Boekbesprekingen

In dit voornaam uitgegeven, prachtig vormgegeven en bijzonder goed geïllustreerde boek kan de lezer zijn liefde voor geschiedenis en voor het Joodse volk combineren. Prof. Bart Wallet, hoogleraar Joodse Studies, biedt ons door de historie van het familiebedrijf Joachimsthal minutieus te beschrijven niet alleen een familiegeschiedenis die zich over vier generaties uitstrekt, maar tevens een cultuurgeschiedenis van Joods Amsterdam tussen 1825 en 1945. De kroniek begint met de verhuizing van Joachim Lazarus Joachimsthal van Emden naar Amsterdam, in 1823. De twintiger vestigt zich in een van de belangrijkste centra van Hebreeuwse boekdrukkunst ter wereld. Voor de hele Joodse wereld werd in de zeventiende en achttiende eeuw in onze hoofdstad het overgrote deel van de Hebreeuwse en Jiddische boeken gedrukt. Bij zijn komst was Joachim niet alleen boekhandelaar, maar ook boekbinder – en niet veel later kon hij zich tevens uitgever en drukker noemen, een gouden combinatie waarmee hij een stempel op het religieuze en culturele leven van de Nederlandse Joden zette.

We volgen de productie van gebedenboeken, Joods onderwijsmateriaal, uitgaven voor het grote, Joodse publiek. Boekjes over de Joodse geloofsleer komen, geïnspireerd door vergelijkbare uitgaven uit protestantse omgeving, op de markt. De inlijving van het Nieuw Israëlitisch Weekblad, de meest vooraanstaande krant van Joods Nederland, maakte van Joachimsthal een heus media-imperium. Flexibel maakt het bedrijf een transitie door als eind negentiende eeuw een lichting zelfbewuste rabbijnen opkomt, die een eigen accent legt ten opzichte van de godsdienstonderwijzers, en een halfjaar later opnieuw als het zionisme zich sterk aandient.

En dan... komen de Duitsers, die al in september 1940 alle Joodse bladen verbieden. Invloed en controle willen ze op de inhoud van Het Joodsche Weekblad, dat Joachimsthal vanwege haar kwaliteit moet blijven drukken. Met elke oproep voor Westerbork of Bergen-Belsen neemt de lezerskring van het blad af – en ook het overgrote deel van de familie Joachimsthal eindigt in de gaskamers, onder meer in Sobibór. Zonder meer ontroerend is het laatste hoofdartikel in het laatste nummer, getiteld ‘Het onbegrepen leed en Gods rechtvaardigheid’ en geschreven door opperrabbijn Simon Dasberg. Hij roept de lezer op vast te houden ‘aan het mooie en sterke geloof in God’, want wij weten ‘dat Hij ondanks alle schijn van het tegendeel het goede met ons vóór heeft en ons eindelijk geluk en vrede zal brengen, ons, Israël, heel de menschheid.’ Daags na de verschijning wordt Dasberg naar Bergen-Belsen gedeporteerd, waar hij sterft.

Nu Joodse buurtbewoners het Amsterdamse stadsbeeld niet meer bepalen, nu onze hoofdstad niet meer het centrum is van de internationale Joodse boekdrukkunst, nu de vooroorlogse bloeiperiode van een levendige Nederlands-Joodse boekindustrie eindigde in de verbanning van Joden uit het publieke leven, eindigde in de gaskamers, draagt prof. Wallet de geschiedenis van de Amsterdamse, Joodse familie Joachimsthal verder. Het maakt dit rijke boek tot een aangrijpende uitgave. De historicus Gerben Post is specialist in de oorlogsperiode die betrekking heeft op de vervolging van de Joden en schreef een deel van het boek. En nazaat Talma Joachimsthal, werkzaam als grafisch ontwerper, heeft haar ziel gelegd in het eren van haar voorgeslacht door vele tientallen ontroerende foto’s boven water te halen en dit boek prachtig vorm te geven.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen