Genezen door vergeving

De Reformed Church of East Africa (RCEA) en de GZB zijn zestig jaar samen. Dankbaar tellen we de vele zegeningen, zoals opgeleide predikanten, kinderen die onderwijs hebben genoten en zieken die verzorgd zijn. Maar we zijn ook aan elkaar tekortgekomen.

Vuur

Bij het vijftigjarig jubileum van de RCEA in 2013 vroegen we elkaar: wat kunnen we leren van een halve eeuw samenwerken? Daar is intensief over nagedacht in een proces onder de naam Around the Fire. De naam is ontleend aan het Afrikaanse gebruik om elkaar rondom het vuur verhalen te vertellen, problemen op te lossen en conflicten geweldloos te beslechten.

In de Heilige Schrift wordt het woord vuur vaak gebruikt voor de persoon en het werk van de Heilige Geest. Van meet af aan nodigden we de Heilige Geest eerbiedig uit centraal te staan in het proces en ons Zijn vrucht te geven die we van onszelf niet hebben: liefde, blijdschap, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid en zelfbeheersing (Gal.5:22).

Het proces bestond uit twee fasen: van 2013-2015 en van 2021-2023. Naast anderen is ds. C.G. Geluk van veel betekenis geweest. Zowel in Kenia als in Nederland zijn veel gesprekken gevoerd. Op basis daarvan zijn leerpunten opgesteld met als doel opgedane ervaringen en inzichten vruchtbaar te maken voor de toekomst.

In 2015 stokte het proces helaas. Kort daarop overleed ds. Geluk plotseling. In 2021 wakkerde de Heilige Geest het verlangen aan om het proces weer op te pakken. Een commissie met leden van de RCEA en (oud-)werkers van de GZB heeft in werkgroepen verder nagedacht over het verleden, conclusies geformuleerd en aanbevelingen gedaan. In juni 2023 zijn de conclusies en aanbevelingen omarmd door dr. Luka Ariko, algemeen secretaris van de RCEA, en Martijn van den Boogaart, directeurbestuurder van de GZB.

Kippenvel

In een feestelijke eredienst in Eldoret op 27 augustus 2023 zijn de conclusies en aanbevelingen gepresenteerd. Samen hebben de RCEA en GZB toen publiek het verlangen uitgesproken de waarheid onder ogen te willen zien, elkaar recht te willen doen, ons voor het aangezicht van God met elkaar te willen verzoenen en te komen tot een nieuwe samenwerking. Van wat daarop volgde, kreeg ik kippenvel (en nu weer als ik dit schrijf): dr. Luka Ariko en ik moesten voor de kansel komen staan en kregen in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest samen de taak dit proces te faciliteren. ‘Maar wie ben ik, Heere? Dit zijn grote woorden, veel te hoog voor mij: waarheid, recht, verzoening.’

Genoemde drieslag was voorgesteld door het synodebestuur van de RCEA (en ontleend aan de Waarheidsen Verzoeningscommissie in Zuid-Afrika, voorgezeten door aartsbisschop Desmond Tutu vlak na de tijd van apartheid). Het synodebestuur vertelde ook waarom: ‘We moeten de bladzij naar nieuwe samenwerking niet omslaan door het verleden onder het tapijt te schuiven, we moeten eerst in de spiegel kijken: Waarin zijn wij tekortgeschoten (waarheid)? Hoe willen we het nu anders doen (recht)? Vervolgens elkaar vergeven en elkaars voornemens aanvaarden (verzoening). En dan een nieuwe start maken.’ Ik was er stil van. Achteraf zeg ik: dit was iets van de Heilige Geest. Is Hij niet de Geest van de waarheid? Staat Hij niet in dienst van het recht? Maakt Hij niet tot verzoening bereid en in staat?

Pijn delen

RCEA en GZB hebben vervolgens ieder voor zich in de spiegel gekeken. Tijdens gesprekken in januari 2024 in Nederland bleek dat zowel de GZB als de RCEA op zes punten schuld wil belijden. Bijzonder was dat er al pratend een zevende punt bij kwam waar we samen schuld over willen belijden. Dat hebben we ervaren als leiding van de Geest: we liepen beide ons eigen pad maar Hij bracht ons in onze uitwisseling ook iets gezamenlijks te binnen. Hij zette ons samen ook stil bij wat goed was: de intenties, over en weer, te allen tijde. Waar de Heilige Geest ons ook gevoelig voor maakte, is: wat we belijden is niet van toepassing op de volledige zestig jaar; onderweg mochten we leren en op persoonlijk vlak hebben veel mensen pijn gedeeld en relaties hersteld. In januari 2024 was voor dat laatste ook ruimte: (oud-)werkers van de GZB en de afgevaardigden van de RCEA konden in kleine kring hun pijn delen: naar elkaar, naar de GZB en naar de RCEA. Deels was ik erbij. Vaak was er tegelijk iets van verlangen en verlegenheid, van begrip en berouw. Als organisaties hebben we over en weer ook pijn benoemd, kwetsbaar en kostbaar.

Vergeving vragen

In het bijzijn van (oud-)werkers van de GZB en broeders en zusters uit Kenia (ook online) was op 25 januari 2024 een liturgische viering waarin GZB en RCEA zich als organisaties uitspraken bij monde van Martijn van den Boogaart en dr. Luka Ariko. De GZB vroeg onder andere vergeving voor gebrek aan luisteren, respect en vertrouwen, voor geld als machtsmiddel en voor de baas spelen. De RCEA vroeg onder meer vergeving voor gebrek aan communicatie, rentmeesterschap en verantwoordelijkheid nemen, voor gebrek aan zorg en voor kerkpolitiek. Daarop is over en weer om vergeving gevraagd en geschonken.

Samen hebben RCEA en GZB daarop beleden niet altijd als partners met elkaar te zijn omgegaan, terwijl God ons dat om Jezus wil zo graag gunt, want Hij heeft ons samen uit genade tot Zijn kinderen aangenomen om een zegen te zijn voor mensen om ons heen. Met een handdruk, de uitwisseling van een kruis, het zingen van We are one in the Spirit en het ontvangen van brood en wijn is de verzoening vervolgens bekrachtigd en gevierd. Dat was heel bijzonder. ‘Ik voelde de Heilige Geest’, zei ds. Obed Michelle uit Kenia. ‘Ik kijk nu al uit naar de viering in Eldoret in augustus later dit jaar.’ Velen waren diep geraakt: ‘Ook wij hebben dit nodig; goed om concreet te zijn, het heeft me goed gedaan; God is getrouw.’

Genezend

Toen dr. Luka Ariko een paar dagen later werd gevraagd of alle kerken en zendingsorganisaties nu around the fire moeten gaan zitten, zei hij: ‘Misschien niet op deze manier en zo lang. Maar evalueer wel regelmatig; benoem de pijnpunten en stel je daarbij kwetsbaar op: waarin heb ik jou onvoldoende zien staan en geen recht gedaan? In dit proces heb ik de Geest aan het werk gezien en dat zelf ook als genezend ervaren. Dat gun ik iedereen, ook in onze persoonlijke levens. Het geeft ruimte van boven en moed om in de verschillen die blijven samen verder te gaan.’

1903 Eerste boeren vanuit de Dutch Reformed Church in Zuid-Afrika starten zending in Kenia.

1961 GZB neemt het zendingswerk over: verkondiging, toerusting, onderwijs en medisch werk.

1963 Ontstaan van de RCEA.

2013 GZB en RCEA ‘Around the Fire’ (tot 2023).

Ontmoeting RCEA – GZB

Het was een mooie ontmoeting tussen de GZB en de RCEA uit Kenia, 25 januari in Zeist. Er bleek verbondenheid in het teken van gemeenschap, gebed, zegen en genezing. In de lange relatie tussen GZB en RCEA schuurde het wel eens en dat gaf over en weer pijn. Voor Gods aangezicht hebben wij dit als schuld beleden. Als broeders en zusters in de Heere hebben wij gebeden om oprechte liefde tot Hem en om liefde om voor elkaar te werken aan een zegenrijke toekomst. Het was een mooie en ook waardige ontmoeting, waarbij duidelijk naar voren kwam dat zending gebeurt bij de gratie van God.

Reflectie op eigen handelen in een andere cultuur is goed en heilzaam. Het geheim van geestelijke kennis en handelen – zending is een geestelijke zaak – is gehoorzaamheid aan de wil van God. Zendingswerkers ken ik als mensen die zeer betrokken en met de beste bedoelingen de roeping van God en het verlangen van hun hart zijn gevolgd om overzee te dienen. Ook wij hebben de soms weerbarstige realiteit in het zendingswerk ondervonden. Veel meer echter overheerst bij ons de dank om via de GZB het voorrecht te hebben gehad in de zending te werken en met christenen uit andere continenten te belijden: ik geloof de gemeenschap der heiligen.

Oprecht schuld belijden concretiseert zich in een verandering van hart en gezindheid tegenover de naaste. Gaan wij nu met alle relaties overzee het gesprek aan? De werkwijze van westerse zendingsorganisaties bij overzeese partners zullen wij in dit licht van de verzoening moeten zien.

Dr. J. Kommers,

van 1980 tot 1987 zendingspredikant in Kenia

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen