Boekbespreking

Gert H. Kuijt: De schaduw van drie sterren, uitgave Oosterbaan en Le Cointre, Goes, 245 blz., prijs ƒ 34,–.
De naam van de schrijver en de titel van het boek zullen insiders vrij snel op het idee brengen waarover het gaat. Inderdaad: de oudste zoon van de heer P. Kuijt schrijft over zijn vader en diens levenswerk. Hoofdpersonen zijn o.a. ene Gerard, alter ego van de schrijver en 'de heer Van Nieuwlande' met wie 'vader Kuijt' wordt bedoeld. Zoon Gert verheerlijkt zijn vader niet. Integendeel, zou ik bijna zeggen, hoewel er ook wel enig respect voor zijn vader in doorklinkt. Maar het woord 'schaduw' geeft aan wat door de schrijver wordt bedoeld. Allemaal mooi en prachtig, die school en die opleiding en die positieve gevolgen voor het reformatorisch volksdeel tot op de dag van vandaag. Maar wij, mijn moeder en wij als gezin, wij hebben voor een belangrijk deel het gelag betaald. Een man die over de rug van zijn vrouw alle vrijheid claimde om zijn levenswerk op te zetten en uit te bouwen. En ik, oudste zoon Gert, die als het boegbeeld van vader Kuijt gedwongen werd het onderwijs in te gaan waar ik met groeiende tegenzin in werkzaam raakte.
Wat is de betekenis van dit boek? Het geeft aan allen die van het begin af aan betrokken waren bij 'De Driestar' veel herkenbaars, ook al zullen er onder hen velen zijn die de toon van zoon Gert tegenover vader Kuijt onaanvaardbaar negatief vinden. Ter verdediging van de zoon valt te zeggen dat het toch wel te begrijpen is dat kinderen van een vader met zo'n ideaal veel te kort kwamen aan vaderliefde en aandacht. Het boek geeft bovendien een zeer herkenbaar beeld van het opvoedingsklimaat in het gereformeerd-orthodoxe deel van ons volk. Wie zelf in na-oorlogse jaren is groot geworden in hetzelfde milieu als de schrijver, ervaart de lezing van dit boek als een spiegel waarin hij veel van eigen ervaringen herkent. Ik noem: een vaak autoritaire vader en een onderdanige moeder, verdrongen seksualiteit met alle frustraties vandien, een groepscultuur met vaststaande patronen, intimidatie aan de hand van bijbelteksten, geen vrije ontplooiing van het kind en een onderdrukkende kerkcultuur compleet met sancties. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de gereformeerde gezindte daar altijd heel sterk in is geweest en dat dit klimaat nog lang niet voorbij is. Het is heel sterk de wereld van 'wij en de anderen', waarbij de 'wij' het goede hebben bewaard en 'de anderen' absoluut verkeerd zitten. En hoe rechtser je dan in de orthodoxie staat, des te groter die groep 'anderen' wordt en des te kleiner de 'wij' zijn die overblijven. Ik vind dat Gert Kuijt van die wereld toch een aansprekend en waarheidsgetrouw beeld geeft, ook al zal het bij sommigen pijnlijk overkomen.
Waar ik moeite mee heb, is het volgende. Is het fair zo'n kritisch boek te schrijven over je vader en diens levenswerk, terwijl deze al een aantal jaren geleden is overleden en de vrouw van deze vader, schrijvers eigen moeder, nog leeft. Wat is daar uiteindelijk de zin van? Ik kan me de reeks frustraties van de schrijver best wel indenken, maar ethisch blijf ik met de nodige moeite en gêne zitten na het lezen van dit boek. Daarvoor heb ik toch de nodige achting en respect gekregen en bewaard voor het levenswerk van dhr. P. Kuijt. Hij was een gegrepene die ondanks ook onbegrip en tegenstand in zijn eigen kring heeft doorgezet en een opleiding heeft mogen helpen oprichten waar een belangrijk deel van de gereformeerde gezindte tot op de dag van heden de vruchten van plukt. En schaduwen kleven er aan ieders werk, zelfs als er sterren schitteren.
J. Maasland

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen