Meeleven is moeilijker

Een huwelijk kan op slechts twee manieren ontbonden worden: hetzij door het leven (dan gaat het om een echtscheiding), hetzij door de dood van een van de partners. Beide situaties zijn hoe dan ook een gevolg van de gebrokenheid door de zondeval. Beide situaties geven verdriet en rouw, al zullen deze gevoelens verschillend worden beleefd.

Opluchting

Gevoelens van verdriet en rouw bij een echtscheiding zullen sterker zijn naarmate de persoon de scheiding zelf niet heeft gewild en deze hem of haar toch is overkomen. In zo’n situatie is men ‘gescheiden geworden’. Zoiets doet zich bijvoorbeeld voor als een van beiden verliefd is geworden op iemand anders en met die ander verder is gegaan; een situatie die helaas nogal eens voorkomt.

De achterblijvende kan zich dan erg aan de kant gezet voelen, wat je niet ziet na het overlijden van de eigen man of vrouw. Ook als beide partners na jarenlange onenigheid en ruzie – en de liefde is verdwenen – samen tot de conclusie komen dat het beter is het huwelijk te ontbinden, zullen er gevoelens van rouw zijn. Zowel de partners als de omgeving denken vaak dat er in een dergelijke situatie alleen maar opluchting zal zijn, maar dat is niet het geval.

Verschillen in rouw

Bij een echtscheiding zie je dat er meestal alsnog een schaduw over het verleden komt te vallen. De mooie dingen die er geweest zijn, kunnen met argwaan worden bekeken. Bij het sterven van een partner komen juist de mooie dingen uit het verleden naar boven; op die herinneringen kun je teren, daar kun je warm van worden.

Bij het sterven van een partner zijn er allerlei mooie rituelen die helpend zijn bij het afscheid nemen van de overledene, zoals het schrijven van de rouwkaarten, de condoleantie, het lezen van de ontvangen post, en niet in de minste plaats de afscheidsdienst en de begrafenisplechtigheid zelf. De familie en omgeving leeft mee met de weduwe of weduwnaar en dat doet goed; er is warmte alom.

Bij een echtscheiding zijn er geen mogelijkheden van officieel meeleven en afhechten; daar zijn immers geen rituelen voor. Soms wordt er in de kerk op zondag voor een echtpaar dat uit elkaar gaat gebeden, maar dan moeten de woorden zorgvuldig gekozen worden omdat er gauw een misverstand kan ontstaan. Gescheiden partners worden geacht gewoon door te gaan met het leven van alledag.

Bij het sterven van je man of vrouw blijf je toch nog over de dood heen aan elkaar verbonden. Zo blijft de weduwe de naam dragen van haar overleden man. Bij een echtscheiding zul je als vrouw weer je meisjesachternaam moeten gaan dragen. Ook zul je, als je als weduwe of weduwnaar komt te sterven, bij je overleden man of vrouw begraven worden. Dat laatste zal niet meer het geval zijn na een echtscheiding.

Breuk

Als ik een weduwe of weduwnaar tegenkom, zie ik als in een schaduw de overleden partner als het ware achter hem of haar staan. Je denkt dan toch altijd even aan de overledene. Dat is allemaal veel minder het geval bij iemand die gescheiden is.

Bij het sterven staan de nabestaanden eensgezind om de weduwe of weduwnaar heen. Bij een echtscheiding is dat veelal niet zo. De mensen worden dan als het ware in twee groepen, ‘kampen’ verdeeld. De ene groep staat (meer) achter de vrouw en de andere groep (meer) achter de man. Die breuk kan dwars door familie- en vriendengroepen heen gaan. Te denken valt bijvoorbeeld aan een vrouw van wie de echtgenoot verder ging met haar vriendin. De familie van de man met wie ze altijd goed kon opschieten, liet haar vervolgens helemaal zitten en verbrak alle contact. Hij heeft nu immers iemand anders en die behoort nu tot de familie.

Vuilniscontainer

Het is na een overlijden ook ‘makkelijker’ om over de overledene te praten. Daar zit dan niets tussen. Na een echtscheiding is het vaak moeilijk om over de situatie te beginnen vanuit de verlegenheid wat je dan wel kunt vragen en wat niet. Het meeleven is gewoon moeilijker.

Na een echtscheiding kan er toch al gauw worden gedacht: waar twee kijven, zullen wel twee schuld gehad hebben. Ook na een overlijden zal er in dat huwelijk heus wel eens ruzie zijn geweest, maar daar denk je zelfs helemaal niet aan.

Na het overlijden is er geen boedelscheiding. De achterblijvende blijft gewoon in het huis met de spullen wonen. Dit in tegenstelling tot een echtscheiding, waarin een boedelscheiding moet plaatsvinden en sowieso één partner, maar vaak beide partners moeten verhuizen.

Bij een overlijden vormen foto’s dierbare herinneringen en worden deze nogal eens tevoorschijn gehaald om te worden bekeken. Mooie foto’s komen in een lijstje, zodat de achterblijvende daar steeds naar kan kijken. Na een scheiding zullen foto’s zeker niet meer tevoorschijn worden gehaald, vaak zelfs worden verscheurd; en een trouwalbum komt niet zelden in de vuilniscontainer terecht.

Schuldgevoelens

En last but not least: de kinderen. Na een overlijden kunnen de kinderen eensgezind om de achterblijvende ouder en elkaar heen blijven staan, ook al zal er in het achterliggende leven best wel eens wat zijn geweest.

Na een echtscheiding wordt dat allemaal veel ingewikkelder. Kinderen hebben vaak het gevoel te moeten kiezen tussen mama en papa. Soms is dat zelfs letterlijk het geval. Heel wat kinderen krijgen minder goed contact met de ouder bij wie ze niet wonen. Veel wordt er anders. Vaak is het inkomen van de verzorgende (veelal de moeder) veel minder geworden. Ook hebben kinderen meer dan eens last van schuldgevoelens, omdat ze denken dat het (mede) door hen komt dat de ouders uit elkaar gegaan zijn. Allemaal zo heel anders dan na een sterven van vader of moeder.

Voor de verzorgende ouder zal het ook heel moeilijk zijn om goed te blijven spreken over de ex-partner, die tenslotte de ouder is van je kinderen. Een dilemma waar je na het sterven van de partner niet mee wordt geconfronteerd.

Regelingen

En het gaat maar door. Als later een van de kinderen gaat trouwen, kan het erg ingewikkeld worden. Wie van de beide partners komt wanneer op de huwelijksdag? En als ze er wel allebei zijn, hoe ver moeten ze dan uit elkaar gehouden worden? Hoe gaat dat bijvoorbeeld bij het feliciteren tijdens de receptie? Dat geeft toch spanning.

Hoe anders als vader of moeder is overleden. Er is dan alleen maar warm verdriet omdat de overledene dit niet meer kan meemaken en het zal zeker aangehaald worden in de trouwdienst, zodat de overledene zo op de huwelijksdag erbij wordt gehaald. En dan weer later komen er kleinkinderen. Wie gaat dan eerst op bezoek? Oma of opa? Dat geldt ook voor de doopdienst en de verjaardagen van de kleinkinderen. Altijd weer die regelingen. Eigenlijk gaat een echtscheiding nooit over.

Echtscheiding

Deze serie belicht het thema echtscheiding vanuit allerlei invalshoeken.

1 bijbels-theologische lijnen

2 rouw na een scheiding

3 huiselijk geweld en de rol van de kerk

4 ervaring van kinderen

5 eenzaam binnen het huwelijk

6 catechese over relaties

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen