Het Europese huis

Voor Europese politiek wordt niet veel gebeden. Althans, die indruk zou je kunnen krijgen op grond van de openbare voorbede in kerken. Voor zover de politiek in het gebed aan bod komt, stokt het verhaal vaak na de trits van raden, Staten en Kamers. Alsof de Europese Unie nog uitgevonden moet worden. Hoewel de rol van de EU in het stemgedrag van veel kiezers een belangrijke rol speelt, lijken kerken er nauwelijks om te geven. De koers van de EU geeft echter wel degelijk aanleiding om iets actiever betrokken te zijn op deze politieke gemeenschap. De doorwerking van het christelijk geloof is ook in de EU niet vanzelfsprekend.

Verzwijgen

Dat het christelijk geloof in de geschiedenis van Europa een enorme invloed heeft gehad, behoeft geen betoog. Toch zijn er zo nu en dan tekenen dat de EU als politieke gemeenschap die invloed al bijna vergeten is. Zo benoemde de beoogde Grondwet van de EU in 2004 slechts in algemene zin dat de EU inspiratie put uit de culturele, religieuze en humanistische erfenis van Europa. Voor veel Europeanen werd het verzwijgen van het christelijk geloof een symbool van vervreemding in plaats van verbinding. In 2011 prijkten op een kalender van de Europese Commissie de feestdagen van alle godsdiensten, maar de christelijke feesten ontbraken. Gelukkig sprak een woordvoerder van de Europese Commissie zelf van een tamelijk grove fout, maar het gebeuren blijft als zodanig onrustbarend.

Bovenmeester

Achter deze symbolen schuilen veel indringendere verschuivingen. In april sprak het Europees Parlement uit dat het recht op abortus in de EU een grondrecht zou moeten zijn. De verdragen die bedoeld zijn om het leven en de veiligheid te dienen, krijgen nu een rol om het leven te bedreigen. Hier krijgt het omkeren van alle waarden wel heel duidelijk gestalte. Zeker gezien de missionaire gedrevenheid van ‘Brussel' moet dit nog meer alert maken.

In december vorig jaar stelde de EU conclusies vast over het versterken van gemeenschappelijke Europese waarden. De EU wil een kader voor burgerschapsvorming maken om te werken aan een Europese identiteit. Daarvoor zouden zelfs gemeenschappelijk pedagogisch materiaal en pedagogische benaderingen ontwikkeld moeten worden. Krijgen we straks een Europese bovenmeester die alle lidstaten vertelt hoe ze als onderwijzers de nieuwe waarden en verworvenheden moeten aanprijzen?

Verlaten huis

Reeds in 1949 schreef prof. H. Berkhof waarschuwend wat Europa als verloren zoon te wachten zou staan: ‘Toen hij de vader losliet, kon hij op de duur de moraal ook niet meer vasthouden. Wie het huis verlaat, verlaat ook de huisregels. (...) De humanistische fase spoedt snel ten einde. (...) Van het humanisme gaat het naar het nihilisme en van het nihilisme naar het bestialisme (beestachtigheid, GL). En dat juist in een tijd waarin het menselijk kunnen zich hoger verheft dan ooit. Juist terwijl de mens zo titanisch hoog stijgt, zinkt hij steeds dieper weg.' De geschiedenis van Europa doet in dit licht ook denken aan het verhaal over de terugkeer van de onreine geest (Matt.12). De onreine geest ging weg uit de mens. Toen hij na rusteloze omzwervingen terugkeerde naar zijn huis, vond hij het leeg, geveegd en opgeruimd. Hij nam zeven andere geesten mee, nog onreiner dan hijzelf. Waar het geloof niet meer woont, wordt het einde erger dan het begin. Zo ging het volgens Jezus met het verdorven geslacht van Zijn tijdgenoten. Zou het ons Europeanen anders vergaan? Laten we geen hoge dunk hebben van onze Europese beschaving, maar vrezen.

Veelkleurig tapijt

De Europese cultuur blijft gelukkig ook tekenen van hoop bieden. Heel Europa is overdekt met een veelkleurig tapijt van kerkgebouwen, van noord naar zuid en van oost naar west. Paradoxaal genoeg bewaart de seculiere mens dit erfgoed zelfs voor de toekomst door monumentale bescherming. Als een nieuwe generatie, verstoken van kennis, zou vragen: ‘Wat zijn deze stenen en gebouwen?' is er een verhaal te vertellen. Het herleven van Europa zou zijn als het leven uit de doden.

De toekomst van Europa is voor ons verborgen. Dat is geen reden om lijdelijk achterover te leunen en maar te zien wat komen gaat. Door luiheid van christenen zouden op 6 juni ‘zomaar' twee christelijke partijen uit de EU kunnen verdwijnen. Wie wel de moeite neemt even het rode potlood te pakken, kan eraan bijdragen dat ook op dit niveau het Woord van God blijft klinken. Als medebewoners van het Europese huis kan ons dat niet onverschillig zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen