Bruggen van licht (1)

Op woensdag 5 maart woonde ik een bijzondere gebeurtenis bij in de Oude Stad. Joden, christenen, moslims en druzen waren samengekomen op het dak van het Aish HaTorah World Center (www.aish.com). Vanaf dit dak hadden we een prachtig uitzicht op de plek waar vroeger de tempel stond en waar zich nu de Rotskoepel en de Al-Aqsamoskee bevinden.

In zijn openingswoord sprak rabbi Daniel Rowe over de lange geschiedenis van deze plek. Voordat het jodendom, christendom en de islam bestonden, leefde hier Melchizedek, de koning van Salem (Gen. 14:18-20). Deze priester van de Allerhoogste zegende Abraham. De naam van deze plaats betekent ‘vrede’. In de woorden van rabbi Rowe: “Jeruzalem is de plaats voor alle mensen, Joods of niet, om samen te komen in vrede.”

Iftar

Het Aish HaTorah World Center was deze avond het decor van een iftar. Een iftar is de maaltijd die moslims direct na zonsondergang nuttigen tijdens de vastenmaand. Wat deze avond extra bijzonder maakte, was dat we te gast waren bij Aish. Aish is namelijk een Joodse organisatie die zich wereldwijd inzet om Joden te verbinden met de orthodox-joodse traditie. Het is niet vanzelfsprekend dat deze organisatie gastheer is van een gebeurtenis als deze.

Aish organiseerde deze iftar onder andere samen met de Interfaith Encounter Association, een organisatie die interreligieuze dialoog bevordert. Deze organisatie faciliteert ook de twee dialooggroepen rond het Nieuwe Testament waar ik coördinator van ben. De avond droeg de titel ‘Bridges of Light’. Een toepasselijke naam, want er werden die avond inderdaad ‘bruggen van licht’ gebouwd.

Naast de fantastische (koosjere!) maaltijd waren er ook twee gespreksronden. In de eerste ronde gingen vertegenwoordigers van verschillende tradities met elkaar in gesprek over het thema “Co-existentie in tijden van crisis” – het vreedzaam naast elkaar leven in moeilijke tijden. Rabbi Daniel Rowe benadrukte dat er een verbond bestaat dat groter is dan het verbond met Israël: het verbond met Noach. Daarnaast onderstreepte hij dat Ismaël volgens de Joodse traditie stierf als een rechtvaardige en zich met Izak heeft verzoend.

Twee perspectieven

De tweede gespreksronde was inhoudelijk spannender, omdat het ging over de vraag hoe de toekomst van het land (of de landen) eruit zou moeten zien. Onder leiding van Alex Traiman gingen rabbi Daniel Rowe en de Palestijnse activist Samar Sinijlawi met elkaar in gesprek over de Israëlische en Palestijnse perspectieven.

Samar was kort daarvoor bij Yarden Bibas geweest. Yarden Bibas was de echtgenoot van Shiri en vader van de twee jongste gijzelaars, de roodharige jongens Ariël (4 jaar) en Kfir (9 maanden), die alle drie vermoord zijn in Gaza. Hij ging naar Yarden om namens het Palestijnse volk zijn verontschuldigingen aan te bieden voor de dood van diens vrouw en twee zoontjes. Tijdens deze gespreksronde deelde hij ook iets over zijn eigen levensverhaal. Tot de Eerste Intifada (1987-1993) ervoer hij geen conflict, maar daarna veranderde dat en werd hij een aanhanger van Fatah. Vervolgens zat hij vijf jaar in de gevangenis voor zijn daden. Daar leerde hij Hebreeuws. Hij stelde: “Wij moeten leren door de ogen van de ander te kijken.” In zijn bijdragen benadrukte hij sterk de eigen verantwoordelijkheid van de Palestijnen in dit conflict. “Palestijnen moeten hun verhaal veranderen: we moeten jullie recht om hier te leven erkennen. En jullie moeten je herinneren dat er altijd anderen naast jullie hebben geleefd.”

Eén uitspraak die bij mij bleef hangen: “De vijanden van de Palestijnen zijn niet de Israëli’s, maar de angst in de Joden. Deze vijand moeten we verslaan.” Met andere woorden: wij moeten ervoor zorgen dat Joden veilig kunnen leven. Hij zag een Israëlische staat voor zich met een Arabische minderheid en een Palestijnse staat met een Joodse minderheid. “Binnen die Palestijnse staat is de veiligheid van de Israëli’s onze verantwoordelijkheid.”

Rabbi Rowe vertelde hoe hij opgroeide met het idee ‘dat de Palestijnen ons allemaal haten’. Ook hij had geleerd om allereerst te luisteren naar het verhaal van de ander, om zo de werkelijkheid door diens ogen te zien. Hij benadrukte bovendien dat religie de kracht heeft om angsten te overwinnen. Op de vraag of hij zich een Joodse staat kon voorstellen waar bijvoorbeeld Hebron geen deel van uitmaakt, antwoordde hij dat we nu leven in de tijd vóór de komst van de Messias. Daarmee liet hij ruimte voor een twee-statenoplossing: in deze tijd is de wereld immers nog niet volmaakt. Tegelijkertijd benadrukte hij dat het voor hem essentieel is dat Joden belangrijke religieuze plekken in een Palestijnse staat kunnen blijven bezoeken.

Het gesprek in Nederland

Er zijn meerdere punten uit deze iftar die van betekenis zijn voor de kerk in Nederland. Het eerste punt dat ik wil benoemen, is het feit dat mensen uit verschillende geloofstradities deze avond samenkwamen. Ze luisterden naar elkaar en accepteerden elkaars anderszijn. Andere theologische en politieke standpunten stonden een open luisterhouding niet in de weg. De intentie van de gesprekken was dan ook niet om de ander te overtuigen van het eigen gelijk.

In het gesprek over Israël valt het mij op dat een (groot?) deel van de mensen die zich hierover uitspreken, moeite heeft om naar de ander te luisteren. Of dat ze zo overtuigd zijn van het eigen gelijk dat er geen ruimte meer is voor andere standpunten. Een kenmerk van oorlogstijd is dat vijandbeelden nodig lijken om de werkelijkheid overzichtelijk te houden – in de trant van: “Mijn kant is goed en de andere kant is fout.” Deze iftar liet echter zien dat zelfs in een tijd van oorlog en verdeeldheid het mogelijk is om bruggen te bouwen en verbinding te zoeken met de andere kant.

Twee-statenoplossing

Met name in de tweede gespreksronde zochten de sprekers naar een weg vooruit. Daarbij creëerden ze beiden ruimte voor een twee-statenoplossing. Het gaat mij hier niet om het promoten van één bepaalde oplossing, maar veel meer om de houding die hieruit spreekt. Het is een houding waarin wordt uitgesproken dat men samen verder moet en er ook samen moet uitkomen. Dat vraagt om concessies van beide kanten. Het betekent dat beide partijen niet alleen elkaars recht om hier te leven erkennen, maar ook elkaars pijn.

Tot slot: als het hier in Israël lukt om met elkaar in gesprek te gaan, waarom zou dat dan niet kunnen in de kerk in Nederland? Wat houdt ons tegen om naar de ander te luisteren? Luisteren betekent niet dat je je eigen standpunt opgeeft, maar dat je bereid bent de wereld te bekijken door de ogen van de ander. Een open luisterhouding is niet altijd makkelijk; integendeel, het kan confronterend en pijnlijk zijn. Daarom wil ik hier in mijn volgende bijdrage verder op ingaan en kijken hoe het gesprek over Israël ‘bruggen van licht’ kan bouwen in de gemeente.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen