Onbegrijpelijk besluit

De helft van de PKN-predikanten gaat de komende tien jaar met pensioen, blijkt uit cijfers die Trouw heeft opgevraagd. Daarmee dreigt een flink predikantentekort’, schreef de krant op 18 november. Een groot deel van de dominees nadert de pensioengerechtigde leeftijd.

Het gaat om predikanten die zijn verbonden aan een gemeente: van de bijna 1550 gemeentepredikanten gaan er de komende tien jaar zo’n 740 met pensioen. Dat is bijna vijftig procent. Op dit moment zijn er 328 gemeenten in de Protestantse Kerk zonder predikant. Dat zijn alarmerende cijfers. Weliswaar zullen in de komende jaren nieuwe proponenten beroepbaar worden gesteld en komen er kerkelijk werkers met een hbo-opleiding theologie om te dienen in de kerk, maar dat aantal zal bij lange na niet voldoende zijn om in het tekort te voorzien.

Tijdelijke inzet

In april vorig jaar heeft de generale synode een rapport met de titel ‘Tijdelijke dienst en hulpdiensten’ besproken en aanvaard. Aanleiding voor de bespreking waren problemen rond de tijdelijke inzet.

Hierbij stond genoemd: de onoverzichtelijkheid; belemmeringen om als gemeente een tijdelijke opdracht te verlenen of tot volwaardige tijdelijke inzet van predikanten te komen; de ongelijke behandeling van predikanten en van gemeenten als gevolg van de diverse vormen.

Om aan deze onoverzichtelijkheid een einde te maken is een heldere en strakke regeling ontworpen die in het kort hierop neerkomt:

• een opdracht voor incidentele hulpdiensten kan voor onbepaalde tijd worden verleend. Maar de omvang van deze hulpdiensten mag maximaal veertig uur per jaar bedragen;

• een opdracht voor hulpdiensten is aan een maximum termijn van twee jaar gebonden. Daarna mag er geen nieuwe opdracht worden verleend, ook niet aan een andere persoon;

• als het gaat om een taak die langer dan twee jaar gaat duren, kan dat alleen door een beroep uit te brengen tot predikant (of proponent) in tijdelijke dienst.

Om het niet te ingewikkeld te maken laat ik hier nu andere mogelijkheden (zoals detachering van een gemeentepredikant en detachering door de kerk) achterwege.

Nieuwe belemmeringen

Zoals de zaken er nu voorstaan, zullen vacante gemeenten en kleinere gemeenten die zich geen eigen predikant kunnen veroorloven in de toekomst steeds meer een beroep moeten doen op emeritus predikanten. In plaats van een verruiming van de mogelijkheden voor dergelijke bijstand, wordt die door de voorgestelde regeling juist sterk beperkt. Er worden geen belemmeringen weggenomen, maar juist nieuwe belemmeringen opgeworpen.

Hulpdiensten

Wat is er aan de hand?

De kerkenraad kan voor onbepaalde tijd een opdracht voor incidentele hulpdiensten verlenen. Maar dan moet het woord ‘incidenteel’ wel erg letterlijk worden genomen. Maximaal veertig uur op jaarbasis is minder dan één uur in de week. Dat stelt dus buitengewoon weinig voor. Daar is een gemeente niet mee geholpen. Dat de incidentele hulpdiensten ‘een totale omvang tot maximaal veertig uren’ per jaar beperkt zijn, blijkt trouwens niet uit de tekst van de nieuwe bepaling maar moet uit de toelichting worden opgemaakt. De bepaling zelf is daardoor dus nogal onduidelijk.

Als er sprake is van werkzaamheden die meer dan veertig uur vragen (ik neem aan dat hier opnieuw per jaar is bedoeld) wordt gesproken van structurele hulpdiensten. Een dergelijke opdracht mag een kerkenraad echter slechts geven voor een maximale duur van twee jaar. De opdracht kan niet worden verlengd. Het is ook verboden een dergelijke opdracht aan iemand anders te verstrekken. Hier wordt de kerkorde plotseling heel streng.

Ingrijpende wijziging

Dat is een ingrijpende wijziging in de regelgeving die in elk geval voor de emeritus predikanten vergaande consequenties heeft. In de huidige bepalingen kan een beroepbare predikant (bijvoorbeeld een predikant die is losgemaakt van zijn gemeente) voor vier jaar de opdracht krijgen tot het verrichten van hulpdiensten (ord. 3-28-2). In een kleine gemeente kan een emeritus predikant en een beroepbaar predikant geroepen worden het dienstwerk van predikant te verrichten voor een periode van ten minste twee jaar en ten hoogste vier jaar (ord. 3-28- 3). Daarna kunnen ze zo nodig opnieuw worden benoemd.

Als de voorgestelde regeling wordt aanvaard, kan een gemeente die pastorale bijstand zoekt in het kader van de structurele hulpdiensten een beroep doen op een emeritus predikant, maar voor een periode van ten hoogste twee jaar. Daarna is het verboden dergelijke pastorale hulp in te roepen.

Daarnaast bestaat de mogelijkheid – onder voorwaarden – een predikant of proponent te beroepen in tijdelijke dienst. Na afloop van de termijn is het verboden opnieuw een dergelijk beroep uit te brengen. Emeritus predikanten komen voor deze regeling niet in aanmerking.

Strikt verboden

In de Toelichting op de voorstellen heeft het College voor de Kerkorde erop gewezen dat in de voorgestelde regeling het voor emeritus predikanten niet langer mogelijk is voor vier jaar geroepen te worden in kleine gemeenten het dienstwerk van een predikant te verrichten. Het college had er nog aan toe kunnen voegen: en zij mogen maximaal voor twee jaar in een vacante gemeente pastorale hulpdiensten verrichten en elke verlenging van deze termijn wordt strikt verboden. Wat er moet gebeuren als de vacature langer dan twee jaar duurt – en dat is in de toekomst zeker niet uitgesloten – vermeldt de regeling niet.

Ik hoop dat de synode er nog eens goed over nadenkt of hij deze regeling zo wil aanvaarden. Een verruiming van de mogelijkheden om emeritus predikanten en dienstdoende predikanten in te schakelen lijkt mij eerder voor de hand te liggen.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen