Gewoon wordt bijzonder

In de tabernakel staat het wasvat achter het brandofferaltaar. Na de verzoening door Lamsbloed volgt de heiliging door het water van Gods Woord. Heiligheid en reinheid zijn kernwoorden in het boek Leviticus.

Gedemocratiseerde heiligheid

De gedragsregels gelden niet slechts voor een selecte groep van priesters. God verlangt dit van heel het volk op alle terreinen van het leven. Leviticus 19:2: ‘Spreek tot heel de gemeenschap van de Israëlieten, en zeg tegen hen: Heilig moet u zijn, want Ik, de Heere, uw God, ben heilig.’ Gedemocratiseerde heiligheid, noemt rabbijn Jonathan Sacks dat. Zo leert de Heere Jezus óns in het Onze Vader als eerste ‘Uw naam worde geheiligd’ te bidden.

We letten in dit artikel met name op twee gedeelten. In Leviticus 11-15 ligt de nadruk op rituele reinheid naar God toe en in Leviticus 18-22 op ethische heiligheid naar de naaste toe.

Uitgespuwd

Een kerntaak van de priesters is morele grensbewaking. Gods volk moet onderwezen worden in het onderscheid tussen heilig en profaan, rein en onrein (Lev.10:10; 20:25). Alles wat de grens overschrijdt of vervaagt, verhindert de toegang tot de Heere.

Ik noem een paar voorbeelden uit Leviticus 18. Bewaak de grens tussen: man en vrouw (geen homoseksuele praxis), ouders en kinderen (geen incest), mens en dier (geen bestialiteit), en mijn partner en die van een ander (geen overspel). Wie de grens overschrijdt, ontheiligt Gods Naam. Wie niet koosjer leeft, zal door het land worden ‘uitgespuwd’ (Lev.20:22).

Grensvervaging geldt ook voor het vermengen van tweeërlei zaad en het kruisen van vee. Kreeften zijn onrein voedsel omdat ze in het water leven maar ook op het land kruipen.

Leviticus is een holiness code dat de grenslijnen aangeeft. Zoals God scheiding maakte bij de schepping tussen licht en donker, dag en nacht, zo moet Zijn volk weten te onderscheiden tussen geoorloofd en verboden.

Liefdesrelatie

Van de vijf boeken in de Torah komt het sleutelbegrip heiligheid (qadosj) het meest in Leviticus voor (152 keer). Een paar kenmerken.

Wanneer God Israël oproept om een heilige natie te zijn, klinkt de huwelijksmetafoor hierin door. Bij heiligheid dienen we allereerst te denken aan een huwelijk. Bruid en bruidegom zijn apart gezet van alle anderen en toegewijd aan elkaar. Israël was door God van de heidenvolken afgezonderd om als bruid geheel van en voor Hem te zijn. De liefdesrelatie is bezegeld op de Sinaï: Ik ben de Heere, uw God, en jullie zijn Mijn volk.

Leviticus 20:26 zegt het zo: ‘U moet heilig voor Mij zijn, want Ik, de Heere, ben heilig. Ik heb u van de volken afgezonderd om van Mij te zijn.’ Zonder liefde verwordt heiligheid tot kille strengheid. Wat mooi dat op een leven voor de Heere de priesterzegen rust. As the more holy we are upon earth, the more happy we must be.

Epicentrum

In Leviticus worden verschillende redenen voor heiligheid opgesomd. Het volk moet heilig zijn omdat zijn God heilig is (19:2), omdat het volk door de Heere afgezonderd is (20:26), omdat het de Heere Zelf is Die hen heiligt (21:8) en opdat Hij dan in het midden van de Israëlieten geheiligd wordt (22:32). God wil in Zijn volk iets terugzien van Hemzelf. Je bent niet alleen geschapen naar Gods beeld, maar ook geroepen Zijn beeld te vertonen. Wij willen worden als Hij.

Opmerkelijk detail: in heel Leviticus wordt qadoosj volledig gespeld als het op God slaat en onvolledig gespeld (met één ‘o’ in plaats van twee) als het om Israël gaat. God is volmaakt heilig, Zijn kinderen (nog) niet.

In het kernhoofdstuk Leviticus 16 vinden we het epicentrum van qadoosj qua tijd, ruimte en persoon. De hogepriester, als de heiligste man, gaat het met offerbloed het heilige der heiligen binnen op de heiligste dag van het jaar: Jom Kipoer.

Quarantaine

De reinheidswetten zijn niet in de eerste plaats gegeven om hygiënische of medische redenen, maar om geestelijke redenen. Het gaat niet over schoon of vies, maar over geschiktheid om voor God te kunnen verschijnen in het heiligdom. Grondregel erachter is dat de hoogste bron van onreinheid de dood is, en dat past nooit en te nimmer bij de levende God. Een aantal onreinheden op een rij. In Leviticus 11 worden bepaalde dieren verboden voor consumptie, zoals roofdieren of nachtdieren. Eet alleen koosjer voedsel, want Man ist was Man isst (men is wat men eet).

In Leviticus 12 worden kraamvrouwen onrein genoemd. Bloedverlies is levensverlies en doet denken aan de dood. Het maakt tijdelijk ongeschikt om tot God te komen. Melaatsheid (Lev.13-14) was ongeneeslijk en derhalve was je ten dode opgeschreven. In het hoofdstuk erna worden mannen en vrouwen met lichaamsvloeiingen onrein genoemd.

Door contact met een vorm van dood raak ik besmet, dan is quarantaine van een dag of soms een week nodig. Sinds coronatijd weten we beter dan ooit hoe quarantaine voelt. Via het offer werd de ongeschiktheid weer opgeheven.

Jezus keert zich in Mattheüs 15 tegen enkel uitwendige reinheid en benadrukt dat inwendige reinheid nog veel belangrijker is. Niet wat de mond inkomt verontreinigt de mens, maar wat de mond uitgaat.

Slaapkamer

Ik richt me op hoofdstuk 19, de sociaal-ethische grondwet van het Oude Testament. Is het Sjema Israel van Deuteronomium 6 de geloofsregel, dan is de halacha van Leviticus 19 de gedragsregel van Israël.

Ook hier komt de heiligheid in handel en wandel op vanuit de liefde. Juist in dit hoofdstuk wordt naastenliefde en vreemdelingeliefde (vs.18, 34) onderstreept. Jezus citeert Leviticus 19:18 wanneer Hij de wet samenvat: U zult de Heere, uw God, liefhebben boven alles en uw naaste als uzelf.

Alle Tien Geboden vinden we erin terug. Ik lees de wet in de kerkdienst op zondagmorgen vaak uit Exodus 20 voor, maar ook wel uit Leviticus 19.

Leviticus 19 is één lange overdenking van wat heiligheid is en hoe dat in het dagelijks leven toe te passen is. Everyday holiness (Jonathan Sacks). God roept heel de gemeenschap op om heilig te worden. Niet door ascese of celibaat, maar midden in de mensengemeenschap. Op zondag en maandag, met ziel en lichaam, in de kerk en op de markt. Tot in de keuken en de slaapkamer aan toe. Geen mijding, maar wel wijding van het aardse leven aan God. Daar valt mijn huwelijk en gezin onder, mijn omgang met zakenpartners, maar ook mijn gedrag jegens de arme en vreemdeling en het beheer van mijn akkertje.

Paulus’ concrete vermaningen over het leven van de nieuwe mens kun je er zo naast leggen. Efeze 4-5: niet liegen maar de waarheid spreken, niet stelen maar delen, niet wraakzuchtig maar vergevingsgezind zijn, elkaar onderdanig zijn, trouwe echtgenoot zijn, een eerlijke werknemer en een goede vader zijn, etc. Hoofdstuk 20 voegt er iets essentieels aan toe: de opdracht om heilig te worden gaat gepaard met de belofte van de Heere om heilig te maken (vs.7). Het is opgave (vs.7) en gave (vs.8). Werk het uit, want God werkt het in je.

Elevatie

Ten slotte nog een paar lessen. In het Oude en Nieuwe Testament is heiliging een hoofdader. Op alle terreinen en in alle facetten van het alledaagse leven geldt: Ik ben de Heere. Sociaal, relationeel, moreel, zakelijk, seksueel en culinair. Ons lichaam is een tempel van de Heilige Geest. God heeft ons niet geroepen tot onreinheid, maar tot leven in heiliging.

Hij zegt in Leviticus 18:3: ‘U mag de gebruiken van het land Egypte, waarin u gewoond hebt, niet navolgen, en ook de gebruiken van het land Kanaän, waar Ik u naartoe breng, mag u niet navolgen.’ Gods kinderen zijn gewone mensen en toch geheel anders in spreken en werken, kijken en luisteren. Het leven moet niet worden geleefd, maar worden geheiligd volgens Gods richtlijnen.

God heeft Zijn volk uit Egypte laten optrekken (aliyah, Lev.11:45). Hij tilt het volk op tot een hoger niveau van leven en mens zijn, boven het aardse of dierlijke niveau uit. De meest basale handelingen worden verheven tot de Heere.

Ook hier zien we grensbewaking. Geen assimilatie met de wereld vol heidense praktijken en perversiteiten, noch isolatie van onszelf, maar elevatie. Alles wat God geschapen heeft, is goed en niets is verwerpelijk wanneer het onder dankzegging aanvaard wordt, want het wordt geheiligd door het Woord van God en door gebed. Hij trekt ons op en wij betrekken Hem overal bij. Heil’ge Jezus! O heilig mij, dat ik als Gij in hart en wandel heilig zij.

Vierdelige serie over het bijbelboek Leviticus

1. Inleiding bijbelboek

2. Verzoening (1-7, 16)

3. Heiliging (8-15, 18-22)

4. Feestviering (23)

Indeling Leviticus op basis van heiliging.

1. 1-17: Heiliging van de relatie van God met Zijn volk.

2. 18-22: Heiliging van de relatie van Israël met zijn naaste.

3. 23: Heiliging van de tijd in de feesten.

4. 24-25: Heiliging van het land in het sabbats- en jubeljaar.

5. 26-27: Gevolgen van heiligen of ontheiligen: zegen of vloek.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen