Boekbesprekingen

Halík (1948) is priester en hoogleraar Filosofie en Sociologie in Praag. Hij heeft verschillende boeken geschreven die in het Nederlands vertaald zijn. In De namiddag van het Christendom denkt hij na over de toekomst van het christendom. Dit is een boek waarin hij zijn kennis van zijn eigen vakgebied, de filosofie, sociologie, maar ook de psychoanalyse heeft verwerkt. Hij is in gesprek met de wetenschap, maar vooral toch ook met zijn kerk, de Rooms-Katholieke Kerk.

In dit boek bevraagt hij vele waarheden die er niet alleen in de kerk, maar ook buiten de kerk te vinden zijn. Zo is hij van mening dat de bijbelse notie dat Jezus de enige deur is die toegang geeft tot Zijn Vader niet ‘uitsluitend’ mag werken richting niet-christenen. Als iemand een daad van solidaire liefde bewijst, handelt diegene in de geest van Christus en is Christus in hem verborgen. Met dit voorbeeld komen we uit bij waar het hele boek om draait. Kille geloofswaarheden leiden zijns inziens af van de navolging van Christus. In het begin van het boek gaat hij in op het verschil tussen fides qua en fides quae: het verschil tussen geloof als vertrouwen en geloof in iets. Hijzelf pleit voor een geloof dat gaat om vertrouwen. Het is jammer dat hij deze twee zo tegenover elkaar plaatst, terwijl de catechismus het nu juist heeft over ‘een zeker weten én een vast vertrouwen’.

Halík gaat in tegen zogenaamde ‘fundamentalisten’, die hij zowel in de conservatieve hoek van de kerk vindt als bij fanatieke atheïsten, die vooral bezig zijn met het strijden voor hun waarheid. Hij pleit voor een open dialoog, waarbij er niet vooraf al posities worden ingenomen. Die openheid laat hij ook zien in zijn boek als hij met iedereen in gesprek gaat en dit ook van anderen vraagt. Het lijkt bijna alsof daarmee alles om het even is, maar dat is toch niet geval, zo blijkt als hij zijn afkeuring laat merken over allerlei vormen van spiritualiteit die op de religieuze markt te koop zijn. Ook verdedigt hij in gesprek met atheïst Comte-Sponville de kernwoorden geloof, hoop en liefde, waar deze alleen iets met het woord liefde kan.

In dit boek breekt hij niet alleen vele ‘waarheden’ af, maar probeert hij ook op te bouwen. Daar heeft de titel van het boek alles mee te maken. De namiddag komt namelijk na de middagcrisis. Hij citeert met grote instemming paus Franciscus die zegt: ‘We leven niet in een tijdperk van verandering, maar beleven de verandering van een tijdperk.’

Hij pleit voor een nieuwe reformatie, waarbij hij ook teruggrijpt op eerdere reformatiebewegingen binnen de Rooms-Katholieke Kerk. Het is een gemis dat hij niet teruggrijpt op Thomas à Kempis, die met zijn De imitatione Christi prachtige woorden geschreven heeft over de navolging van Christus, waar Halík het zoveel over heeft.

Hij geeft aan dat het geloof niet in de eerste plaats beleden moet worden, maar vooral gelééfd moet worden. In de daden is het geloof te merken. Mooie woorden gekoppeld aan slechte daden zijn ongeloof. Hierbij denkt hij bijvoorbeeld aan de misbruikschandalen in de Rooms-Katholieke Kerk. De huidige kerk is zijns inziens aan het sterven. Hij koppelt dit aan het sterven van Christus en geeft aan dat het sterven van de kerk, maar ook van onszelf en onze zekerheden het begin is van de opstanding. Het nieuwe begin, dat we zien in de opstanding van Christus, is ook mogelijk voor ons en voor het christendom.

Halík heeft een uitdagend boek geschreven dat veel vragen oproept en soms flink schuurt met kernpunten van het christelijk geloof, maar het helpt zeker om een gesprek te voeren over wat nu echt wezenlijk is binnen het christendom van nu en van de toekomst.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen