweede deel, o.a. die van de Woerdense gemeente. Ondergetekende mocht deze beschrijven. Wat hem het meest opviel was dat de grote geestelijke stromingen niet bij bepaalde kerkmuren halt houden. Beide kerken werden bijvoorbeeld tegelijk beïnvloed door de Verlichting, de een meer, de ander minder In beide kerken werd na de Tweede Wereldoorlog een bewuste terugkeer en beleving van de reformatorische beginselen beoogd. In beide kerken kwam er eveneens meer aandacht voor de oecumene en de wereld buiten de kerk. Tevens meer bezinning op de liturgie. Ook een bepaalde verschuiving in ethische opvattingen. Eveneens deed de emancipatie haar invloed gelden.

De uitgave van beide delen is zonder meer prachtig te noemen. Mooi papier, fijne illustraties. De redactie bestaat uit drs. Th. A. Fafié te Haarlem en docent "godsdienst" en "maatschappijleer" van het Herbert Vissers College te Nieuw-Vennep, K. G. van Manen, docent geschiedenis en staatsinrichting aan het Johannes Fontanus College te Barneveld en J. L. J. Meiners, die journalistiek en theologie studeerde en medewerkte o.a. aan de zesdeachtste druk van de grote Winkler Prins. Het boek kost - hoe is het mogelijk - slechts            f 24, 50 per deel. Sponsors maakten dat mogelijk. Prachtig!!!. Het werk is te verkrijgen bij de boekhandel en bij de Stichting Lutherse Uitgeverij en Boekhandel, Jan de Bakkerstraat 13-15, 3441 ED Woerden.

P.S. Ik noem het beslist een vondst dat op de voorpagina van het eerste deel een prachtig portret van Luther staat en op die van het tweede deel een fraaie afbeelding van zijn vrouw Catharina von Bora.'

Bij een opruimbeurt van het archief van de Gereformeerde Bond, dat rijk is aan oude brochures, troffen we een geschrift van R. C. Verweijck, gedateerd 15 november 1920, over 'Abraham Kuyper in Jezus ontslapen, 'geboren 29 oktober 1837, overleden 8 november 1920'. Hier volgt een stukje eruit, getiteld 'Op de begraafplaats', in verheven bewoordingen gesteld:

'Honderden reeds hadden zich te noen een bescheiden plaats om den grafkuil verzekerd. Eén blik over den akker en de toen reeds talrijke schare schonk hier de overtuiging, dat het plechtig. stil, vol eerbied zou gaan.

Treffelijke maatregelen van orde door politie van het Rijk en der gemeente Loosduinen, in gevolge de gegeven bevelen van Loosduinen's Burgemeester, Mr Dr H. W. Hovy, zorgden er voor, dat van den aanvang af ieder op zijn plaats - toegang kreeg tot de rouwceremonie. En de directie, de opzichter en het personeel der begraafplaats hadden met inderdaad economischen blik hun terrein overzien, gedeeld en afgepaald.

Een carré, rondom den grafkuil, wachtte den rouwstoet, de mannen van autoriteit en de intiemste vrienden en vriendinnen der familie Kuyper.

Daaromheen strekte zich uit een wijde ruimte, die zich omstreeks half 2 vulde met de naar schatting drie duizend broeders en zustes, die gezamenlijk uit de Zuiderkerk naar het graf optogen.

En dan de vlakte - een gezicht schier wijd, zou met eenige vertooning te zeggen zijn - die zich vulde met al maar meer en dichter rijen van belangstellenden.

Men zegt, dat er tienduizend menschen moeten aanwezig zijn geweest.

En was daarin nu éénige orde te houden? Niemand, die er getuige van is geweest, zal het ons tegenspreken, als we het met één enkelen korten zin zeggen:

Daar is géén oneerbiedigen voet op eenige grafzerk of graszode gezet.

De ter-aarde-bestelling van het lijk van Doctor Kuyper was een sobere, intieme, een plechtig-eerbiedige bijzetting. Een puriteinsche, een Calvinistische uitvaart.

Neen - zóó was het niet! Natuurlijk niet! Maar wij dachten aan het tafereel der Heilige Schrifture: "Alzoo stierf Mozes, de knecht des Heeren. En Hij begroef hem in een dal."

Zóó rustig - zóó plechtig - zoo vol eerbied was het Stilte ruischte er over den doodenakker. Uit het fluisteren van den herfstwind van den vaalgrauwen nevelmorgen was het als zong één tere stem:

Over zoden, over zerken
Ruischt ons droeve vriendenlied.
Die hier rusten van hun werken.
Sluim'ren voort - en hooren 't niet.

Leven, leven, duurzaam leven
Kiemt op d'akker van den dood:
d' Eeuwige dag is ons gegeven.
Weldra rijst het morgenrood.

Terwijl aan den einder de rijen al dichter werden, schreden naar het centrum autoriteiten en officieele personen aan. Langs de rechterzijde van het vierkant stelden zich de studenten der Vrije Universiteit op. Links vonden de deputaties een plaats. Tegen de achterzijde plaatsten zich de Ministers der Kroon, leden van de Eerste en Tweede Kamer en andere officieele personen. (...)

Omstreeks kwartier over tweeën kondigde de bel van de begraafplaats de aankomst van den stoet aan. Tegen half drie schreed de stoet voorwaarts in de laan, die naar het geopende graf voerde. Allen ontblootten het hoofd. Voorop gingen de boden der Kamers en de huisknecht van Dr Kuyper, daarna volgde de baar, gedragen door studenten van de Vrije Universiteit. In den volgenden stoet liepen de vertegenwoordigers der Koningin en der Koningin-Moeder vóóraan, waarachter de familie van den overledene schreed.

De kist werd, onder doodsche stilte, door de studenten op het grafraam geplaatst.

                                                                        ….

Er kwam ook een klein geschriftje over Guido Gezelle te voorschijn van de hand van J. R. Gallenbach. Hier volgt het begin:

'Het Vlaamsche Meiekind, geboren den len Mei 1830 te Brugge, Guido Gezelle, is een juweel met zooveel facetten, dat het niet mogelijk is in het korte bestek van dit boekje een beeld van hem te teekenen dat den ganschen mensch ons toont.

Vlaming vol liefde voor zijn land, priester met een teeder, waarachtig priesterlijk hart, taalkundige, die het oor te luisteren legde bij den boer op zijn akker, bij het kind in zijn spel, bij den grijsaard met zijn herinnering van oude overlevering vol volkswijsheid; paedagoog van buitengewoon talent; waar zullen wij hem aanvatten?

Zelfs als wij ons zouden beperken tot den dichter, dan nog rijst de vraag: wien wilt ge zien? Den Vlaming die wenscht:

Machte mij dat nieuws gebeuren,
dat ik zage wel en wis,
Vlanderen 't Waalsche wambuis scheuren,
daarin 't nu genepen is!

En die ondanks alles er zeker van is:

Men zegt dat 't Vlaamsch te niet zal gaan
't en zal!
dat 't Waalsch gezwets zal boven slaan:
't en zal,
dat hopen, dat begeren wij:
dat zeggen en dat zweren wij:
Zoolang als wij ons weren, wij:
't en zal! 't en zal!! 't en zal!!!

Zullen wij luisteren naar den persiflages dichtenden politicus, die achter den naam "Spoker" zich verschuilt? Of naar den humorvollen volksdichter? Gaat ons hart uit naar den natuurdichter, die niet alleen 't ranke riet hoort ruischen, maar ook kent de

vogelkens uit allen landen,
vogelkens van allen standen,
vogels kort en vogels lang,
vogels met of zonder zang

Gij moogt hoog, kort, lang, smal, breed zijn,
gij moogt alleszins gekleed zijn,
in 't fluweel of in 't satijn of in donzig hermelijn

Zanggebroeders uit het woud
met uw talen duizenvoud:
Gij, die kwinkt en gij die kwedelt.
Gij, die schuifelt en die vedelt.
Gij, die neuriet, gij die tiert,
Gij, die piept en tiereliert.

Of trekt ons aan de Christen-dichter, die achter en boven alles God ziet, neervalt In aanbidding voor den Eeuwige; Hem klaagt den nood zijns harten en juicht om Zijne heerlijkheid? 't Best is wellicht dat wij ons laten leiden door "Adoremus". Gezelle was een biddend mensch, een mensch die de ontmoeting met God zocht. Wij hooren dat in zijn natuurgedichten, leder kent de schrljverkes, die "den heiligen name van God" schrijven en het ruischende riet dat hem doet vragen:

O Gij, die zelfs de kranke taal
bemint van eenen rieten staal,
verwerp toch ook mijn klachte niet; Ik! arme, kranke, klagend rletl

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen